شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ دۆلەت گېمىنى ھەققىدە سەلەي ھاجى ئارتۇشىنىڭ ئېيتقانلىرى
ﻣﯘﺧﺒﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﺋﯜﻣﯩﺪﯞﺍﺭ
2009.04.23
2009.04.23
RFA Photo / Erkin Tarim
ھەر قانداق بىر خەلق ئۆز ھاكىمىيىتىنى قۇرۇش بىلەن تەڭ دۆلەت گېمىنى ئىجاد قىلىشقا كىرىشىدۇ.
ئۇيغۇرلار ئوتتۇرا ئاسىيادا ئەڭ بۇرۇن دۆلەت گېمىنى ئىجاد قىلغان خەلقلەرنىڭ بىرىدۇر. ئېنىق تارىخىي پاكىتلارغا ئاساسلانغان 1933 - يىلى، 12 - نويابىردا قەشقەردە سابىت داموللام قاتارلىقلار رەھبەرلىكىدە قۇرۇلغان شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى گەرچە قىسقا ۋاقىت مەۋجۇت بولۇپ تۇرالىغان بولسىمۇ، لېكىن بىر قەدەر سىستېمىلىق دۆلەتچىلىك ئاپپاراتىغا ئىگە بولغان بولۇپ، دۆلەتچىلىكنىڭ سىمۋولى ھېسابلانغان دۆلەت گېربى، بايرىقى ۋە دۆلەت گېمىنى بەرپا قىلغان.
كۆپىنچە مەنبەلەردە "قۇتۇلۇش" مارشىنىڭ ئەينى ۋاقىتتا دۆلەت گېمىنى بولغانلىقى ئېيتىلماقتا. ھازىر 86 ياشقا كىرگەن، مەمتىلى تەۋپىقنىڭ سابىق ئوقۇغۇچىسى سەلەي ھاجىم ئارتۇشى ئەپەندى بىلەن بۇ مەسىلە ھەققىدە سۆھبەتلەشتۇق.
ئەپسۇسكى، 1944 - يىلى 12 - نويابىردا غۇلجىدا تەسىس قىلىنغان شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى شۇنچە قۇدرەت تاپقان ۋە سىستېمىلىق دۆلەت ئاپپاراتلىرىنى بەرپا قىلغان بولسىمۇ، بىراق دۆلەت گېمىنى ئىجاد قىلمىغان، ئەمما مىللىي ئارمىيە مارشى بولغان.
بەش يىل مەۋجۇت بولغان بۇ ھۆكۈمەت نېمە ئۈچۈن دۆلەت ناخشىسى ئىجاد قىلمىدى؟ ئەلۋەتتە، بۇنىڭ ھەر خىل قىياسلىرى مەۋجۇت.
يۇقىرىدىكى ئاۋاز ئۇلىنىشىدىن، بۇ ھەقتىكى مەلۇماتىمىزنىڭ تەپسىلاتىنى ئاڭلايسىلەر.