Cựu Đại tá Phạm Quế Dương nói về sự ra đi của ông Trần Xuân Bách

Việt Hùng, phóng viên đài RFA

"Hiện tượng Trần Xuân Bách" cùng với những ý tưởng thay đổi nền chính trị tại Việt Nam vào những thập niên cuối 80 đầu 90 lại một lần nữa được nhắc đến trong dư luận, nhưng là sự vĩnh biệt cõi trần của một người có xu hướng đổi mới mà ông Trần Xuân Bách từng cho rằng, "tại Việt Nam, đổi mới kinh tế phải đi song hành với đổi mới chính trị và phải đi bằng hai chân, chứ không thể đi khập khiễng một chân được..."

Trong câu chuyện với Việt Hùng của Ðài chúng tôi, cựu Ðại tá Phạm Quế Dương, nguyên Tổng biên tập tờ Khoa Học và Tổ Quốc, nguyên Tổng biên tập Tạp Chí Lịch Sử Quân Sự Việt Nam, một người có những quan hệ gần gũi với ông Trần Xuân Bách cho rằng, việc ra đi của ông Trần Xuân Bách là một sự mất mát không chỉ với gia đình, bè bạn, mà còn là mất đi một ý tưởng quý giá trong tiến trình đổi mới của Việt Nam.

Trước khi mời quí vị theo dõi cuộc nói chuyện, chúng tôi xin được tóm lược vài nét chính về ông. Ông Trần Xuân Bách sinh năm 1923 tại Nam Ðịnh. Vào đảng cộng sản trong thời kỳ trước cách mạng tháng 8.45. Năm 1976 là Bí thư tỉnh ủy Nam Ðịnh. Năm 1982 được bầu vào Ban Chấp Hành Trung Ương, thời kỳ Ðại Hội V.

Năm 1986, trong Ðại Hội Ðảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ VI ông được bầu vào Bộ Chính Trị nắm giữ vai trò Trưởng ban Ðối Ngoại Trung Ương, phụ trách công tác thông tin và nghiên cứu Bộ Chính Trị.

Năm 89, sau những thay đổi, dẫn đến sụp đổ trong khối chư hầu các nước cộng sản tại Ðông Âu, ông Trần Xuân Bách đã khởi xướng nói đến vấn đề "đa nguyên - đa đảng" trong đảng cũng như đã trình bày về vấn đề này tại một số Hội nghị Khoa Học trong phạm vi toàn quốc. Kết quả là ông bị kỷ luật, bị loại khỏi Bộ Chính Trị và mất luôn cả Ủy viên Trung Ương Ðảng.

Sau khi thất sủng, ông về làm chuyên viên tại Bộ Ngoại Giao một thời gian cùng ông Nguyễn Cơ Thạch, về nghỉ hưu năm 92 trong cảnh "ngồi chơi xơi nước" tức là một hình thức kỷ luật của đảng vẫn dành cho những người có tư tưởng khác Bộ Chính Trị.

Trở lại trong câu chuyện với Việt Hùng, từ Hà Nội ông Phạm Quế Dương cho biết cảm tưởng về sự ra đi của ông Trần Xuân Bách như sau:

Ông Phạm Quế Dương: Khi nghe tin ông ấy ốm, bị mổ ở Bệnh viện Việt - Xô là tôi đã vào thăm ông ấy rồi. Cũng hy vọng là ông ấy sẽ qua khỏi, thôi cái số phận của ông ấy cũng vất vả cho nên ông ấy cũng ra đi. Còn tôi và ông Trần Xuân Bách có những tình cảm sâu sắc và có những kỷ niệm với ông ấy.

(Xin theo dõi toàn bộ cuộc phỏng vấn trong phần âm thanh bên trên)