Trong phần cuối của cuộc hội luận, họ sẽ chia sẻ về những khó khăn của đời sống tinh thần người công nhân tại Việt Nam, đặc biệt là với những bạn công nhân xa quê.
Đời sống tình cảm
Khánh An: Với những điều mà các bạn chia sẻ cho thấy là đời sống của các bạn, công ăn việc làm mọi thứ là vất vả và có nhiều chuyện bị thiệt thòi, phải không? Còn về mặt đời sống tinh thần thì sao? Trong khi đi làm công nhân, các bạn nhiều khi lại phải tăng ca thì đối với các bạn, chuyện để có được một mối quan hệ tình cảm, vì các bạn còn trẻ, thì điều đó có dễ dàng hay không?
Hoài: Theo như mình nghĩ thì không có cái gì gọi là tốt cả, cũng không có cái gì là xấu, tại vì theo như mình nghĩ thì với gia đình, mình xa gia đình thì khi nào mình cũng hướng về gia đình vì gia đình mình thì không thể nào mà không có tình cảm được. Còn đối với bạn bè thì vì mình sống xa quê hương nên theo cái kiểu là "bán anh em xa, mua láng giềng gần", tức là mình có bạn bè ở quê - mình đi học mình có bạn bè ở quê, rồi có anh chị em ở quê, nhưng mà xa họ rồi vào đất khách quê người mình biết nương tựa vào ai thì phải có bạn bè. Có người thì tốt, có người thì xấu, có người thế này, có người thế kia. Còn phức tạp hơn là tình yêu, Hoài cũng nhiều tuổi rồi nhưng chưa lập gia đình vì ở đất khách quê người thì mình không thể tin tưởng vào ai hết.
Bạn bè cũng có lúc quen nhưng mà thấy không hợp tính rồi lại thôi. Nhưng mà đối với các bạn công nhân ở đây thì có nhiều bạn cũng éo le lắm, cũng có nhiều người bị lừa, rồi những người bị thế này thế kia về mặt tình cảm. Đôi lúc cuộc sống gia đình nhiều bạn nghĩ là tình cảm yêu đương khi được người ta quan tâm mình thế là tốt rồi, thế là nhiều bạn gặp trắc trở lắm. Đối với các bạn công nhân ở đây thì hầu hết ít phần trăm người được hoàn hảo như mong muốn.
Khánh An: Vâng. Có nghĩa là những bạn công nhân ở đó họ có tình cảm với nhau vì hoàn cảnh, phải không ạ?
Hoài: À, đôi người có tình cảm với nhau vì hoàn cảnh, có người lại có tình cảm với nhau vì đồng tiền, có người vì sắc đẹp nên không thể nói hết được tình cảm của công nhân tha phương như bọn Hoài vậy.
Khánh An: Nhưng nhìn chung, khi Hoài ở đó thì kết cục chung mà Hoài nhìn thấy ở những bạn khác đa phần là kết cục vui hay là không vui?
Hoài: Nói là kết cục vui hay là kết cục không vui thì tùy mỗi người theo cách nhìn của mình. Đối với Hoài, có khi thấy trường hợp có hai bạn đó rất chi là tốt đẹp nhưng mà gặp lại hai bạn khác thì lại thấy là rất chi là tồi tệ, vì vậy mình không thể nói hết được. Với chính Hoài, Hoài không thể biết được là tương lai mình sẽ ra sao, trong tình yêu hay là tình bạn mình sẽ phải đối mặt như thế nào nữa, tại vì cuộc sống tha phương ở Việt Nam như ở các khu công nghiệp thì chắc bạn cũng biết là, người ta thường gọi là cuộc sống công nhân khi phải bị lừa thế này thế kia đó thì nhiều bạn khổ sở lắm.
Khánh An: Vâng. Cảm ơn bạn Hoài đã chia sẻ những điều mà bạn thấy ở nơi bạn sống. Thế còn anh Thượng và Lệ thì sao ạ?
Lệ: Dạ, em làm gần nhà thì nói chung về mặt đó em cũng thoải mái, tại vì em làm 6 giờ thì 6 giờ mười, mười lăm là em về tới nhà rồi, em vẫn còn có thời gian để đi chơi này nọ...
Nhưng mà em thấy công ty em làm có vẻ như khuyến khích các bạn nam nữ trong công ty quen nhau, lấy nhau, vì có chế độ là ví dụ khi mình đăng ký kết hôn thì hai người cùng làm trong một công ty thì người ta sẽ thưởng cho 400 ngàn chẳng hạn. Còn nếu mình làm ở công ty này mà mình lấy người ở ngoài thì mình chỉ được thưởng 200 ngàn. Em thấy công ty làm như vậy cũng tốt. Nói chung, tại vì làm ở gần nhà nên em thấy thoải mái, không biết mọi người ra làm sao (cười).
Quỹ thời gian quá eo hẹp
Khánh An (cười): Đúng rồi. Việc được ở ngay tại nhà đi làm như bạn thì mình nghĩ đó là một diễm phúc so với các bạn công nhân khác vì khá nhiều bạn công nhân họ phải xa quê để đi làm. Bây giờ Khánh An muốn hỏi anh Thượng, anh là nam giới thì về đời sống tình cảm của anh và trong những trường hợp bạn bè của anh, anh có thấy là nó có thuận lợi hay không?
Thượng: Theo như Thượng được biết thì có những bạn khi mà xa gia đình vì phải đi xa làm ăn thì cũng có nhu cầu đời sống tình cảm, tại vì các bạn ngoài công việc ra thì đương nhiên ai cũng cần có đời sống riêng tư của mình. Cái đó là một cái gì mà họ gọi là còn lại cho mình. Thượng cũng để ý là một số bạn khi mà ở dưới quê thì họ sống với gia đình và khi mà họ có tình cảm bạn bè ở dưới đó thì họ rất là nghiêm túc, nhưng khi sống xa gia đình thì có một số bạn họ lại sống theo một kiểu khác, không còn giống như khi còn ở với cha mẹ, tức là họ có thể sống thử trước với nhau trước khi họ tiến tới hôn nhân. Đó là một mặt. Còn như Thượng ở đây thì đã có gia đình, nhưng mà Thượng có một quan niệm khác, là muốn nói về một khía cạnh khác về vấn đề đời sống tinh thần đó Khánh An.
Khánh An: Vâng ạ.
Thượng: Tức là có những suy nghĩ như vầy. Một số công ty họ có những yêu cầu công nhân một ngày phải làm việc tới 12 tiếng. Thượng nghĩ là một ngày làm 12 tiếng thì cứ sáng đi tối về, như vậy có những bạn người ta có ước nguyện là muốn đi học thêm thì làm sao người ta học? Rồi những bạn có tôn giáo người ta muốn đi chùa, đi nhà thờ thì hoàn toàn người ta không có thời gian, thậm chí có một số công ty làm luôn cả ngày chủ nhật.
Một số công ty họ hầu như là bắt buộc mỗi ngày phải làm 12 tiếng, cho nên đời sống tinh thần của công nhân cũng hơi khó khăn, thiếu thốn.
Anh Thượng, TPHCM
Đó là vấn đề mà Thượng rất mong muốn là công ty, đồng ý là tạo cơ hội cho các bạn công nhân tăng ca để có thu nhập, nhưng mà Thượng nghĩ là nếu có tăng ca thì cũng tăng ca đến mức độ vừa phải trong một tuần lễ, hoặc trong một ngày, nhưng mà Thượng thấy một số công ty họ hầu như là bắt buộc mỗi ngày phải làm 12 tiếng. Đó là vấn đề mà Thượng cứ thắc mắc hoài nhưng mà không biết phải làm sao, cho nên đời sống tinh thần của công nhân cũng hơi khó khăn, thiếu thốn.
Ước mơ
Khánh An: Vâng. Như vậy thì Khánh An chỉ muốn hỏi các bạn là nếu như mà bây giờ các bạn có một điều ước thì các bạn sẽ mong ước được gì trong công việc, trong cuộc sống hiện nay của các bạn?
Hoài: Mong ước thì nhiều, có nhiều thứ mong ước lắm.
Khánh An: Ok, nếu bạn có nhiều mong ước thì bạn cứ nói ra.
Hoài: Mong ước thì nói chung là, với công nhân thì hầu hết là người ta chỉ mong ước sao làm cũng như Hoài đây là làm sao đủ thu nhập, rồi công việc nó ổn định là được rồi. Còn mong ước trong cuộc sống thì có nhiều mong ước lắm.
Khánh An: Vâng. Bây giờ Khánh An mời Lệ. Lệ ước mơ điều gì?
Lệ: Theo em thì mong ước cũng giống như chị Hoài nói thôi. Mong ước thì mong ước nhiều nhưng mà em thấy là công nhân thì chủ yếu là mong mức lương kha khá hơn tí nữa để tăng thu nhập cho đời sống thoải mái, để mình có điều kiện làm cái này cái kia. Nói chung là nhiều thứ lắm chị ơi.
Khánh An: Vâng. Có nhiều điều quá mà chỉ có một thì không nói hết được, phải không? Rồi, còn anh Thượng ạ?
Với công nhân thì hầu hết là người ta chỉ mong ước làm sao đủ thu nhập, rồi công việc nó ổn định là được rồi.
Hoài, Nghệ An
Thượng: Thượng cũng mong muốn là mức lương chính của công nhân đáp ứng tương đối ổn định cho công nhân để thời gian tăng ca giảm bớt, để cho công nhân có thời gian cho đời sống tình cảm, giải trí với bạn bè bên ngoài, cho công nhân có thời gian đi hoặc với những bạn có tôn giáo thì các bạn còn đi sinh hoạt được. Thượng cũng mong ước là các công ty ở khu chế xuất, khu công nghiệp tạo ra nhiều sân chơi giao lưu giữa công ty này với công ty khác hằng quý hay là hằng tháng, tổ chức những môn thi hoặc thể thao, vân vân.
Khánh An: Dạ vâng. Khánh An cảm ơn các bạn rất là nhiều đã dành thời gian cho chương trình Cafe Wifi ngày hôm nay. Hy vọng rằng với những điều mà các bạn đã chia sẻ, các bạn đã nói thì sẽ có nhiều người nghe được và sẽ có những hồi đáp nhất định đối với những trường hợp của các bạn và sẽ giúp cho đời sống công nhân, không chỉ đời sống vật chất mà cả đời sống về tinh thần của các bạn sẽ được tốt hơn và phong phú hơn. Cảm ơn các bạn rất là nhiều.