ខណៈដែលកសិករកំពុងតែប្រមូលផលក្នុងអំឡុងរដូវចម្រូតនេះ តម្លៃស្រូវបានធ្លាក់ចុះ ដែលនាំមកនូវក្ដីកង្វល់ដល់ប្រជាកសិករខ្មែរ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃក្រុមផលិតកម្មស្រូវធម្មជាតិរបស់អង្គការ សេដាក់ ជាអង្គការដែលធ្វើការងារអប់រំនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិស័យកសិកម្ម គឺលោក ឆុង សុផល បានមានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីជួយទប់ស្កាត់នូវការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃស្រូវ កសិករគួរចងក្រងជាសហគមន៍ ហើយនាំគ្នាធ្វើការស្តុកស្រូវ។
លោក ឆុង សុផល មានប្រសាសន៍ដូច្នេះថា ៖ «កន្លងមក យើងឃើញថា នៅពេលណាដែលយើងកសិករចាប់ផ្ដើមប្រមូលផង តម្លៃស្រូវគឺអាចចុះថោកដោយសារជាទូទៅ គឺប្រមូលផល ប្រមូលរួមទាំងអស់គ្នា អ៊ីចឹងនៅពេលណាដែលយើងគិតទៅលើទីផ្សារ នៅពេលណាដែលផលិតផលច្រើន ហើយយើងរុញបញ្ចូលទីផ្សារ គឺផលិតផលហ្នឹងចុះថោក ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងហ្នឹង យើងមានឱកាសមួយដែលកសិករអាចបង្កើនតម្លៃផលិតផលរបស់ខ្លួនបាន គឺកសិករអាចរួមគ្នាជាក្រុម បង្កើតជាសហគមន៍អ្នកស្តុកស្រូវ ដើម្បីលក់នៅពេលណាដែលយើងគិតថាជាឱកាសនៃការលក់ស្រូវហ្នឹង។ ហើយដល់ពេលខែដែលលក់បានថ្លៃ ដូចជាឆ្នាំទៅ ក្នុងខែបួន ខែប្រាំ ដែលអង្ករនិងស្រូវឡើងថ្លៃហ្នឹង គឺគាត់ចាប់ផ្ដើមលក់ស្រូវហ្នឹង»។
ផ្អែកលើបរិមាណទិន្នផលស្រូវសរុបទូទាំងប្រទេសសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៨-២០០៩នេះ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានក្សេត្រសាស្ត្រនិងកែលម្អដីកសិកម្មនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោកបណ្ឌិត ហ៊ាន វ៉ាន់ហន បានមានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាអាចធានាបាននូវតុល្យភាពស្បៀង។
លោកបណ្ឌិត ហ៊ាន វ៉ាន់ហន មានប្រសាសន៍ថា ៖ «បើតាមដែលកិច្ចប្រជុំធ្វើការប៉ាន់ស្មានពីថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា កន្លងមកនេះ គឺយើងឃើញថា ផលស្រូវសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៨-២០០៩ យើងនឹងអាចទទួលបានជាសរុប គឺ ៦,៧លានតោន។ ហើយនៅក្នុងនោះគឺរហូតដល់ធ្វើការប៉ាន់ស្មានអំពីតុល្យភាពស្បៀង បានន័យថា ក្រោយពីការកាត់ទុកពូជចំនួន ១៣% ហើយក្នុងនោះ គឺយើងឃើញថា អាចមានសល់ស្រូវរហូតដល់ជិត ៣លានតោន»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តតាកែវ លោក ងន បានសំដែងនូវចម្ងល់ថាតើរដ្ឋាភិបាលមានវិធានការយ៉ាងណាចំពោះការដែលជីគីមីមានតម្លៃខ្ពស់ក្នុងគ្រាដែលតម្លៃស្រូវចុះមកនៅត្រឹម ៥០០ ទៅ ៦០០រៀលតែប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគីឡូក្រាម ហើយថាតើរដ្ឋាភិបាលមានវិធានការយ៉ាងណាចំពោះកង្វះប្រព័ន្ធស្រោចស្រព?
លោក ងន មានប្រសាសន៍ថា ៖ «ហេតុអ្វីបានជាផលិតផលស្រូវអង្កររបស់ប្រជាកសិករយើងនៅក្នុងស្រុកខ្មែរហ្នឹង ពេលដែលធ្វើបានហើយ លក់ថោក អត់បានតម្លៃខ្ពស់ទេ ហើយចំណែកទំនិញទីផ្សារដូចជាជីគីមី តម្លៃមួយបាវដល់ទៅ ២០ម៉ឺនរៀល។ តើដល់ថ្ងៃណា ខែណា ទើបរដ្ឋាភិបាលរកទីផ្សារដើម្បីឲ្យប្រជាកសិករយកផលស្រូវដែលផលិតបាន លក់បានក្នុងតម្លៃសរុបទៅ ឲ្យវាសមស្របទៅនឹងតម្លៃជីគីមីដែលប្រជាជនទិញមកប្រើ។ ហើយទី២ ទៀតខ្ញុំចង់សួរថា សព្វថ្ងៃប្រជាជនគាត់ធ្វើស្រែ ពឹងទៅលើទឹកភ្លៀង ចំណែកប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ដដែលរដ្ឋាភិបាលអភិវឌ្ឍឲ្យនោះ គឺអត់ទាន់មានទេ តាមតំបន់ដាច់ស្រយាល អត់មានសោះ»។
ឆ្លើយតបនឹងចម្ងល់នេះ លោកបណ្ឌិត ហ៊ាន វ៉ាន់ហន បានមានប្រសាសន៍ជំរុញនិងលើកទឹកចិត្តឲ្យកសិករប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិជំនួសឲ្យការប្រើប្រាស់ជីគីមី ហើយជាមួយគ្នានេះដែរ លោកបានបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងតែយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការស្ថាបនាប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ។
លោក ហ៊ាន វ៉ាន់ហន មានប្រសាសន៍ថា ៖ «គឺគោលការណ៍កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ជីគីមី ជំនួសវិញដោយជីធម្មជាតិ ដែលមានក្នុងមូលដ្ឋានគាត់ គឺមានប្រសិទ្ធភាពដូចគ្នា ហើយល្អជាង រួមទាំងលើកកម្ពស់ធ្វើឲ្យតម្លៃស្រូវគាត់មានតម្លៃខុសពីស្រូវដែលប្រើប្រាស់ជីគីមី ហើយពាក់ព័ន្ធនឹងសុខភាពនិងបរិស្ថានគាត់រស់នៅផង។ នេះជាការចូលរួមរបស់ក្រសួងកសិកម្ម»។
ទាក់ទិននឹងកង្វះប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ លោក ឆុង សុផល បានមានប្រសាសន៍ថា លោករំពឹងលើការចូលរួមដោះស្រាយពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋនិងរដ្ឋាភិបាល ៖ «តាមការសិក្សារបស់លោកប្រធានអង្គការសេដាក់ ដែលលោកធ្វើទៅលើខេត្តដែលមានសក្ដានុពលខ្លាំង នៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម យើងឃើញថាប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ដមានតែ ៣០% ប៉ុណ្ណោះ ដែលយើងអាចធ្វើការផ្គត់ផ្គង់ទៅលើការស្រោចស្រពលើដំណាំស្រូវហ្នឹង»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តព្រៃវែង លោក ស៊ូ ខៃស៊ី បានលើកឡើងអំពីចម្ងល់របស់លោកជុំវិញបញ្ហាតម្លៃស្រូវនៅកម្ពុជានិងគុណភាពជីគីមីដែលគេនាំចូលពីបរទេសថាតើគួរមានវិធានការបែបណាចំពោះបញ្ហានេះ ៖ «តើយើងធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីកុំឲ្យប្រជាជនលក់ស្រូវក្នុងពេលប្រមូលផល?»។
លោកបណ្ឌិត ហ៊ាន វ៉ាន់ហន បានថ្លែងជាមួយនឹងការផ្ដល់ជាអនុសាសន៍ថា ចំពោះតម្លៃស្រូវនិងការលក់ស្រូវ ប្រជាកសិករគួរតែពិចារណាទៅលើការខ្ចីបុល ឬបំណុលដែលមានលក្ខខណ្ឌជាមួយក្រុមឈ្មួញមួយចំនួន។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តកំពង់ធំ លោក ស៊ុន ធន់ បានលើកឡើងនូវចម្ងល់របស់លោកអំពីបរិមាណផ្ទៃដីសម្រាប់កសិករនិងលទ្ធភាពក្នុងការបង្កបង្កើនផល ៖ «ជាពិសេស ក្រសួងកសិកម្ម តើលោកដឹងថា កសិករខ្មែរយើង ៨៥% តើប៉ុន្មានភាគរយមានដីស្រែកន្លះហិកតារ មួយហិកតារ ឬប្រភេទណាដែលមានដី? ព្រោះកសិករខ្លះ គាត់កសិករដែរ ប៉ុន្តែអត់មានអីមួយចម្អាមអីនឹងគេទេ ហ្នឹងទី១។ ទី២ ប្រទេសជិតខាង ឮតែគេធ្វើឆ្នាំហ្នឹងបាន ២រដូវ ឬក៏ ៣រដូវ តើស្រុកខ្មែរយើង អាចធ្វើបានដូចស្រុកគេឬអត់?»។
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះ លោកបណ្ឌិត ហ៊ាន វ៉ាន់ហន បានថ្លែងថា កសិករកម្ពុជាពុំមានផ្ទៃដីកសិកម្មស្មើៗគ្នាទេ ដែលនេះអាស្រ័យដោយរបាយប្រជាជននិងកត្តាផ្សេងៗទៀត ៖ «ចំពោះបរិមាណខុសៗគ្នានៃផ្ទៃដីដែលកសិករកម្ពុជាមាន យើងទទួលស្គាល់ថា មានកម្រិតខុសៗគ្នា នៅក្នុងនោះ បើតាមខ្ញុំយល់គឺអាចបង្កឡើងដោយមូលហេតុជាច្រើន។ យើងឃើញថា ប្រជាកសិករកម្ពុជា ដែលយើងបែកចេញពីសម័យប៉ុលពតមក គឺត្រូវបានទទួលរបបដី ដែលបែងចែកពីរដ្ឋាភិបាល វាគ្រាន់តែថា ការបែងចែកនៃចំណុចចាប់ផ្ដើមហ្នឹង ក៏មានភាពមិនស្មើគ្នាដែរនៅក្នុងទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដោយមូលហេតុថា តំបន់ខ្លះដែលប្រជាជននៅកុះករច្រើន ដែលមានដង់ស៊ីតេខ្ពស់ ការបែងចែកនោះគឺបានតិច។ ដោយឡែកនៅតំបន់ដែលមានប្រជាជនរស់នៅទាប កន្លែងហ្នឹងគឺអាចបានច្រើន ដោយឡែកគឺទម្លាប់របស់ប្រជាជនខ្មែរយើង មិនចូលចិត្តទៅនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលឆ្ងាយច្រើនទេ រស់នៅកុំៗ ពិសេសមិនចង់ចេញពីស្រុកកំណើតទេ នេះជាមូលហេតុនៃការចាប់ផ្ដើមខុសគ្នា១។ បន្ទាប់មកទៀត គឺកំណើនរបស់កូនចៅគាត់ ប៉ុន្តែផ្ទៃដីវានៅដដែល»។
តាមការអះអាងរបស់មន្ត្រីជំនាញក៏ដូចជាការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបានឲ្យដឹងថា កង្វះទីផ្សារ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ និងផ្លូវគមនាគមន៍នៅតែជាបញ្ហាចំពោះវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជា៕