14 - Nowetlik türk dunyasi yashliri qurultiyi yalta shehride resmi bashlandi

14 - Nowetlik turk dunyasi yashliri qurultiyi 8 - ayning 10 - kuni ukrayniyening qara déngiz boyigha jaylashqan yalta shehride bashlanghan bolup, sürette, ukraniye parlament ezasi, qirim tatarliri milli parlaméntosi bashliqi, tatar milli herikitining yol bashchisi mustafa jemil qirimli oghli ependi échilish nutqi sözlimekte.

Uyghurlargha wakaliten norwégiyidin adiljan abdurrehim, turkiyedin atilla efendigil qatarliq 4 kishi qatnashmaqta. Qurultayning échilish nutqini ukraniye parlament ezasi, qirim tatarliri milli parlaméntosi bashliqi, tatar milli herikitining yol bashchisi mustafa jemil qirimli oghli ependi qildi.

Mustafa jemil qirimli oghli ependi sözide, 2 - dunya urushi mezgilide, sitalinning 200 mingdin artuq qirim tatarlirini ottura asyagha we sibiryege sürgün qilghanliqini, emma tatarlarning ruslarning bu asimilatsiye siyasitige qarshi dawamliq mujadele élip barghanliqini, netijide 45 yildin kéyin sowét ittipaqi yimirilip tatar xelqining oz wetinige qaytip kelgenlikini éytti.

U sözide ürümchi weqesi heqqidimu toxtilip, türk dunyasini ittipaqlishishqa Uyghurlargha yardem qilishqa chaqirdi. Kéyin qirim tatar aptonom rayoni mu'awin bashliqi aziz abdullayew söz qildi. Kéyin ukrayine dolet re'isining tataristan wekili we türk dunyasi yashliri birliki bashliqi ekber abdullayew söz qildi. Ular hemmisi türk dunyasini ittipaqlishishqa chaqirdi.

Bezi sözligüchiler noqtiliq halda 5 - iyul ürümchi weqesi heqqide toxtaldi. Iraq parlamént ezasi fewzi ekrem terz'oghlu türk dunyasini shundaqla musulman dunyasini Uyghur mesilisige köngül bolüshke, Uyghurlargha yardem qilishqa chaqirdi.

Türk dunyasi yashliri qurultiyining sibirye wekili ergeny usko'ew sherqiy türkistan mesilisining türk dunyasining muhim mesilisi ikenlikini, türk dunyasi Uyghurlargha yardem qilmighan teqdirde xitaylar sherqiy türkistanni tamamen asimilatsiye qiliwetse ottura asyani bésiwalidighanliqini éytti. Kéyin d u q namidin norwégiyidin bu qurultaygha qatnashqan adiljan abduréhim, ürümchi qetliyami namliq hojjetlik filimni körsetti.

Qisqisi tarixi sheher yaltada échiliwatqan bu qurultayda Uyghur mesilisi asasiy témigha aylandi.

Yalta ukrayinege baghliq qirim tatar aptonom rayonining jenubigha jaylashqan, qara déngiz boyidiki 170 ming nupusqa ige bir sheher bolup, yalta 1945 - yilida 2 - dunya urushining axirida sabiq sowet ittipaqi bashliqi stalin, en'gliye bash ministiri chérchel we amérika prézidénti rozwéllitler yighin chaqirip tarixi qararlar maqullan'ghan yer dep bilinidu.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.