En'gliyediki Uyghurlar 11-yanwardin 26-yanwarghiche en'gliyening manchéstér shehiride ötküzülgen biritaniye musulmanlar sen'et we medeniyet féstiwaligha resmiy teklip bilen qatnashti.
Mezkur féstiwalgha en'giliyediki Uyghurlarning tunji qétim qatnishishi bolup, közetküchlerning qarishiche muhajirettiki Uyghurlarning her xil medeniyet-sen'et pa'aliyetlirige aktipliq bilen qatnishishi Uyghurlarning nöwettiki weziyitini anglitishta muhim ehmiyetke ige iken.
Igilishimizche, féstiwalgha qatnashqan en'gliyede turushluq musteqil tetqiqatchi we sha'ir eziz eysa elkün ependim künde ikki qétimdin féstiwal ishtirakchilirigha Uyghur medeniyiti, sen'iti, edebiyati, xitayning jaza lagérliridiki Uyghur edibliri we sha'irlirining nöwettiki ehwali heqqide doklat bergen. Biz bu heqte eziz eysa elkün ependimni ziyaret qilduq. Eziz eysa elkün ependi ziyaritimizni qobul qilip, pa'aliyet jeryani heqqide tepsiliy melumat berdi.
Pa'aliyetke yene en'gliyediki her qaysi partiyelerdin bolghan parlamént ezaliri, yawropa ittipaqining yuqiri derijilik mes'ulliri qatnashqan bolup, eziz eysa elkün ependim mezkur pa'aliyetning Uyghur mesilisini anglitish üchün yaxshi purset bolghanliqini we en'gliyediki Uyghur jama'itining intayin qizghinliq bilen qatnashqanliqini bayan qildi. U mundaq dédi: "13-Chésla en'gliye emgekchiler partiyesining parlamént ezasi afsilxan, yawropa ittipaqining medeniyet we ma'arip ishliri mes'uli juli worad xanim bilen körüshtüm. Uyghurlarning nöwettiki ehwali we lagérlar heqqide tepsiliy paranglashtuq. Juli xanim 'jawabsiz qalghan téléfon' ning körsitilish murasimigha qatnashti we muhim söz qildi. Uyghurlar we tibetliklerni qollash yüzisidin ilip barghan pa'aliyetlirini tonushturdi. Mezkur pa'aliyetke manchéstérdiki qérindashlar intayin qizghinliq bilen qatnashti. Pa'aliyette Uyghur medeniyitini tonushturidighan yermenke orni orunlashturuldi. Medeniyet buyumliri körgezme qilindi we tonushturuldi."
Pa'aliyette eziz eysa elkün ependi Uyghur mesilisige köngül bölüwatqan parlamént ezaliri, siyasetchiler we kishilik hoquq pa'aliyetchiliri bilen Uyghur mesilisi üstide söhbette bolghan. Pa'aliyet jeryanida eziz eysa elkün ishligen "Jawabsiz qalghan téléfon" namliq qisqa filim qoyulghan bolup, pa'aliyetke qatnashqan kishilerning diqqitige we qizghin alqishigha érishken.
Eziz eysa elkün mezkur pa'aliyetning ehmiyiti we yuqiriqidek pa'aliyetler arqiliq Uyghurlarning nöwettiki ehwalini en'gliyege anglitishning ünümi heqqide toxtilip, mundaq deydu: "Bu pa'aliyetning ehmiyiti nahayiti zor. Chünki bügünki Uyghur weziyiti intayin jiddiy ehwalda. Xitayning jaza lagérliri tüpeylidin milyonlighan qérindashlirimiz azab chekmekte. Bügünkidek ehwalda Uyghurlarning teklip qilinishi, mezkur féstiwalda 2 künde 4 qétimdin artuq Uyghurlar toghriliq doklat bérilishi muhim ehmiyetke ige dep qaraymen. Chünki biritaniyediki musulmanlar asasi jehettin Uyghur mesilisini bilidu. Musulmanlarghila emes, pütün pa'aliyetni orunlashturghuchilargha Uyghur mesilisini keng da'iride anglitish, parlamént ezalirigha, bash ministirgha, en'gliye hökümitige Uyghur mesilisi heqqide emeliy qanun turghuzushqa, xitaygha qarshi resmiy heriket ilip bérishqa mejburlash qatarliq jehetlerdin muhim ehmiyetke ige."
Pa'aliyetke en'gliyediki Uyghur jama'itidin 50 yéqin kishi qatnashqan. Uyghurlarning medeniyet-sen'iti we nöwettiki ehwali toghriliq téximu etrapliq melumat bérish üchün pa'aliyet jeryanida "Uyghur közniki" tesis qilin'ghan. Biz mezkur pa'aliyet jeryanida köp küch chiqarghan erkin hamit ependidin pa'aliyet heqqidiki tesiratlirini soriduq. Erkin hamit ependim pa'aliyet heqqidiki tesiratlirini biz bilen ortaqlashti.
Xitayning Uyghur rayonidiki bisim we assimilyatsiye siyasetliri bir nechche yildin buyan qattiq kücheygen bolup, Uyghur mesilisi xelq'arada dawamliq küntertipke kelmekte iken. Dunya Uyghur qurultiyi 2020-yilini "Xelq'ara Uyghur medeniyet féstiwali yili" qilip békitken bolup, sen'et we medeniyet pa'aliyetliri arqiliq Uyghur mesilisini xelq'aragha téximu janliq anglitishtiki rolini tekitlenmekte.
