បញ្ហា​សាក្សី​ក្នុង​សំណុំ​រឿង​០០២

សវនាការ​បឋម​លើ​សំណុំ​រឿង ០០២ របស់​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​បាន​បញ្ចប់​នៅ​ពេល​ថ្មីៗ​​កន្លង​មក​នេះ មាន​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​បាន​លើក​យក​មក​ជជែក​ដេញដោល ក្នុង​នោះ​រួម​ទាំង​ការ​បញ្ចូល​ឈ្មោះ​សាក្សី​ផង​ដែរ។

មន្ត្រី​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា មក​ទល់​ពេល​នេះ​សាក្សី​ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ទាក់ទង​ជាមួយ​សំណុំ​រឿង ០០២ មាន​ចំនួន ១.០៩២​នាក់។ ប៉ុន្តែ​ចំនួន​សាក្សី​នោះ​អាច​មាន​ការ​កើន​ឡើង ឬ​ថយ​ចុះ​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ ក្រោយ​ពី​អង្គ​ចៅក្រម​សាលា​ដំបូង​នៃ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ចេញ​សេចក្ដី​សម្រេច​ក្រោយ​ពេល​សវនាការ​បឋម កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៧ ដល់ ៣០ មិថុនា កន្លង​ទៅ​នេះ។

លោក នេត្រ ភក្រា មន្ត្រី​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម បាន​មាន​ប្រសាសន៍​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ កក្កដា ថា ចំនួន​មនុស្ស ១.០៩២​នាក់​នោះ ជា​ចំនួន​មនុស្ស​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី​ជា​សាក្សី ហើយ​មនុស្ស​ទាំង ១.០៩២​នាក់​នោះ មាន​អ្នក​ខ្លះ​ជា​អ្នក​ជំនាញ អ្នក​ខ្លះ​ជា​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី និង​អ្នក​ខ្លះ​ជា​សាក្សី​ធម្មតា ប៉ុន្តែ​ពួក​គេ​ដើរ​តួ​ជា​សាក្សី​របស់​សំណុំ​រឿង ០០២ ទាំង​អស់។

នៅ​ក្នុង​ថ្ងៃ​ទី​៤ នៃ​ការ​ជម្រះ​សវនាការ​បឋម​លើ​សំណុំ​រឿង ០០២ លោក និល ណុន ប្រធាន​ក្រុមប្រឹក្សា​ចៅក្រម​សវនាការ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ឈ្មោះ​សាក្សី អ្នក​ជំនាញ និង​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ទាំង​អស់​ដែល​ភាគី​នានា​បញ្ជូន​មក ដូច​ជា​ជន​ជាប់​ចោទ ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ជា​ដើម​នោះ គឺ​អង្គ​សវនាការ​បឋម​ទទួល​យក​ទាំង​អស់។

លោក និល ណុន បន្ថែម ៖ «អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​សូម​ជម្រាប​ជូន​គ្រប់​ភាគី​ទាំង​អស់​ថា នៅ​ពេល​ចាប់​ផ្ដើម​ពិភាក្សា​អំពី​បញ្ជី​ឈ្មោះ អ្នក​ជំនាញ ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី សាក្សី សូម​ភាគី​ទាំង​អស់​ចងចាំ​ថា មិន​មាន​អ្នក​ជំនាញ សាក្សី ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ណា​ម្នាក់ ត្រូវ​បាន​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​បដិសេធ​នោះ​ទេ»

ទាក់ទង​ជាមួយ​បញ្ហា​សាក្សី​នេះ លោក ខៀវ សំផន អតីត​ប្រធាន​គណៈ​ប្រធាន​រដ្ឋ​នៃ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​ជា​ជន​ជាប់​ចោទ បាន​តវ៉ា​ថា មាន​ឈ្មោះ​សាក្សី​ខ្លះ​ដែល​ភាគី​គាត់​បញ្ជូន​ទៅ​ឲ្យ​តុលាការ​ធ្វើ​ជា​សាក្សី​ដោះ​បន្ទុក​ចោទ​ប្រកាន់ តែ​អ្នក​ទាំង​នោះ​បែរ​ជា​មាន​ឈ្មោះ​ជា​សាក្សី​ដាក់​បន្ទុក​ចោទ​ប្រកាន់​ទៅ​វិញ។

លោក​ថ្លែង​បន្ត​ដូច្នេះ ៖ «ប៉ុន្តែ​សាក្សី​ដែល​ខ្ញុំ​សុំ​នោះ អត់​មាន​ឃើញ​ឈ្មោះ​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី​អី​នោះ​ទេ។ ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​យល់​ឃើញ​ថា ការ​រួម​ចំណែក​របស់​ខ្ញុំ​ដើម្បី​ឲ្យ​ដំណើរការ​កាត់​ក្ដី​នេះ​វា​ដំណើរ​ការ​ទៅ​បាន​ល្អ​ត្រឹមត្រូវ ដើម្បី​ឲ្យ​ការ​ពិត និង​ភាព​ត្រឹមត្រូវ និង​ភាព​ស្មោះត្រង់​របស់​ខ្ញុំ​វា​លេច​ឡើង​បាន លុះ​ត្រា​តែ​តុលាការ​យល់​ស្រប​ស្ដាប់​សាក្សី​សំខាន់ៗ​របស់​ខ្ញុំ»

លោក ខៀវ សំផន បាន​និយាយ​ទៀត​ថា ចៅក្រម​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​អាច​កាត់​ទោស​មាន​យុត្តិធម៌​បាន ទាល់​តែ​ស្ដាប់​សក្ខីកម្ម​ ឬ​ការ​ឆ្លើយ​បក​ស្រាយ​រៀបរាប់​ហេតុការណ៍​ផ្សេងៗ​របស់​សាក្សី​ពី​គ្រប់​ភាគី គឺ​ទាំង​សាក្សី​ខាង​ដើម​ចោទ និង​ចុង​ចោទ ហើយ​លោក​បាន​សន្យា​ថា នឹង​ធ្វើ​បញ្ជី​សាក្សី​របស់​លោក​មួយ​ជា​លាយលក្ខណ៍អក្សរ​ឲ្យ​ចៅក្រម​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម។

លោក ខៀវ សំផន បន្ត ៖ «សាក្សី​ខ្លះ​របស់​ខ្ញុំ គាត់​ស្គាល់​ខ្ញុំ​ច្បាស់ ព្រោះ​រស់​នៅ​ជាប់​ជាមួយ​ខ្ញុំ ដឹង​ថា ខ្ញុំ​ធ្វើ​អី​ខ្លះ ទៅ​ណា​ខ្លះ មក​ណា​ខ្លះ? អា​ហ្នឹង​ក៏​ត្រូវការ​ស្ដាប់។ សាក្សី​ខ្លះ​គាត់​និយាយ​តែ​ការងារ​របស់​គាត់​ទេ តែ​ការ​និយាយ​ការងារ​របស់​គាត់​នោះ​វា​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​មក​ខ្ញុំ​វា​ស្អី? ដូច្នេះ​វា​សំខាន់​ត្រង់​ហ្នឹង។ អា​ហ្នឹង​ហើយ​ដែល​ខ្ញុំ​យល់​ឃើញ​ថា ចាំបាច់​ស្ដាប់ ពីព្រោះ​អី? ពីព្រោះ​ការ​និយាយ​ពី​ខ្ញុំ​នោះ វា​និយាយ​ច្រើន​ហួសហេតុ​ពេក​ហើយ ហើយ​និយាយ​ខុស​ស្រឡះ​តែម្ដង»

ចំណែក​ភាគី​លោក នួន ជា វិញ ក្នុង​ពេល​សវនាការ លោក​បាន​លើក​ឡើង​ថា លោក​មាន​ការ​មិន​សប្បាយ​ចិត្ត ដោយសារ​អង្គ​សវនាការ​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​កោះ​ហៅ​សាក្សី​គាំទ្រ​គាត់​ចំនួន ៣០០​នាក់ មក​និយាយ និង​មិន​បើក​ឱកាស​ឲ្យ​គាត់​និយាយ​ពន្យល់​អំពី​ហេតុផល​ដែល​គាត់​ចាត់​ទុក​ថា ចៅក្រម​ស៊ើប​អង្កេត​ធ្វើការ​មិន​ត្រឹមត្រូវ និង​មិន​កោះ​ហៅ​សាក្សី​សំខាន់​ដែល​នៅ​ខាង​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​មក​ឆ្លើយ​បំភ្លឺ​តុលាការ។

ទាក់ទង​រឿង​សាក្សី​នេះ លោក អេនឌ្រូខេលី (Andrew Cayley) សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​អន្តរជាតិ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា មក​ទល់​ពេល​នេះ​សាលាក្ដី​មិន​អាច​និយាយ​ចេញ​អំពី​ឈ្មោះ និង​មុខងារ​សាក្សី​បាន​ទេ ពីព្រោះ​គេ​ចាំបាច់​ត្រូវ​ការពារ​សាក្សី។

ចំពោះ​បញ្ហា​តវ៉ា​លើ​រឿង​សាក្សី លោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ មន្ត្រី​ទំនាក់ទំនង​កិច្ចការ​សាធារណៈ​របស់​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា សាក្សី​ដែល​ភាគី​នីមួយៗ​ទាមទារ​ឲ្យ​ចូល​មក​បំភ្លឺ​សវនាការ​មាន​ចំនួន​ច្រើន។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ក្នុង​ចំណោម​មនុស្ស ១.០៩២​នាក់ ជា​សាក្សី​អ្នក​ជំនាញ និង​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ដែល​ស្នើ​សុំ​មក​ហ្នឹង ខាង​មេធាវី​ជន​ជាប់​ចោទ​ស្នើ​សុំ ៥៤៦​នាក់ ករណី នួន ជា។ ករណី​លោកស្រី អៀង ធិរិទ្ធ ក៏​មាន​ករណី ខៀវ សំផន ក៏​មាន ករណី អៀង សារី ក៏​មាន។ ប៉ុន្តែ​សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​ស្នើ​សុំ​តែ ៣០០​នាក់​ទេ។ ក្នុង​នោះ​មាន​សាក្សី អ្នក​ជំនាញ និង​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី។

លោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ បាន​លើក​ឡើង​ថា តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​មិន​អាច​មាន​ពេល​វេលា និង​ថវិកា​គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បី​កាត់​ក្ដី​ករណី ០០២​នេះ ដោយ​កោះ​ហៅ​គ្រប់​សាក្សី អ្នក​ជំនាញ និង​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី ដូច​ការ​ទាមទារ​របស់​គ្រប់​ភាគី​បាន​ទេ។

ប៉ុន្តែ​ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ មក​ទល់​ពេល​នេះ ចៅក្រម​តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​មិន​ទាន់​ចេញ​ផ្សាយ​តួលេខ​ជាក់លាក់​ថា តើ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​នេះ​នឹង​សម្រេច​ឲ្យ​មាន​សាក្សី​ចំនួន​ប៉ុន្មាន​នាក់​ដើម្បី​ចូល​រួម​ឆ្លើយ​បំភ្លឺ​ករណី ០០២ នេះ​នៅ​ឡើយ​ទេ។

សំណុំ​រឿង ០០២ នៅ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​មាន​ទាក់ទង​ជាមួយ​ជន​ជាប់​ចោទ ៤​នាក់ ដែល​ជា​អតីត​មេដឹកនាំ​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។ អ្នក​ទាំង ៤​នាក់​នោះ រួម​មាន​លោក ខៀវ សំផន អតីត​ប្រមុខ​រដ្ឋ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ លោក នួន ជា អតីត​ប្រធាន​រដ្ឋ​សភា លោក អៀង សារី អតីត​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស និង​លោកស្រី អៀង ធិរិទ្ធ អតីត​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​សង្គមកិច្ច​នៃ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ៕