“Chờ mưa giải...hạn”

RFA
2020.03.04
ngăn mặn Mặn đã xâm nhập vào từng đồng ruộng chính quyền mới bắt đầu xây cống ngăn mặn
Photo: RFA

Phóng sự kỳ 2, chúng tôi đến với bà còn ở huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre để chứng kiến cái cảnh họ mưu sinh trong những ngày ruộng đồng phải bỏ trơ ra đó vì hạn mặn xâm nhập, hết phương cứu nổi.

Bỏ ruộng đi mót đìa

Con mương nhỏ xíu nằm bên cạnh cánh đồng đang bỏ hoang vì hạn mặn thuộc huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre tưởng chừng khô cạn nước sẽ không còn được khai thác thêm nữa, nhưng cũng nhờ con mương nhỏ này, 1 vài người dân địa phương trong đó có ông Thanh và Tuấn, vẫn mót được đôi ba con cá, lót bụng qua ngày. Chúng tôi trò chuyện với 2 anh về cái nghề “bất đắt dĩ” do không còn cách nào cứu lúa nên phải chuyển sang nghề tát mương, bắt cá, chờ qua hạn, mặn. Ông Thanh cho biết:

Đi tát mương nè! Đi kiếm bữa vài chục vậy đó.

Bà con mình đây thì từ từ nó qua, vài tháng nữa hết mặn bình thường lại làm bình thường.

Người dân vùng ĐBSCL không còn lạ lẫm với sự xâm nhập mặn nhưng năm nay nước mặn đến quá nhanh khiến họ không kịp trở tay, đành nhìn ruộng đồng ngập mặn mà xót…

Phải đương đầu với thực tại thì mới vượt qua được khó khăn. Đó là lời động viên của những người nông dân miền Tây sông nước, miền đất lý ra sẽ khá hiền hòa và ổn định. Là nơi mà nhiều người đã từng nói “tại sao người dân miền Tây hiền hòa, chân chất vì họ thò tay xuống sông là bắt được cá, với tay lên cành là có trái ăn”, nguồn nước sông Cửu Long trịu nặng phù sa giúp những cánh đồng lúa của người nông dân trĩu nặng hạt trong các vụ mùa. Đồng thời cũng từ nguồn nước này cá, tôm đầy đủ quanh năm. Những năm trước là vậy nhưng nhiều năm gần đây, cái khắc nghiệt của thời tiết cộng với các yếu tố chủ quan khác khiến môi trường thay đổi, miền đất ĐBSCL không còn thuận theo mùa, khiến giờ đây người dân miền Tây sông nước đã phải lo đói vì mất mùa, cá tôm chết sạch do ngập mặn và đã sợ cái cảnh thiếu nước ngọt vì các kênh, hồ khô đáy.

Và, trong đó không ít người đã lo thất nghiệp.

Tuy vậy, họ vẫn mong hạn hán sẽ qua nhanh, ngập mặn sẽ được cải thiện. Một nông dân tên T. ở Ba Tri nói với chúng tôi:

Ba tháng nữa…-Sao ba tháng nữa? –Ba tháng nữa mưa xuống. Ba tháng nữa mưa xuống bắt đầu mới xạ lại, sáu tháng nữa mới có lúa. … Ba tháng xạ lại ba tháng sau mới có lúa.

Giờ tới đâu tính tới đó chứ biết sao giờ.Nếu giờ làm ruộng không được mình lên vuông trồng dừa.

Còn ông Ba, thì nói rằng, nếu không hết hạn hán và xâm nhập mặn thì phải đi làm nghề khác, thậm chí là làm khuân vác:

Vác lúa vác gạo đồ đó. Mần cái này không được mình mần cái khác. Nói chung đi làm ngày được hai trăm mấy ba trăm cũng có. Tùy theo, vác ít thì ăn ít. Vác nhiều thì ăn nhiều. Có khi bữa uống cà phê thuốc men cũng hết. Nhằm bữa nó về nhiều thì cũng có nhiều.

Hạn, mặn kỷ lục trong tháng 3

Không biết 3 tháng nữa có mưa hay không nhưng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn vừa cảnh báo từ ngày 7 đến 15/3, tại ĐBSCL tiếp tục xảy ra một đợt xâm nhập mặn theo triều cường và đợt này được dự đoán ở mức cao nhất từ đầu mùa khô. Bộ còn nhận định đợt xâm nhập mặn này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các vùng canh tác cây ăn trái và nước sinh hoạt của người dân.

Cuối tháng 3, xâm nhập mặn có thể vẫn ở mức cao. Cũng trong công bố này, Bộ cho biết giải pháp giảm thiếu xâm nhập mặn trong tháng 3 tại ĐBSCL vẫn chỉ là yêu cầu các tỉnh, thành phố vận hành đóng các cửa cống và công trình thủy lợi khi độ mặn vượt mức cho phép và tích trữ nước ngọt.

Những con sông khô cạn vì hạn hán
Những con sông khô cạn vì hạn hán

Đợt cảnh báo này có quá trễ khi xâm nhập mặn đã khiến hàng chục ngàn nông dân miền Tây khốn đốn rồi. Đa số họ cho biết, những đợt xâm nhập mặn trước đây chính quyền không thông báo và ngăn chặn cửa cống kịp thời nên bà con trở tay không kịp. Mặn ăn hết vào đất canh tác – chỉ có người dân là khổ. Ông L. huyện Ba Tri tâm sự:

Cái hỗ trợ là chưa có. Có cái năm nước mặn nay cũng ba bốn năm à, mà hổng có. Hông có hỗ trợ. […] Ba bốn năm về trước ruộng mình làm nước mặn phải không? Nước mặn, thất cũng như cho một công có 5-6 chục ngàn gì à. Mà đều mấy ổng trừ qua cái vụ nông thôn cái hết luôn. Hổng còn đồng bạc nào.

Cho tới lúc này, người dân vẫn đang tự mình chống chọi với đợt hạn được dự đoán sẽ còn tệ hại hơn đợt hạn lịch sử năm 2016. Nhìn con mương cạn nước rồi nhìn đám lúa khô của mình, ông L. thất thần:

Con nước này với con nước sau không biết tình hình sao đây.

Rời câu chuyện ở Bến Tre, chúng tôi đến xã Phú Quý huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang. Người dân chúng tôi gặp ở đây đều tỏ ra ngao ngán vì phía chính quyền không theo sát và thông báo kịp thời tình hình xâm nhập mặn cho bà con biết cũng như có biện pháp xử lý nhanh thì đâu đến nỗi giờ tìm hột nước ngọt không ra.

Nhiều người than thở, nếu địa phương đóng cống ngăn mặn sớm hơn, số nước còn trong kênh ngang có thể giúp người dân cầm cự được một thời gian lâu hơn chứ không chết khô như bây giờ. Ông Bảy ở Cai Lậy nói:

Nói đúng ra thì chính quyền địa phương đây không hỗ trợ gì được hết trơn. Lúc nước mặn vô ruộng rồi mấy ổng (chính quyền địa phương) mới đóng cống. Vô rồi mấy ổng mới bí. Bởi giờ nông dân đâu có tưới gì được.

Tại thời điểm chúng tôi đến Tiền Giang để khảo sát tình hình ngập mặn thì cũng đúng lúc địa phương ở đây mới đang cho thi công các cống ngăn mặn với ngổng ngang cọc sắt, đất, đá…để xung quanh.

Đúng như người dân ở đây cho biết, cách xử lý của chính quyền địa phương quá chậm trễ khiến bà con nhìn ruộng lúa, vườn cây ăn trái của mình chết khô, chết khát mỗi ngày mà đau lòng. Một người dân ở xã Phú Quý chia sẻ khó khăn:

Hiện không còn nước để tưới cây. Chính quyền không cho sử dụng nước máy luôn. Vường sầu riêng năm nay coi như thất.

Do nước ngọt khan hiếm trong đợt hạn nên chính quyền địa phương không còn cho phép người dân lấy nước máy để tưới tiêu mà phải tiết kiệm để sử dụng trong sinh hoạt gia đình.

Có người chấp nhận đi mua nước ngọt ở tỉnh khác đem về tưới cứu cây con. Ông Bảy cho biết có nhiều gia đình đầu tư vườn Sầu Riêng nhiều tiền quá nên đành thuê ghe đi mua nước về tưới để gỡ gạt tiền vốn, chứ nếu thả tay luôn thì vụ mùa mất trắng là trắng tay luôn. Ông giải thích thêm:

Tiền nước giờ 10 khối thì tính giá khác, 20 khối thì tính giá khác, 30 khối thì tính giá khác chịu không nổi.

Hầu hết người dân lo lắng vì không còn biện pháp nào nữa. Họ cho biết giờ chỉ còn trông chờ trời mưa. Bà Năm ở Cai Lậy nói thêm:

Đâu có biện pháp gì đâu, chỉ đợi ông trời mưa,chứ đâu có biện pháp gì để cứu vớt.

Cũng như nhiều người nông dân khác ở Tiền Giang, Vợ ông Thanh- nông dân ở Ba Tri, tỉnh Bến Tre cũng chỉ cầu mong trời mưa, bà nói:

Không có lúa để mà vác nữa. Chỉ mong mưa trái mùa trở lại, mưa lớn thì may ra có thể cứu lúa được.

Có khi nào trời mưa giữa mùa hạn….!

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.