Hôm nay anh chị sẽ cống hiến tới quý vị những cách ngâm thơ độc đáo của Việt Nam chúng ta. Đây là những thể điệu ngâm thơ mà giờ đây ít người còn chú ý tới nữa.
Từ 60 tới 70 cách ca ngâm
Mặc Lâm: Xin cảm ơn anh chị đã nhận lời mời và có mặt tại studio của RFA ngày hôm nay để chia sẻ với thính giả nghe đài về những kinh nghiệm cũng như hiểu biết mà anh chị có được sau nhiều năm sinh hoạt nghệ thuật.
Theo chúng tôi được biết thì anh rất chuyên môn trong lĩnh vực ngâm thơ, đặc biệt là anh có thể ngâm nhiều loại thơ khó nhất, anh có thể cho biết là Việt Nam mình có bao nhiêu loại ngâm thơ hay không?
Dạ theo như chỗ chúng tôi được biết thì cho đến nay riêng cá nhân Trần Lãng Minh đã được trên dưới 40 năm sinh hoạt và thu thập những điệu ngâm thơ chắc cũng từ 60 tới 70 cách ca ngâm.
Trần Lãng Minh
Trần Lãng Minh: Dạ theo như chỗ chúng tôi được biết thì cho đến nay riêng cá nhân Trần Lãng Minh đã được trên dưới 40 năm sinh hoạt và thu thập những điệu ngâm thơ chắc cũng từ 60 tới 70 cách ca ngâm. Có những điệu đã có từ hàng mấy trăm năm nay và nhiều điệu chúng ta ít được nghe.
Những điệu cổ truyền mà khi nói tới ngâm thơ thì ai cũng biết là loại ngâm Tao Đàn hay là sau này chúng ta lại nghe nói đến ngâm thơ Tự Do. Vậy thì giữa ngâm Tao Đàn và Tự Do nó có liên hệ gì và có khác gì đối với các loại ngâm thơ khác không?
Chúng ta cũng có những điệu ngâm thơ cổ như điệu Cổ Phong, điệu Bình Văn, Nhà Nho, Tráng Sĩ Hành…Đường Thi rồi đến Lẩy Kiều, Sa Mạc, Bồng Mạc cùng nhiều thể điệu ngâm thơ khác nữa mà chúng ta rất ít được dịp để thưởng thức một cách trọn vẹn.
Lẩy Kiều
Mặc Lâm: Vâng cám ơn anh. Tôi vừa nghe anh nói là một trong những thể loại thơ mà có thể ngâm là Lẩy Kiều. Thú thật với anh từ nhỏ tới lớn tôi nghe nói tới rất nhiều lần nhưng chưa bao giờ nghe một bài Lẩy Kiều chính thức cả. Nếu không có gì trở ngại chị Nga My có thể cho thính giả RFA thưởng thức một bài Lẩy Kiều hay không?
Nga My: Dạ thưa vâng. Khi mà đọc Kiều của cụ Nguyễn Du thì người ta hay thường dùng thể điệu Lẩy Kiều tức là kể Kiều để ngâm và diễn đạt thể thơ lục bát trong tác phẩm của cụ.
Nga My-Trần Lãng Minh thường hay dùng bốn câu đầu tiên trong tác phẩm Kiều để ngâm một số những điệu ngâm khác nhau để thể hiện sự khác biệt của cách ngâm thơ trong Kiều. Theo lời yêu cầu của anh Mặc Lâm, Nga My xin ngâm bốn câu đầu tiên trong truyện Kiều bằng điệu lẩy.
Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Mặc Lâm: Vâng, vừa rồi là bốn câu đầu trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. Tôi tin chắc rằng quý vị cũng sẽ đau lòng lắm khi nghe giọng Lẩy Kiều của chị Nga My phải không quý vị? Vì đây là một tác phẩm lớn và thú thật với quý vị khi nghe chị Nga My Lẩy Kiều thì tôi cũng rất ngạc nhiên và cũng xin thú thật với quý vị đây là lần đầu tiên tôi nghe Lẩy Kiều.
Ru Em
Thưa anh Trần Lãng Minh, cũng như anh vừa nói có rất nhiều thể loại ngâm thơ và trong đó tôi đặc biệt thích thể loại “Ru Em”. Khi xưa mỗi lần nghe Ru Em là lòng tôi cứ nôn nao…không biết bây giờ anh có thể cho thính giả nghe một đoạn ru em nào đó hay không?
Trần Lãng Minh: Dạ vâng, đấy vừa rồi Nga My cũng ngâm Lẩy Kiều cho chúng ta nghe với bốn câu lục bát trong Truyện Kiều của cụ Tiên Điền Nguyễn Du và bây giờ cũng với bốn câu đó mời quý vị nghe qua thể loại Ru Em…
Nga My: Hy vọng quý thính giả cũng như anh Mặc Lâm không ngủ gục khi nghe thể loại Ru Em…
Mặc Lâm: Thú thật với chị cái giai điệu tuy buồn nhưng nó chất chứa rất nhiều tình tự dân tộc trong đó. Nó làm cho chúng ta nhớ lại những ngày thơ ấu khi mẹ ru và lời ru của bà thấm vào từng thớ thịt của chúng ta thì tôi nghĩ rằng không phải là nỗi buồn mà là một sự hồi tưởng.
Tao Đàn
Thưa anh Lãng Minh chúng tôi cũng biết rằng anh cũng thường ngâm những bài thơ Tao Đàn vậy anh có thể cho thính giả thưởng thức một vài câu ngăn ngắn để nhắc nhớ lại những chương trình hồi xưa mà chúng ta đã có vào thập niên 70 những chương trình như Tao Đàn, Mây Tần trên các làn sóng điện trước năm 75 thưa anh…
Trần Lãng Minh: Dạ để đỡ nhàm chán vì chúng ta có mấy mươi thể điệu ngâm thơ khác nhau mà có thể dùng bốn câu trong Truyện Kiều như tôi đã nói. Chúng ta cũng có thể ngâm những điệu như Tao Đàn, Sa Mạc…với bốn câu đó nhưng để không bị nhàm tôi xin mượn bốn câu thơ của cố thi sĩ Nguyên Sa nói về một tà áo dài rất là dễ thương của người thiếu nữ Việt Nam chúng ta qua điệu ngâm thơ Tao Đàn.
Nắng Sài Gòn tôi đi mà chợt mát
Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng
Anh vẫn nhớ em ngồi đây tóc ngắn
Mà mùa thu dài lắm ở chung quanh….
Mặc Lâm: Vâng, thưa quý vị anh Trần Lãng Minh vừa đưa chúng ta về lại những thời khắc của những năm 70 khi mà hai chương trình Mây Tần và Tao Đàn trên đài phát thanh vẫn hằng đêm mang đến cho người nghe những bài thơ tiền chiến với những giọng ngâm như Hồ Điệp, Tống Hữu Hạnh, Vương Uyên Linh hay Hồng Vân…
Tráng Sĩ Hành
Thưa quý vị thơ Việt Nam có đặc điểm không những nó chuyên chở những nỗi buồn mà còn có những điệu ngâm rất hùng tráng để diễn tả những chí khí của những bậc anh hùng hào kiệt thời xưa….Anh Lãng Minh có thể cho biết một trong những thể loại là “Tráng Sĩ Hành” anh có thể cho thính giả biết thể điệu của nó như thế nào hay không?
Ngoài Tráng Sĩ Hành chúng ta cũng có điệu ngâm khác để diễn tả tính chất hùng tráng hay bi tráng… <br/>
Trần Lãng Minh
Trần Lãng Minh: Dạ ngoài Tráng Sĩ Hành chúng ta cũng có điệu ngâm khác để diễn tả tính chất hùng tráng hay bi tráng… Trần Lãng Minh cũng xin trích ra một vài câu thơ ngắn để thể hiện cho quý thính giả nghe qua.
Những câu thơ này trích trong bài thơ "Quang Trung Đại đế ca" của nhà thơ Đặng Phú Phong
"Ta…trượng phu hề…chân đạp đất….ngữa mặt lên trời hề…
Hấp sao Đẩu sao Ngưu.
Trịnh Nguyễn hung tàn Lê khiếp nhược. Đại nghĩa ngang trời ta cứu nguy…"
Mặc Lâm: Vâng xin cám ơn anh Trần Lãng Minh. Kính thưa quý vị chương trình chúng ta hôm nay đến đây đã chấm dứt vì thời giờ có hạn, nhưng xin thưa với quý vị trong chương trình kỳ tới anh chị Nga My Trần Lãng Minh sẽ cống hiến tới quý vị một thể điệu ngâm thơ nữa qua bài Hồ Trường. Chúng tôi tin rằng với cách trình diễn sáng tạo Trần Lãng Minh và Nga My sẽ làm cho quý vị hài lòng, mời quý vị đón nghe…