Teklimakanni quchaqlap: merhum küresh kösenning hayatidin eslimiler - 3

Kösen shinjang sen'et institutigha oqushqa kirgen deslepki yilliri (1988-yil yaz, ürümchi)

Hemme ishta sinipiy terkibi we a'ile arqa körünüshini siyasiy ölchem qilidighan ashu mudhish yillarda küresh kösenning kelgüsi üchün élip barghan tirishchanliqlirining hemmisi bir - birlep yoqqa chiqidu. “A'ile kélip chiqishi we siyasiy salahiyiti pak emes” dégen qalpaq uning kélechekke tashlighan her bir qedimige halqip ötkili bolmaydighan éghir tosalghu peyda qilidu.

Uyghur aptonom rayonluq naxsha - ussul ömiki, merkiziy tiyatir ömiki hetta kucha nahiyelik naxsha - ussul ömikining sen'et talanti urghup turghan yash küresh kösenni qobul qilish toghrisidiki qararliri peqetla uning a'ile kélip chiqishi we siyasiy arqa körünüshi seweblik emeldin qaldurulidu. Bu xil rehimsiz ré'alliq yash küresh kösenning kélechekke bolghan ishenchige soghuq su sépipla qalmastin, belki uning a'ilisigimu éghir bésim élip kélidu. Qattiq ümidsizlen'gen küresh kösen shuningdin kéyin sen'et sahesige ikkinchi qedem basmasliq qararighimu kélidu.

Ana qelbi emdila yashliq dewrige qedem qoyghan oghlining özi söygen kespidin biraqla waz kéchishige hergizmu chidap turalmaydu. Mawzédongning ölümi bilen barghanséri özgirish yasawatqan qizil xitaydiki siyasiy kilimat teklimakan girwikidiki bu qedimiy yurtqimu melum imkaniyetlerni élip kélishke bashlaydu. 1978 - Yiligha kelgende Uyghurche radi'o qanallirida ilgiri “Sériq naxsha” dep tenqidlen'gen bir qisim xelq naxshiliri anglitilishqa bashlaydu. Shu yilining axiri aqsu wilayetlik sen'et mektipige oqughuchi qobul qilish élani chiqirilidu. Buningdin xewer tapqan küresh kösenning anisi oghligha ilham bérip yene bir qétim teley sinap béqishqa ündeydu. Uruq - tughqan we qolum - qoshnilarmu küresh kösen'ge her tereptin medet béridu. Shundaq qilip 1978 - yilining axiri u aqsu wilayetlik sen'et mektipige imtihan bérip yuqiri netije bilen mezkur mektepke qobul qilinidu.

1979 - Yili uning hayatida yéngi bir pelle échilghan bir yil bolup qalidu. Aqsu wilayetlik sen'et mektipige resmiy qobul qilinip özi söygen sen'et kespi üchün yéngi qedem basqan ashu künlerde uning anisining xizmitimu eslige kélip kucha nahiyelik pochta idarisige ishqa chüshidu. Buning bilen uzaq yillar “Medeniyet inqilabi” ning boran - chapqunlirida sersan - sergerdan bolup normal hayattin bidar bolghan bu a'ilide kélechekke nisbeten ümid tughulidu. Köresh kösenning dadisi sultan ependimu ghulidiki sergerdanliq hayatini axirlashturup kuchagha qaytip kélidu we a'ilisi bilen jem bolidu.

1979 - Yili 6 - aydin 1982 - yili yazghiche küresh kösen aqsu wilayetlik sen'et mektipide oquydu hemde milliy saz we muzika saheside sistémiliq terbiyelinidu. Oqush püttürgendin kéyin shu mektepning özige oqutquchiliqqa élip qélinidu. U shu yillarda bir tereptin öz mektipide ders ötse yene bir tereptin aqsu wilayetlik darilmu'elliminde muzika kespiy boyiche ders béridu hemde bir yürüsh oqughuchilarning ösüp - yétilishige yürek qénini serp qilidu.

Aqsu sen'et mektipidiki 3 yilliq oqutquchiliq hayat küresh kösenning hayatidiki dawamliq öginish we ögen'genlirini oqughuchilargha ögitish jeryani bolidu. Uning sen'et jehettiki talanti nahayiti tézla jem'iyetning étirap qilishigha érishidu. 1985 - Yili u aqsu sen'et mektipidin ürümchi sheherlik 5 - ottura mektepke sen'et oqutquchisi bolup yötkilip baridu. Uning singlisi munewwermu shuningdin bir yil ilgiri, yeni 1984 - yili shinjang méditsina uniwérsitétigha oqushqa qobul qilinidu. Ürümchige yötkilip barghan deslepki mezgillerde küresh kösen özining sen'et hayatining aldinqi mezgilliridiki wekillik ijadiyetliridin biri bolghan “Pul” namliq naxshisini ijat qilidu. Munewwer xanim akisi küresh kösenning mezkur naxshini ijat qilish jeryani heqqide toxtilip, uning ilhamining emeliyette Uyghurlarning ré'al ijtima'iy hayatidin élin'ghanliqini tekitleydu. Küresh kösen bir sen'etkargha xas köz bilen kündilik turmushta uchraydighan her bir weqe - hadise we kichikkine détallarghimu étibarsiz qarimighan, belki uni muzika sen'itining ipade jehettiki yoshurun küchidin paydilinip sen'et yükseklikide yorutushqa tirishqan. Shuning bilen bir waqitta mozart, bétxowén qatarliq gherb muzika péshwalirining ijadiyet tejribilirini öginishkimu alahide waqit serp qilghan.

1985 - Yili küresh kösen ürümchige yötkilip kélipla kündilik xizmet bilen ishtin sirtqi sen'et ijadiyitini zich birleshtüridu. “Pul”, “Aymu ketti xoshliship” qatarliq naxshiliri ijat qilin'ghandin kéyin jem'iyetke resmiy tonulushqa bashlaydu. Shu yilidin bashlap, “1 - Awghust polat - tömür zawuti sen'et ömiki” ning teklipi bilen ürümchining saybagh, tengritagh we bashqa rayonlirida oyun qoyup amma arisida küchlük tesir peyda qilidu. Shuningdin bashlap küresh kösen el ichide resmiy naxshichi sayahiti bilen tonulushqa bashlaydu.

1987 - Yili küresh kösen dawamliq tirishchanliq körsitip memliketlik aliy mekteplerning bir tutash imtihanigha qatniship netijisi layaqetlik bolidu. U eslide shinjang uniwérsitétining tarix kespide oqushni arzu qilghan bolsimu, lékin kespiy jehettiki talanti we neq meydan maharitining yuqiriliqi bilen shinjang sen'et institutining kompozitorluq kespige tallinidu. Buning bilen uning öz kespiy saheside dawamliq algha ilgirilep bilim qurulmisining yenimu yüksilishige imkaniyet hazirlinidu.

Aliy mektep hayati uninggha sen'et nezeriyisi we emeliy maharettin ibaret ikkila tereptin teng chéniqish pursiti béridu. U aliy mektepning deslepki yili Uyghur balilar naxshilirining Uyghur sen'itidiki bir boshluq ikenlikini hés qilip, arqa - arqidin bir yürüsh balilar naxsha - muzikilirini ijat qilidu. “Chélikim”, “Démidimmu”, “Tilikim”, “Bizde shundaq adet bar”, “Miyang - miyang müshükim” qatarliq bir yürüsh balilar naxshiliri shu yilliri küresh kösenning ijadida yoruqluqqa chiqidu.

(Dawami bar)