Yawropada xitayning jaza lagérliri we xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan zulumlirigha qarshi heriketler keng kölemde ewj almaqta.
Mushu bir hepte ichide gérmaniye, awstriye, gollandiye qatarliq döletlerde yashawatqan yerlik xelqler we türkler özlükidin qozghilip, xitayning jaza lagérliri we Uyghurlargha yürgüzüwatqan zulumlirigha qarshi her xil pa'aliyetlerni qanat yaydurdi.
20-Dékabir istanbulda, 22-dékabir xongkongda qanche 10 minglighan kishiler Uyghurlar üchün qozghilip namayish élip barghan'gha oxshash yawropa elliridimu Uyghurlarni qollash, xitayning jaza lagérlirigha qarshi turush munasiwiti bilen her türlük pa'aliyetler meydan'gha kelmekte.
19-Dékabir gérmaniyening hamburg shehiridiki türkler özlükidin qozghilip, xitayning jaza lagérliri siyasitige qarshi namayish élip barghan. Undin ilgiri gérmaniyening frankfurt shehiridiki türklermu xitaygha qarshi qozghalghan idi. 22-Dékabir bérlindiki türk jama'itimu xitay elchixanisi aldida namayish élip bérip "Sherqiy türkistan'gha azadliq! xitay jaza lagérlirini derhal taqisun!" dégendek sho'arlarni towlashqan.
21-Dékabir ijtima'iy taratqularda gollandiyediki uniwérsitét oqughuchilirining Uyghurlarni qollash yüzisidin élip barghan pa'aliyetlirige a'it köpligen uchurlar tarqaldi. Aliy mektep oqughuchiliri widéyo filimliri arqiliq xitaydin "Étnik qirghinchiliqni toxtitishni, jaza lagérlirini taqashni" telep qilghan. 21-Dékabir küni awstriyening salzburg shehiridimu xitaygha qarshi namayish élip bérilghan. 21-Dékabir yene gérmaniyening myunxén shehiridiki yashlar élip barghan namayishtin bashqa yene gérmaniyening nürnbérg shehiridiki uniwérsitét oqughuchilirimu özlükidin qozghilip, sheher merkizidiki chong meydanda xitayning jaza lagérlirigha qarshi namayish élip barghan.
D u q re'isi dolqun eysa ependining bildürüshiche, yawropadiki bu qozghilishlargha xitayning jaza lagérlirigha munasiwetlik mexpiy höjjetlirining ashkarilinishi, gérmaniyelik dangliq putbol cholpini mesut özilning 13-dékabir élan qilghan chaqiriqi, 18-dékabir yawropa parlaméntida ötküzülgen ilham toxtigha "Saxarof mukapati" bérish murasimi qatarliqlarmu belgilik tesir körsetken.
Nürnbérgda ötküzülgen aliy mektep oqughuchilirining namayishigha myunxén shehiridiki bir qisim Uyghurlarmu bérip qatnashqan. D u q ning yawropagha mes'ul wekili, yawropa sherqiy türkistan birliki teshkilatining re'isi esqerjan ependi nürnbérgda ötküzülgen namayish heqqide bizni bezi melumatlar bilen teminlidi. Uning bildürüshiche, nürnbérg uniwérsitéti oqughuchilirining özlükidin teshkillishi bilen ötküzülgen Uyghurlarni qollash, xitayning jaza lagérliri siyasitige qarshi turush namayishi nahayiti yaxshi élip bérilghan. Namayishchilar jarangliq sho'arliri hem nutuqliri bilen xitay hakimiyitige qarshi iradilirini ipade qilish bilen birge, uning jaza lagérliri siyasitini qattiq eyibligen.
Bu namayishqa myunxéndiki Uyghur jama'et erbabi ablimit tursun ependimu bérip qatnashqan bolup, u gérmaniyediki aliy mektep oqughuchilirining Uyghurlar mesilisige qiziqip, özlükidin xitaygha qarshi bundaq namayishlarni élip bérishining yawropada yaxshi bir bashlinish bolghanliqini tilgha aldi.
D u q re'isi dolqun eysa ependi 21-dékabir teklipke bina'en bérlinda, 22-dékabir myunxénda uniwérsitétlarda ereb, türk qatarliq musulman milletlerning yashlirigha Uyghurlar toghrisida doklat bérip, ularni xitaygha qarshi pa'al qozghilishqa we sükütlirini terk étip öz döletlirini qozghashqa dewet qilghan.
D u q rehberlirining bildürüshiche, aldimizdiki künlerde yene yawropadiki chong sheherlerdin bérlin, london, parizh qatarliq bir qanche jaylarda kölimi zor bolghan namayishlar élip bérilidiken.
