21‏- Nöwetlik xelq'araliq musulman jem'iyetler yighinida sherqiy türkistan mesilisi anglitildi

Yighinni iqtisadi we ijtima'iy tetqiqatlar merkizi (ESAM)uyushturghan bolup, yighin 2012 - yili 5 - ayning 27 - 28 - künliri istanbuldiki wow méng yighin zalida échildi.

Bu yighinning asasi meqsiti, musulmanlar duch kéliwatqan mesililerni el qilish toghrisida pikir almashturush, we yéngi dunya sistémisi qurushtin ibaret bolup, yighinigha dunyaning erqaysi jayliridiki musulman ammiwi teshkilat we siyasiy partiyilerning re'is yaki wekilliri qatnashti.

Bu yighin'gha türkiye tashqi ishlar ministiri exmet dawut'oghli, dölet ministiri bekri bozdagh, sa'adet partiyisi re'isi mustafa kamalak, iqtisadi we ijtima'iy tetqiqatlar merkizi re'isi reja'i qotan, sa'adet partiyisi idare ey'et re'erlikining mes'uli oghuzxan asiltürk qatarliq mu shexsler qatnashti.

Yighin'gha Uyghurlargha wakaliten sherqiy türkistan ma'arip we emkarliq jem'iyiti re'isi etulla oghuzxan, bash nazir abdu'ekimxan teklip bilen qatnashti.

Yighinda etulla oghuzxan Uyghurlar toghrisida söz qildi we sherqiy türkistan mesilisini anglatti, we musulmanlarning pilan tüzüp shu pilan boyiche ilgirilishi kéreklikini, emeliyetchanliqqa e'et bérish kéreklikini, weqe yüz bergendin kéyin nadamet chekmestin weqe yüz bérishtin ilgiri tedbir élish kéreklikini, süriyide yüz bergen weqelerning bashqa musulman rayonlirida yüz bérishtin ilgiri tedbir élish kéreklikini bildürdi.

Yighin qur'an kirimi tilawet qilish bilen bashlandi, yighinda iqtisadi we ijtima'iy tetqiqatlar merkizi (ESAM) rija'i qotan échilish nutqi sözlidi. Rija'i qotan sözide : islam birlikini qurush waqtining kelgenlikini. Bu birlikning peqet musulmanlarning birlishishi bilen mumkin bolidighanliqini bildürdi.

Yighinda yene sa'adet partiyisi yüksek istishare idarisi bashliqi oghuzxan eslitürk yighin e'e xitaben mundaq dédi: bu yighinimizda islam döletlirining birlikining wujudqa chiqirilishi we küchlendürülüshi üchün qilishqa tégishlik ishlar eqqide qisqa toxtilimen. Bu birlikning wujudqa chiqirilishi we kéyin küchlendürülüshi üchün aldi bilen musulman döletlerning buninggha nisbeten ortaq siyasiy iradisi meydan'gha kélishi kérek.

Yighin axirida yighinda élin'ghan qararlar élan qilindi. Bu qararlar ichide islam dunyasining, pelestin we sherqiy türkistan zéminlirini ishghal qilin'ghan islami jughrapiyiler dep qaraydighanliqini élan qildi.

Yighinda yene azad keshmir islam partiyisi re'isi proféssor abduréshit turabi ependi söz qilip, keshmir mesilisi bilen sherqiy türkistan mesilisining oxshash mesile ikenlikini, keshmirning sherqiy türkistan bilen qoshna rayon ikenlikini bildürgen.

Yighinda yene se'udi erebistandin kelgen wekil exmet ferid mustafa ependi söz qilip, islan dunyasining sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüsh kéreklikini, sözde ipadilep qoymastin belki emeliy yardem qilish kéreklikini, waqti kelgende xitay mallirini sétiwélishni bayqut qilish kéreklikini bildürdi.