Minh Thùy, đặc phái viên đài RFA
Hiện nay tại Đức có trên 120.000 người Việt đang sinh sống, trong đó khoảng ¼ không có giấy tờ hợp pháp. Sự thành hình của cộng đồng này tương đối phức tạp vì người Việt đến Đức từ nhiều ngả khác nhau, và điều đáng chú ý hơn là hiện nay vẫn có những người tiếp tục rời bỏ quê hương để đến Đức sinh sống, hợp pháp cũng có mà bất hợp pháp cũng có.
Phái viên Minh Thùy của ban Việt ngữ gửi đến quý thính giả một loạt bài tìm hiểu về người Việt tại Đức. Dưới đây là bài thứ sáu, và cũng là bài cuối, nói về triển vọng của một cộng đồng Việt Nam hoà hợp thống nhất.
Bài 6: Triển vọng của một cộng đồng Việt Nam hoà hợp thống nhất
Số thuyền nhân hay Việt kiều đến trước, may mắn hưởng nhiều ưu đãi của chính phủ liên bang Đức, được trợ cấp xã hội, đi học tiếng Đức miễn phí, học nghề chuyên môn, giúp đỡ tìm việc làm, bảo đảm sức khỏe, nhà ở, tiền cho con...nên có điều kiện hòa nhập vào xã hội dễ hơn, tôn trọng pháp luật và phong tục sống của người Đức. Mùa hè họ nghĩ tới những chuyến du lịch, thăm bà con ở các nước tây phương hay đi chơi xa bên Mỹ, Úc.
Trái lại người Ðông Âu không được những phúc lợi đó, họ phải lăn xả vào cuộc sống, tự lực mưu sinh nếu muốn được tồn tại trên nước Đức. Cuộc sống đầy bất trắc, không biết Đảng phái mới lên cầm quyền có “nhẹ tay” với ngưòi tị nạn không, không biết còn đứng trên xứ này được bao lâu....
Những mối lo căng thẳng khiến họ không thấy có dây liên hệ nào với đất nước này, ngay cả với những đồng hương bên tây Berlin. Họ xem nơi đây như “cõi tạm”, tạm sống để kiếm chác số tiền làm vốn phòng khi bị trục xuất về nước.
Và xem Việt Nam như một “cõi đi về” hằng một, hai năm về thăm nhà thưòng xuyên, có người kết hợp việc thăm gia đình với chuyện buôn lậu. Do gia đình số ngưòi Ðông Âu thường ở miền bắc, họ có đầu dây lấy hàng giá rẻ từ bên Trung quốc, nhập theo các kiện hàng lớn những hàng bị cấm, thuốc phiện, pháo lậu vào nước Đức.
Nạn Mafia thuốc lá
Tệ nạn Mafia thuốc lá xảy ra những năm 92-93, với những vụ đâm chém, bắn nhau giữa các băng đảng Việt Nam ở khu Marzahn, gây kinh hoàng cho người Đức, làm tai tiếng cả cộng đồng người Việt ở Berlin. Đây cũng là một trong nhiều lý do khiến cho nhóm cực tả, thanh niên phát-xít thù ghét người Việt Nam, vây đánh người Việt nào đi lẻ một mình.
Gây ồn ào dư luận nhiều nhất là việc bọn thanh niên phát xít đốt khu chung cư Lichtenhagen, ở Rostock, thành phố cảng ở phía bắc Đức, nơi có nhiều người Việt sinh sống và bán thuốc lá lậu. Sau khi sự việc xảy ra, chính quyền ở đây đã đặc biệt cho phép hầu hết số ngưòi Việt ở Rostock được quyền ở lại Đức. Từ đó tệ nạn bán thuốc lá chấm dứt, người Việt cố gắng tuân thủ pháp luật, nên cuộc sống được bình yên.
Ở đông Berlin hiện nay nạn bán thuốc lá không còn nhưng những tệ nạn khác lại xuất hiện, như tình trạng ma túy, nghiện ngập hay “gái gọi” xảy ra ở các chung cư đông người Việt Nam, mà cảnh sát Đức đang đặt trong tình trạng báo động. Dòng người nhập lậu lan tràn, vì ở đây dễ trà trộn với dân địa phương, họ làm chui trong các nhà hàng, tiệm may với đồng lương rất thấp, lúc rãnh rỗi chẳng dám đi phố, sợ bị kiểm tra giấy tờ, đành tụ tập với bạn bè ăn nhậu, hút xách, bài bạc, hát karaoke hay xem truyền hình Việt Nam suốt ngày.
Đáng sợ hơn là nạn trấn lột không phải chỉ xảy ra ở Berlin mà còn lan tràn về các thành phố phía tây và nam đức. Bọn trấn lột không cần che mặt, táo bạo xông vào nhà người quen, trói và đánh người, tra khảo nơi cất giấu tiền, do nắm tâm lý người Việt Nam thường dấu tiền mặt trong nhà và rất sợ đi báo sự việc với cảnh sát. Những tệ nạn này làm người bên tây Berlin càng dè dặt hơn khi tiếp xúc với nhau.
Chị Trịnh thị Mùi, người sống ở Berlin hơn 20 năm nay, cho biết cảm nghĩ: (Xin theo dõi trong phần âm thanh bên trên)
Cuộc sống dần ổn định
Trong hai năm 1996 và 1990, nước Đức đưa ra đạo luật nhân đạo, cho phép những gia đình có con nhỏ, không nhận trợ cấp xã hội, tự đảm bảo gia đình, được ở lại nước Đức thì số người Việt Ðông Âu cũng dần dần ổn định được cuộc sống, con cái họ bắt đầu trưởng thành, một số vào được Đại học hay học nghề chuyên môn.
Nhiều gia đình người đông Berlin làm ăn chân chính, cực nhọc đến nay có cuộc sống khá giả. Nhưng họ vẫn dành tiền về Việt Nam mua nhà, mua đất để khi lớn tuổi trở về quê sinh sống, vì không thích làm “công dân hạng hai” ở nước Đức.
Có người cho rằng Bức tường vô hình này là do sự phân biệt nam bắc từ bên nhà ? Điều này chưa hẳn đúng vì rất nhiều người Ðông Âu có quê quán là miền bắc- khi đến sinh sống ở các vùng phía nam và tây Đức đã sống ổn định hòa hợp với số thuyền nhân trước đây, nhiều người kết hôn với nhau. Đôi khi còn gọi trêu nhau là “kiều cũ” với “kiều Ðông Âu” không có sự cách biệt.
Berlin, với những hoàn cảnh, điều kiện sống gay gắt khiến con ngưòi chưa thể hòa hợp với nhau, nhưng nếu người Đức đang cố gắng xóa bỏ hai chữ Ossis-Wessis thì hai nhóm người Việt chắc sẽ có một ngày ngồi lại bên nhau.