Türkiye tashqi ishlar ministirliqi ürümchidiki ot kétish weqesining sewebini soridi

Xelq'ara axbaratlarda  11-ayning 24-küni kechqurun ürümchining tengritagh rayonidiki chong bazargha yéqin jaydiki bir ahaliler qorusigha ot ketkenliki, ot öchürüsh etriti otni waqtida öchürmigenliki, öylirige solinip qalghan ayallar we balilarning sirtqa qéchip chiqalmay ölgenliki toghrisida xewer tarqalghandin kéyin türkiye tashqi ishlar ministirliqi  26-noyabir küni mexsus bayanat élan qildi. Mezkur bayanatta türkiye tashqi ishlar ministirliqi xitay hökümitidin ot kétishning sewebi toghrisida melumat bérishni telep qildi.

 Türkiye tashqi ishlar ministirliqining bayanatida: “Xitay xelq jumhuriyiti shinjang Uyghur aptonom rayonining paytexti ürümchidiki ot kétish netijiside hayatidin ayrilip qalghanlar  we yaridar bolghanlardin xewer tapqandin kéyin  chongqur qayghugha chömduq. Bu elemlik hadise seweblik teziyelirimizni yollaymiz we yaridarlargha jiddiy shipa tileymiz. Biz bu ot kétishning  heqiqiy  sewebi toghrisida izahat bérilishini telep qilimiz”, déyilgen.

Türkiye tashqi ishlar ministirliqi bu bayanatni élan qilghandin kéyin, türkiyediki barliq axbarat wasitiliri ürümchide yüz bergen ot kétish weqesi we uningdin kéyin yüz bergen naraziliq namayishliri toghrisida xewer tarqatti.

  Türkiyening eng chong téléwiziye  qanalliridin “Xaber türk”, “CNN  Türk” qatarliq téléwiziye qanalliri 27-noyabir, “Xitayning yuqumni nölge chüshürüsh siyasiti kishilerning ghezipini kücheytti” namida  xewer bérip, xitay hökümitining ot ketken ehwaldimu qamalni boshatmasliq, Uyghurlargha bésim ishlitish we otni waqtida öchürmesliktek jawabkarliqini otturigha qoyghan.

Bu weqedin kéyin türkiyediki tonulghan obzorchi, oqutquchilar we ammiwi teshkilat mes'ullirimu   ijtima'iy alaqe wasitiliride bu paji'edin tughulghan éghir endishisi we yürek sözlirini ipadiligen. Tonulghan obzorchi yüsüp qaplan ependi bu heqte twittér adrésida özining  Uyghurlargha  bolghan hésdashliqi we xitay hökümitige bolghan naraziliqini ipade qilip: “Xitayning sherqiy türkistandiki zulumi tügimeywatidu. Ürümchide Uyghurlarning öyige ot ketti. Ot ketken binagha ot öchürüsh etritimu kéchikip kéliptu. Ayal we balilardin bolup jem'iy 44 neper kishi jénidin ayriliptu. Xitayning ot öchürüshke sel qarighanliqini ashkarilighan Uyghurlarni tutqun qiliwétiptu”, dep yazghan.

Tonulghan téléwiziye programma  riyasetchisi nazgül kenjetay xanim twittérida munularni tarqatti: “Ürümchide xitayning yuqumni nölge chüshürüsh bésim siyasiti tüpeyli 44 Uyghur öyige ot kétip hayatidin ayrilghan. Ot kétip xéli uzun waqitkiche ot öchürüsh etriti kelmigen. Ularning qutulushi mumkin emes idi, chünki ular yuqumni nölge chürüsh bésimidin  öyige solap qoyulghan iken”.

Ot kétish weqesi yüz bergende, ot öchürüsh etritining otni waqtida öchürmigenliki, öylirige solinip qalghan ayallar we balilarning sirtqa qéchip chiqalmay ölgenliki toghrisida xewer tarqalghandin kéyin,  26-noyabir küni istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlari birliki, dunya Uyghur qurultiyi wexpisi qatarliq ammiwi teshkilatlar xitayning istanbulda turushluq konsulxanisi aldida namayish ötküzüp, xitaygha naraziliq bildürdi.

Xitay hökümitining bergen melumatida, bu qétimqi ot kétish weqeside ölgenlerning sani 10gha yetken, emma ijtima'iy taratqularda we  torda ashkarilan'ghan toluqsiz melumatlargha qarighanda, bu qétimqi ot kétish weqeside 40 neperdin köp ademning ölgenliki  ularning köpinchisining ayallar we balilar ikenliki melum bolmaqta.