Gwentanamodin qaytqanda: ababekri qasimning béshidin kechürgenliri - 3

Shiddetlik bombardimanda hayat qalghan 18 neper Uyghur musapir afghan taghliri ichide kéchisi yol yürüp, kündüzi tagh gharlarda yoshurunup pakistan terepke sürülidu. Birqanche künlük hayat - mamatliq seperdin kéyin ular axiri pakistan chégrasi ichidiki kuyta shehirige yéqin shi'eler rayonigha yétip baridu. Bu jaydiki kishiler ularni afghanistandin kelgen “Mujahidlar” dep oylap qizghin qarshi alidu.

Yéza aqsaqili mexsus özi kütüwélip méhman qilidu hemde ularni shu yerde turushluq yerliklerning öylirige teqsim qilidu. Ular shu chaghdila amérika armiyisining afghanistan'gha kirgenlikini, hawa hujumining amérika armiyisi teripidin élip bériliwatqanliqini uqidu. Birqanche heptilik hérip - charchash we shiddetlik hawa hujumida halidin ketken ababekri bashliq Uyghur musapirlar özliri teqsim qilin'ghan yerlik kishilerning öyliride dem alidu.

Bu yerdiki xatirjemlik uzaqqa barmaydu. Ababekri bashliq Uyghur musapirlar shi'eler topliship olturaqlashqan bu rayonda qandaqtur bir ghelite keypiyatning mewjutluqini hés qilishqa bashlaydu. Bu yerdiki qebile aqsaqalliri gerche ulargha körünüshte qizghinliq körsitiwatqandek qilsimu, lékin köp qisim yerlik kishilerning ulargha gumanliq qarawatqanliqini yüriki sézishke bashlaydu. Bu yerge panahlinip kelgen Uyghur musapir yashlirining köp qismi hetta bu yerdiki yerliklerning shi'e mezhipidiki musulmanlar ikenlikini, ularning sün'iy mezhipidiki musulmanlar bilen kélishtürgili bolmaydighan ziddiyiti barliqini esla anglap baqmighanlar idi.

Birqanche kündin kéyin bu yerge kélip kétidighan “Köz - qulaq” lar köpiyishke bashlaydu. Ababekri bashliq Uyghur musapirlarmu ehwalning barghanséri murekkepliship kétiwatqanliqini, qandaqtur bilip bolmaydighan bir xil bi'aramliqning wujudini qisiwatqanliqini hés qilishidu. Del shu mezgilde qebile aqsaqali ularni yighip, pat yéqinda pakistan chégra saqchilirining bu yerni axturushqa kélidighanliqini, kélishmeslikning aldini élish üchün ularni bashqa bir bixeter jaygha yötkep turmaqchi bolghanliqini éytidu. Ichki ehwalni uqmighanliqtin ababekri bashliq Uyghur musapirlar buninggha maqul démektin bashqa tallishi bolmaydu. Qebile aqsaqali ularni bir kona mashinigha qachilap rayon merkizidiki bir türmige élip baridu. Buningdin guman qilghan ababekri bashliq Uyghur musapirlar néme üchün özlirini türmige élip kelgenlikini sürüshte qilidu. Qebile aqsaqali ulargha bu yerning waqitliq panah jay ikenlikini, axturush axirlashqan haman ularni aman - ésen yolgha sélip qoyidighanliqini éytidu.

Shundaq qilip, ababekri bashliq 18 neper Uyghur yash héchnémini angqiralmay turupla türmige qamilidu. Ulargha künde üch waq tamaq bérip türme meschitide namaz oqushqa yol qoyidu, lékin sirtqa chiqalmaydu. Bu türmige qamiliwatqanlarning sani kündin - kün'ge köpiyishke bashlaydu. Ularning köpinchisi her xil sewebler bilen afghanistan'gha kélip qalghan chet'ellik musulmanlar bolup, hawa hujumidin qéchip pakistan chégrasigha kirgende yerlik ahaliler we qebile aqsaqalliri teripidin udulluq bu türmige yollan'ghanlar iken. Ababekri bashliq Uyghur yashliri qebile aqsaqilidin tartip adettiki türme mulazimetchilirigiche her küni dégüdek kamirmu - kamir kirip tutqunlarni sanawatqanliqini, xuddi qoy - kalilarning sanini éliwatqandek bu sanaqning toxtimay dawamlishiwatqanliqigha diqqet qilidu.

Ularning gumani axiri rastqa aylinidu. Bir küni tuyuqsizla türmidiki türlük tillarda sözleydighan musapirlarni mashinigha qachilap sirtqa élip mangidu. Ular türmining sirtigha chiqishi bilenla etrapni tanka we bironiwiklarning himayiside qorshap turghan minglighan pakistan eskerlirini köridu. Közni yumup achqiche tutqunlarning hemmisi pakistan eskerliri teripidin yerge yatquzulup put - qolliri baghlinidu. Béshigha xalta kiydürülüp, üsti brézént bilen yépilghan herbiy mashinilargha qachilinip namelum terepke élip méngilidu.

Ular qatmu - qat eskerlerning qorshawi ichidiki waqitliq tutup turush ornigha élip kélinidu hemde bu yerde deslepki qétim soraq qilinip kimliki tekshürülidu. Ularni afghanistandiki talibanlar hakimiyiti bilen el - qa'ide terepte turup amérikigha qarshi urushqa qatnashqan “Térroristlar” dep eyibleydu. Buningdin hang - tang qalghan ababekri bashliq Uyghur musapirlar shu chaghdila özlirining pakistan chégrasidiki yerlikler we shi'e qebile aqsaqalliri teripidin qurbanliq süpitide sétiwétilgenlikini hés qilishidu. Köz aldida boluwatqan goya qorqunchluq chüsh körüwatqandek wehimilik hayat ularni ganggiritip qoyidu. Ular özlirining “Térrorist” qalpiqi kiydürülüp, pakistan hökümiti teripidin xitay terepke qayturulushidin ensireshke bashlaydu. Shu sewebtin 18 neper Uyghur yash meslihetliship özlirining kimlikini ashkara qilmasliqqa, hemmisi bir éghizdin özlirini “Afghanistanliq özbekler” dep turuwélishni kélishidu. Uzun ötmeyla pakistan da'iriliri ularni amérika armiyisige ötküzüp béridighanliqini uqturidu. Shu arida ular pakistanliq birqanche teqwadar kishilerdin özlirining deslep pakistan chégrasidiki shi'e qebile aqsaqalliri teripidin pakistan hökümitige sétip bérilgenlikini, andin pakistan terepning “Amérika armiyisi chiqarghan bir térrorchini tutup berse 5000 dollar mukapat bérilidu” dégen élan'gha asasen ularni amérika armiyisige sétiwetkenlikini uqidu.

Ular özlirining pakistanliq diniy qérindashliri teripidin sétiwétilgenlikini, yene kélip naheq halda “Térrorist” qalpiqi kiydürülgenlikini uqup chongqur azablinidu. Alahide meghpiret we asanliq tileydu.

Ababekri bashliq Uyghur musapirlar némila bolmisun özlirining amérika armiyisige tapshurulidighanliqini anglap yénik uh tartidu. Chünki xitaygha qayturulush xewpi ularni ghem - endishige chüshürüp qoyidu. Ular “Amérika démokratiye we insan hoquqlirini himaye qilghuchi chong dölet bolghandikin, haman bizning gunahsiz ikenlikimizni éniqlap chiqidu we erkin yashash hoquqi béridu. Xitaygha qayturulup hayati xewpke duch kélishtek qiyin teqdirge qarighanda, amérikining tutquni bolush köp ewzel” dep oylaydu.

Dégendek, dékabirning bir soghuq küni amérikining herbiy ayropilanliri bu yerde peyda bolidu. Ababekri bashliq 18 neper Uyghur musapir we bashqa nechche yüzligen chet'ellik musulman yashlar pakistan eskerliri teripidin put - qolliri chemberchas baghlinip, béshigha qara xata kiydürülüp amérikining herbiy ayropilanigha élip chiqilidu. Ayropilan birqanche sa'et uchqandin kéyin soghuq shamal hushqiytip turghan bir herbiri bazigha qonidu. Toluq qorallan'ghan amérika eskerliri ularni qopalliq bilen ayropilandin chüshürüp soghuq yerge düm yatquzup qoyidu. Béshida qara xalta bolghachqa, ular nege kélip qalghanliqini, emdi özlirini qandaq qismetler kütüp turghanliqini tesewwur qilalmaydu.

Nechche sa'ettin buyan put - qolliri baghlaqliq turghachqa qan ötüshmey qolliri köyüshüp aghriydu. Uning üstige soghuq we achliq ularni tinimsiz qiynaydu. Amérika eskerlirining qopal mu'amilisi ularni téximu wehimige salidu. Axiri ular birmu - bir ornidin turghuzulup, resimge tartilghandin kéyin, mehbus kiyimi kiydürülidu. Andin dékabirning jandin ötküdek soghuqida üsti ochuq dalagha simtanap tartilip yasalghan waqitliq türmilerge solinidu. Bir ayghiche ularni héchkim soraq qilmaydu. Tamaqni amérika waqtini ölchem qilip tarqatqachqa, bezide kéchide yéyishke toghra kélidu. Bolupmu zimistan qishning soghuqi ay dalagha qamalghan bu musapirlarning jan - jénidin ötüp, ölüm wehimisi köz aldidin her waqit egip turidu. Ulargha yéterlik kiyim - kéchek we issinish pursiti bérilmigechke soghuqta kündin - kün'ge ajizlap kétidu. Ikki ayghiche yuyundurulmaydu, chach - saqalliri ösüp adem renggi qalmaydu. Ular köz aldida özlirini kontrol qilip turghan soghuq telet eskerlerning rastinila amérika armiyisi ikenlikige ishinelmey qalidu.

Künler aylarni qoghlap, uzun tünler kündüzni istep tinimsiz ötüp turidu. Afghanistanning shimaliy chégrasidiki qehritan qishqa esir bolghan qunduz rayoni barghanséri sowup kétidu. Ular özlirining teqdirining qandaq bolidighanliqini, ularni yene qandaq qismetler kütüp turghanliqini tesewwur qilalmaydu. Bir allahtin bashqa héchqandaq yölenchüki yoqluqini hés qilidu…

(Dawami bar)