Hôm 20/5/2022, Toà án Nhân dân huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk kết án bốn năm tù giam đối với ông Y Wô Niê về tội danh “Lợi dụng quyền tự do dân chủ” theo Điều 331 của Bộ luật Hình sự, trong một phiên tòa không có luật sư bào chữa.
Theo mạng báo Công Lý, ông Y Wô Niê có tham gia một số lớp học online về niềm tin tôn giáo, Luật Dân sự Việt Nam, Luật Nhân quyền quốc tế, người Thượng đứng lên vì công lý, và cách thu thập thông tin để viết báo cáo về vi phạm nhân quyền.
Bình luận về phiên tòa và bản án đã tuyên, nhà hoạt động Võ Ngọc Lục, người theo dõi phiên toà qua loa phóng thanh ở tòa án huyện nói với Đài Á Châu Tự Do:
"… Học về quyền con người thì quá tốt, hồi sáng mình có nói chuyện với anh em an ninh như vậy. Không thể nào mà họ học lớp nhân quyền hay pháp luật qua mạng mà kết tội họ được.
Còn vấn đề thứ hai mà nói họ“đưa tin xuyên tạc sai sự thật” thì suốt phiên toà tôi không thấy đưa ra kết quả giám định nào, video nào (chứng minh- PV) ông này cắt ghép hay thế nào mà toàn kết tội chung chung và mơ hồ.
Nói án quá nặng thì cũng không đúng mà nói họ (tòa án -PV) tuyên một cách vô cớ. Nếu đúng theo luật pháp của thế giới văn minh thì phải thả ông ngay tại phiên toà tuyên ông vô tội và cơ quan điều tra phải xin lỗi ông mới đúng."
Cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Cư Kuin cho rằng ông Y Wô Niê có hành vi thu thập các thông tin có nội dung xuyên tạc, không đúng sự thật, và đã viết ba bản báo cáo về vi phạm nhân quyền rồi gửi cho “đối tượng phản động ở nước ngoài” qua whatsapp trong năm 2020.
Tòa án cũng cho biết, ông Y Wô Niê có gặp gỡ phái đoàn của tòa Đại sứ Hoa Kỳ và tòa Tổng lãnh sự Mỹ khi họ đến Gia Lai vào tháng 6 năm 2020.
Hội đồng xét xử kết luận, các hành động của ông Y Wô Niê gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và hoạt động bình thường của các cơ quan hành chính Nhà nước, làm giảm niềm tin của quần chúng vào chế độ, và ảnh hưởng đến hình ảnh của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng như uy tín của Đảng Cộng sản Việt Nam trong quan hệ ngoại giao quốc tế.
Ông Y Wô Niê bị bắt tạm giam hồi tháng 9/2021, khi đó công an huyện Cư Kuin nói đã thu giữ nhiều "tài liệu có nội dung, hình ảnh không đúng sự thật, vu khống, xúc phạm và bôi nhọ uy tín, danh dự của Đảng, nhà nước, của chính quyền địa phương, lực lượng công an trên địa bàn huyện Cư Kuin và tỉnh Đắk Lắk."
Ông Y Wô Niê từng bị tuyên phạt 9 năm tù về tội “Phá hoại chính sách đoàn kết”, chưa được xóa án tích.
Trong nhiều thập kỷ qua, nhiều nhóm người thiểu số ở Tây Nguyên bị đàn áp tôn giáo hay bị tịch thu đất đai mà không được bồi thường thoả đáng. Họ lại bị đàn áp tiếp khi báo cáo các vụ vi phạm nhân quyền này. Vào năm 2004, hàng ngàn người Thượng ở Tây Nguyên đã xuống đường để đòi quyền lợi về đất đai và tự do tôn giáo.
Báo cáo về tự do tôn giáo gần đây của Uỷ Ban Tự do Tôn giáo Hoa Kỳ (USCIRF) cũng chỉ trích Chính phủ Việt Nam đàn áp các nhóm tôn giáo của người Thượng ở Tây Nguyên, bắt họ bỏ đạo.