បទ​វិភាគ៖ ទំនាក់​ទំនង​ការ​បរទេស​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី​ក្នុង​បរិបទ​នយោបាយ​តំបន់

ដោយ ឯក សិរី
2015.11.09
ហោ ណាំហុង សៀរហ្គេយ ឡាវរូវ (Sergey Lavrov) ៦២០ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការ​បរទេស​កម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង (ឆ្វេង) ជួប​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការ​បរទេស​រុស្ស៊ី លោក សៀរហ្គេយ ឡាវរូវ (Sergey Lavrov) ក្នុង​សន្និសីទ​កាសែត​នា​ទីក្រុង​មូស្គូ (Moscow) កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៤ ខែ​មីនា ឆ្នាំ​២០១៥។
Photo AFP

ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន មហា​អំណាច​រុស្ស៊ី កំពុង​បង្កើន​សកម្មភាព​យ៉ាង​សកម្ម​ក្នុង​ការ​ពង្រីក​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍។ ដោយឡែក​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​សហព័ន្ធ​រុស្ស៊ី ហាក់​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​តិចតួច​ប៉ុណ្ណោះ​ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន ខណៈ​ដែល​ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នេះ ធ្លាប់​មាន​ភាព​ស្អិតល្មួត​ក្នុង​ទសវត្ស​ទី​៨០។

តើ​កត្តា​អ្វី​ខ្លះ ជា​របាំង​ក្នុង​ការ​ពង្រីក​ចំណង​ទាក់ទង​ឲ្យ​កាន់​តែ​ជិតស្និទ្ធ​រវាង​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី ក្នុង​បរិបទ​នយោបាយ​ក្នុង​តំបន់​នៅ​ពេល​បច្ចុប្បន្ន?

ប្រទេស​រុស្ស៊ី គឺ​ជា​ដៃគូ​ពាណិជ្ជកម្ម​ធំ​បំផុត​ទី​៨ របស់​អាស៊ាន។ នៅ​ឆ្នាំ​២០១៤ ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​រវាង​អាស៊ាន និង​រុស្ស៊ី បាន​កើន​ឡើង​រហូត​ដល់ ២២,៥​ប៊ី​លាន​ដុល្លារ ដែល​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៣ មាន​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់​ត្រឹម ១៩,៩​ប៊ី​លាន​ដុល្លារ​ប៉ុណ្ណោះ។ ការ​ពង្រីក​ទំនាក់ទំនង​ការទូត និង​សេដ្ឋកិច្ច​ជាមួយ​បណ្ដា​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក ជាពិសេស​ជាមួយ​ប្រទេស​សមាជិក​អាស៊ាន ក្នុង​បរិបទ​នយោបាយ​ពិភពលោក​បច្ចុប្បន្ន មាន​សារសំខាន់​បំផុត​សម្រាប់​ប្រទេស​រុស្ស៊ី។ ស្រប​ពេល​ដែល​ប្រទេស​មហា​អំណាច​មួយ​នេះ កំពុង​ទទួល​រង​នូវ​ការ​ដាក់​សម្ពាធ​សេដ្ឋកិច្ច និង​ការ​ដាក់​ឲ្យ​នៅ​ដាច់​ដោយឡែក​ពី​សំណាក់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​សហភាព​អឺរ៉ុប បន្ទាប់​ពី​ការ​ភ្ជាប់​ឧបទ្វីប​គ្រីមៀរ (Crimea) មក​ក្នុង​ឧបសម្ពន្ធ​រុស្ស៊ី កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៤ និង​ការ​លូក​ដៃ​ចូល​យ៉ាង​ជ្រៅ​ក្នុង​វិបត្តិ​នៅ​មជ្ឈិម​បូព៌ា។

ដោយឡែក​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី ហាក់​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​តិចតួច​ប៉ុណ្ណោះ ក្រោយ​ការ​ធ្វើ​ប៉េរេស្រ្តយកា (Perestroika) និង​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​អតីត​មហា​អំណាច​កុម្មុយនិស្ត​មួយ​នេះ។ ស្រប​ពេល​ដែល​នៅ​កម្ពុជា ក៏​មាន​ការ​វិវឌ្ឍ​នយោបាយ​យ៉ាង​ច្រើន​ផង​ដែរ ពោល​គឺ​ការ​ចរចា​ឈាន​បញ្ចប់​ជម្លោះ​ផ្ទៃ​ក្នុង​ដ៏​រ៉ាំរ៉ៃ និង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជា​សកល​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៣ ក្រោម​ការ​ឧបត្ថម្ភ​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ដែល​ជា​លទ្ធផល​កម្ពុជា បាន​ផ្លាស់ប្ដូរ​មក​ប្រកាន់​យក​របប​ប្រជាធិបតេយ្យ​សេរី​ពហុ​បក្ស​រហូត​ដល់​សព្វថ្ងៃ។

ប្រវត្តិ​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​កម្ពុជា និង​អតីត​សហភាព​សូវៀត ចាប់​ផ្ដើម​ដំបូង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៣ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​១៩៥៦ ក្រោម​គំនិត​ផ្ដួចផ្ដើម​របស់​ព្រះ​មហា​វីរក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ និង​អគ្គ​លេខា​បក្ស​សូវៀត លោក នីគីតា គ្រូឆេវ (Nikita Khrushchev) ប៉ុន្តែ​ទំនាក់ទំនង​នេះ ត្រូវ​បាន​កាត់​ផ្ដាច់​នៅ​ពេល​ដែល​ខ្មែរ​ក្រហម​ឡើង​កាន់​អំណាច​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥។ ក្រោយ​ការ​ដួល​រលំ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៩ ទំនាក់ទំនង​រវាង​កម្ពុជា និង​អតីត​សហភាព​សូវៀត ត្រូវ​បាន​ស្ដារ​ឡើង​វិញ ហើយ​មាន​ភាព​ស្អិតល្មួត​ជាង​ពេល​ណាៗ​ទាំងអស់​ក្នុង​ប្រវត្តិ​ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩១។

ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី មាន​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់​ចំនួន ១៣២,៧​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៤ ខណៈ​ឆ្នាំ​២០០៦ មាន​ត្រឹម​តែ ១០,៨​លាន​ដុល្លារ។ រុស្ស៊ី នាំ​ចេញ​ផលិតផល​មក​កាន់​កម្ពុជា មាន​ដូចជា គ្រឿង​ឧបភោគ​បរិភោគ ផលិតផល​កសិកម្ម ថ្នាំ​គីមី និង​គ្រឿងចក្រ ដែល​មាន​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់​សរុប ៣,៨​លាន​ដុល្លារ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ ចំណែក​ឯ​ការ​នាំ​ចេញ​របស់​កម្ពុជា ទៅ​កាន់​រុស្ស៊ី មាន​ដូចជា សម្លៀកបំពាក់ អង្ករ កសិផល និង​វាយនភណ្ឌ មាន​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់​សរុប ១២៩​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក។ ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នៅ​មាន​សក្ដានុពល​សម្រាប់​ការ​ពង្រីក​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ក្នុង​វិស័យ​ជាច្រើន​ទៀត ដូចជា ថាមពល រ៉ែ កសិកម្ម អាកាសចរណ៍​ស៊ីវិល គមនាគមន៍ និង​ទេសចរណ៍។

ក្នុង​វិស័យ​អប់រំ​សិក្សាធិការ មាន​និស្សិត និង​អ្នក​ជំនាញ​កម្ពុជា ជាង ៨.០០០​នាក់ បាន​ទៅ​សិក្សា​នៅ​សហព័ន្ធ​រុស្ស៊ី និង​អតីត​សហភាព​សូវៀត ហើយ​អតីត​និស្សិត​ទាំង​នោះ​មួយ​ចំនួន កំពុង​បម្រើ​ការ​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល និង​ស្ថាប័ន​ឯកជន​នានា។

ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រ និង​ការទូត ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​កម្រិត​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ជា​ប្រពៃណី​ដែល​មាន​ស្រាប់​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ពោល​គឺ​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី មិន​មែន​ជា​ដៃគូ​យុទ្ធសាស្ត្រ​គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ ដូច​ទំនាក់ទំនង​រវាង​កម្ពុជា និង​ចិន ឬ​ស្អិតល្មួត​ដូច​ទំនាក់ទំនង​រុស្ស៊ី-វៀតណាម នោះ​ឡើយ។

គេ​សង្កេត​ឃើញ​មាន​របាំង​មួយ​ចំនួន ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ទំនាក់ទំនង​រវាង​កម្ពុជា និង​រុស្ស៊ី ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន មិន​មាន​ភាព​ស្អិតល្មួត​ដូច​កាល​ពី​សម័យ​ទសវត្ស​ទី​៨០។ របាំង​ទាំង​នោះ​មាន​ជា​អាទិ៍ របាំង​ទី​១ គឺ​ការ​ធ្លាក់​ចុះ​ជំនួយ​សេដ្ឋកិច្ច និង​ភាព​អសកម្ម​ក្នុង​ការ​លើក​ស្ទួយ​ឥទ្ធិពល​រុស្ស៊ី នៅ​កម្ពុជា។ ក្រោយ​ការ​ដួល​រលំ​សហភាព​សូវៀត និង​មុន​ការ​ចូល​កាន់​តំណែង​របស់​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីន (Vladimir Putin) នៅ​ឆ្នាំ​២០០០ រុស្ស៊ី ផ្ដោត​សំខាន់​តែ​លើ​បញ្ហា​នយោបាយ​ក្នុង​ប្រទេស​ប៉ុណ្ណោះ ជា​ជាង​ការ​ពង្រីក​ឥទ្ធិពល​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ឆាក​អន្តរជាតិ។ ចំណែក​ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន បន្ទាប់​ពី​ការ​លូក​ដៃ​ចូល​យ៉ាង​ជ្រៅ​ក្នុង​វិបត្តិ​នៅ​អ៊ុយក្រែន និង​នៅ​មជ្ឈិម​បូព៌ា រួម​ទាំង​ការ​ហ៊ុមព័ទ្ធ​សេដ្ឋកិច្ច​ពី​បណ្ដា​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​សេដ្ឋកិច្ច​មហា​អំណាច​ពិភពលោក​មួយ​នេះ ហាក់​រង្គោះរង្គើ ហើយ​ស្ថិត​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​ត្បិតត្បៀត​ថវិកា​រដ្ឋ ជាពិសេស​ការ​កាត់​បន្ថយ​ជំនួយ​អន្តរជាតិ​ដល់​ប្រទេស​ក្រីក្រ ដូចជា កម្ពុជា ជាដើម។ ក្នុង​ទិដ្ឋភាព​នេះ​ហើយ ដែល​ជំនួយ​រុស្ស៊ី នៅ​កម្ពុជា មាន​ការ​ធ្លាក់​ចុះ ជា​ឱកាស​ល្អ​សម្រាប់​មហា​យក្ស​ចិន អន្ទង​កម្ពុជា ដោយ​ប្រើ​ជំនួយ​គ្មាន​សំណង និង​គ្មាន​លក្ខខណ្ឌ ឬ​ជំនួយ​ការ​ប្រាក់​តិច។

បន្ថែម​លើ​នេះ​ទៅ​ទៀត ការ​ពុំ​មាន​តុល្យភាព​នៅ​ក្នុង​នយោបាយ​ការ​បរទេស​របស់​កម្ពុជា គឺ​ជា​របាំង​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ទំនាក់ទំនង​រវាង​កម្ពុជា និង​រុស្ស៊ី មិន​មាន​ភាព​ស្អិតល្មួត​ដូច​កាល​ពី​សម័យ​ទសវត្ស​ទី​៨០។

ការ​ខិត​ជិត​ទៅ​រក​ប្រទេស​ចិន កម្ពុជា ទទួល​ផល​ប្រយោជន៍​យ៉ាង​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ន័យ​នយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រ និង​ជាពិសេស​ក្នុង​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច។ យ៉ាង​ណា​មិញ ការ​ហុច​ដៃ​ទៅ​រក​មហា​អំណាច​ចិន ខ្លាំង​ពេក ធ្វើ​ឲ្យ​ខាត​បង់​ក្នុង​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​ជាមួយ​មហា​អំណាច​ពិភពលោក​ផ្សេង​ទៀត តួយ៉ាង​ជាមួយ​រុស្ស៊ី និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ជាដើម។ ការ​ប្រកាន់​នយោបាយ​ការ​បរទេស​ពហុ​វ៉ិចទ័រ ដោយ​មិន​ផ្ដេកផ្ដួល​ពេក​តែ​លើ​មហា​អំណាច​តែ​មួយ ពោល​គឺ​ការ​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​តុល្យភាព​ក្នុង​កិច្ចការ​បរទេស នឹង​អាច​ជួយ​កម្ពុជា ពង្រីក​នូវ​លំហ​សហ​ប្រតិបត្តិការ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ ជាមួយ​នឹង​ប្រទេស​ជា​មិត្ត​ផ្សេង​ទៀត។

បញ្ហា​បំណុល ក៏​ជា​របាំង​មួយ​ផង​ដែរ​ក្នុង​ទំនាក់​ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ មក​ដល់​ពេល​នេះ កម្ពុជា មិន​ទាន់​បាន​សង​បំណុល​ដែល​បាន​ជំពាក់​រុស្ស៊ី នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​នៅ​ឡើយ។ បំណុល​នោះ​មាន​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់​សរុប​ប្រមាណ ១.៥០០​លាន​ដុល្លារ ហើយ ៧០% នៃ​ប្រាក់​បំណុល​នេះ ត្រូវ​បាន​លុប​ចោល​ដោយ​ភាគី​រុស្ស៊ី។ ដូចនេះ កម្ពុជា ត្រូវ​សង​ត្រឹម​តែ ៣០% ដែល​មាន​តម្លៃ​ទឹក​ប្រាក់​ប្រមាណ ៤៥០​លាន​ដុល្លារ។ ភាគ​ច្រើន​នៃ​បំណុល​នេះ ត្រូវ​បាន​ខ្ចី​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ក្នុង​ទសវត្ស​ទី​៨០ និង​បាន​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​ការ​ទិញ​គ្រឿង​សព្វាវុធ ដើម្បី​ធ្វើ​សង្គ្រាម​បង្ហូរ​ឈាម​រវាង​ខ្មែរ និង​ខ្មែរ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។

របាំង​មួយ​ទៀត គឺ​ការ​ពុំ​ទាន់​មាន​ការ​ហោះហើរ​ដោយ​ត្រង់​មក​ភ្នំពេញ-មូស្គូ ឬ​ភ្នំពេញ-សាំងពីទើរស្ប៊ួក។ សព្វថ្ងៃ កម្ពុជា និង​រុស្ស៊ី ពុំ​ទាន់​មាន​ការ​ហោះហើរ​ដោយ​ត្រង់​ឡើយ។ ទាំង​អ្នក​ទេសចរ​ក្តី ទាំង​អ្នក​ដំណើរ​ក្តី ត្រូវ​ជ្រើស​រើស​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​រយៈ​ប្រទេស​ថៃ វៀតណាម ឬ​សិង្ហបុរី ជាដើម។ ការ​ពុំ​មាន​ជើង​ហោះហើរ​ត្រង់​នេះ គឺ​ជា​ឧបសគ្គ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​លំហូរ​អ្នក​ទេសចរ​រុស្ស៊ី មក​កម្ពុជា នៅ​មាន​ចំនួន​តិច ហើយ​ត្រូវ​ពឹង​តែ​លើ​ប្រទេស​ជិត​ខាង គឺ​វៀតណាម និង​ថៃ។

លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត ប្រសិទ្ធភាព និង​បរិមាណ​មន្ត្រី​ការទូត ក៏​ជា​ចំណុច​សំខាន់​មួយ​ផង​ដែរ។ ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន ស្ថាន​អគ្គ​រាជទូត​កម្ពុជា ប្រចាំ​សហព័ន្ធ​រុស្ស៊ី មាន​មន្ត្រី​ការទូត​ផ្លូវ​ការ​ចំនួន ៥​រូប​ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង​នោះ មន្ត្រី​ការទូត​មួយ​ចំនួន​មិន​ចេះ​ភាសា​រុស្ស៊ី និង​ខ្វះខាត​ចំណេះ​ដឹង​មូលដ្ឋាន​អំពី​ប្រទេស​រុស្ស៊ី។ ភាព​ខ្វះ​ចន្លោះ​នេះ ពិត​ជា​អាច​ជះ​ឥទ្ធិពល​ដល់​ប្រសិទ្ធភាព ក្នុង​ការ​បំពេញ​ការងារ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ដែល​មិន​ប្រើប្រាស់​ភាសា​អង់គ្លេស​មួយ​នេះ។

យ៉ាង​ណា​មិញ គេ​រំពឹង​ថា ក្នុង​ករណី​មិន​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​វត្តមាន​របស់​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​រុស្ស៊ី លោក ឌីមីទ្រី មេឌវេដេវ (Dmitry Medvedev) នៅ​កម្ពុជា ក្នុង​ពេល​ខាង​មុខ នឹង​ក្លាយ​ជា​ការ​ត្រួសត្រាយ​ផ្លូវ​មួយ​យ៉ាង​សំខាន់ ក្នុង​ការ​ពង្រីក​ទំនាក់ទំនង​មិត្តភាព និង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ទ្វេ​ភាគី​រវាង​រដ្ឋាភិបាល និង​ប្រជាជន​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ ឲ្យ​កាន់​តែ​ស្អិតល្មួត​ថែម​ទៀត៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

អត្ថបទពេញនិយម
RFA
សាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ តម្កល់​សាលក្រម​កំបាំង​មុខ​ទៅ​លើ​ប្រធាន​សហជីព លោក ម៉ម រិទ្ធី ឱ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ ១៨ខែ
បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។