" Инақлиқ сәпири" му яки уйғурларни бастурушниң йеңи пиланиму ?

2008‏ - Йили 6‏ - айниң 17‏ - күни мустәмликә уйғуристанниң пайтәхти үрүмчидә аталмиш "инақлиқ сәпири" намида аталмиш "муқәддәс мәшәл" көтүрүп меңиш мурасими өткүзүлди. Үрүмчидә уйғурларға ишик - деризиләрни тақиветишкә, қәшқәрдә уйғурларға тала - түзгә чиқмаслиққа буйруқ қилинди.
Обзорчимиз сидиқ һаҗи рози
2008.07.02

Шу күнләрниң һарписида пүтүн мустәмликә уйғуристанда, ахтуруш, тинтиш, гунаһсиз уйғурларни қолға елиш, гуманлиқларни қайта тизимлаш, чәтәл мухбирлириниң зияритини қобул қилмаслиққа агаһландуруш қатарлиқ сақчилар һәрикити елип берилғандин башқа йопурға наһийиси хитай сақчилири вә һәрбийлириниң муһасирисигә елинди.

Ваң лечивән әпәнди "инақлиқ сәпири" шундақ болаттиму? бирла қәшқәр шәһирини мисалға алсақ, мәшәл көтүрүшкә тәшкилләнгән 208 нәпәр адәм ичидә,130 нәпири көчмән хитай болуп, 80 нәпири уйғур вә башқа аз санлиқ милләтләр болуп чиқти. Ваңлиечивән әпәнди, тәңлик, баравәрлик, "чоң яхши вәзийәт", "инақлиқ", "иттипақлиқ", дегән кәлимиләрниң һәқиқий мәниси шундақ болаттиму? бу земин синиң атишиңчә аталмиш "шинҗаң уйғур аптоном райони" әмәсмиди? бу қетим пурсәтни ғәнимәт билгән ваң лечивән чәтәл мухбирлириниң үрүмчигә, қәшқәргә келишидин пайдилинип, аталмиш шинҗаңда, аталмиш 47 милләт яшайду, дәйдиған сәпсәтини йәнә бир қетим көтүрүп чиқип, тәшвиқ - тәрғиб қиливалмақчи болди.

Ваңлиечивән әпәнди, хитай көчмәнлири көтүрүп кәлгән әпкәшму бир милләт санилидиған иш барму? яки уйғурларниң там кәйнигә олтуруп қуюп кәткәндин кейин қелип қалған ниҗасәтлириму бир милләт санилидиған қаидә чиққанмиди? уйғур вә униң қириндашлиридин башқа қәйәрдин көчүп кәлгән 40нәччә милләт у?

 Мәшәл көтүрүп өтидиған йолларда туруп кәткән көчмән хитайларға қара дуня! үрүмчидә орундуқта олтурған хитай көчмәнлиригә қара дуня! уйғурниң допписини кийивелип, уйғур қияпитигә киривелип мәшәл тәнтәниси қиливатқан хитай көчмәнлириниң қияпитигә қара дуня! бу йәрдә мәшәл көтүрүшни тәшкиллигәнләр, хитай көчмәнлириниң уйғуристанға һөкүмранлиқ қилишини қанунлаштурмақчи болған хитай көчмәнлири һакимийитидур.

Олимпик тарихида"сәлтәнәтлик үлгә"яратқан бу қетимқи олимпик мурасими, раст дегәндәк, дуня хәлқиниң әмәлий қарши туруш һәрикәтлири арқилиқ пүтүн дуняниң нәзиридә ләнәт гәрди олимпик мурасими болуп қалди. Хитай олимпик мурасими һарписида тибәттә қанлиқ қирғинчилиқ пәйда қилди. Уйғурниң хотән шәһири вә қәшқәр вилайәтлиридә намайиш қилип қаршилиқ көрсәткән гунаһсиз уйғурларни қолға алди. Олимпик мурасими мәшәл көтүрүп йүгүрүш әнәнисигә игә иди. Әмма тибәтләр мәшәлгә қарши әркинлик тәләп қилип өзиниң қенини төкти. Бирақ бизниң рәна хеним мәшәл көтүрүп усул ойнайдиған йеңилиқни, рекортни яратти.

Қолида мәшәл көтүрүп туруп, усул ойнап, тәбәссум қилип туруп, рәна хеним бу мәшәлниң хитайниң мәшили икәнликини ойлиғанмиду? шу тапта мустәмликә уйғуристанниң җай - җайлирида қолға елинған уйғурларниң дәрт - азаплири рәна хенимниң көңлидин кәчкәнмиду? уйғурлар немишқа аз қатнаштурулди, хитай көчмәнлири немишқа көп қатнаштурулди дегән соал рәна хенимниң йүрикини азаблиғанмиду?


Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.