បទវិភាគ៖ ល្បិចអូសក្រឡារបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការផ្ដាច់ក្ដីសង្ឃឹមចុងក្រោយរបស់បក្សប្រឆាំង
2019.03.22
រូបត្លុកនយោបាយរបស់អាស៊ីសេរី ដោយអ្នកគូរូបត្លុកនយោបាយ Rebel Pepper
RFA
ស្របពេលដែលឱសានវាទនៃការបិទបញ្ចប់នីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបកាន់តែខិតជិតចូលមកដល់លោក ហ៊ុន សែន ហាក់បីដូចជាចង់បង្ហាញថា លោកនៅតែមិនខ្លាចសម្ពាធនេះទេ។ ចំណាត់ការថ្មីៗ ក្នុងការបង្ក្រាបសំឡេងប្រឆាំងបន្ថែមទៀតនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃការបន្តបង្ហាញរូបភាពនៃការផ្គើននេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី នេះអាចគ្រាន់តែជាយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីផ្ដាច់ក្ដីសង្ឃឹមបក្សប្រឆាំងតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះកម្ពុជាមិនទាន់អាចត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ ដើម្បីរស់ដោយគ្មានការអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនៅពេលនេះនៅឡើយ។
តើនៅទីបំផុតលោក ហ៊ុន សែន អាចចៀសផុតពីការព្រមធ្វើតាមសំណើរបស់សហភាពអឺរ៉ុបដែរយ៉ាងណា?
ក្នុងថ្ងៃដែលមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជារយៈពេលពីរថ្ងៃ លោក ហ៊ុន សែន យកឱកាសនេះ ថ្លែងសារគំរាមចាប់វ៉ៃខ្នោះ និងបង្ក្រាបមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងនៅតាមមូលដ្ឋាន ដែលចង់ជួបប្រជុំគ្នា ដើម្បីអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងជីវភាពនយោបាយរបស់ខ្លួន។
ថ្លែងនៅចំពោះមុខកម្មកររោងចក្រនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ ដែលជាឱកាសលួងចិត្ត និងរម្ងាប់ចិត្តកម្មករកុំឱ្យជ្រួលច្របល់រឿងទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ស្របពេលដែលមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបកំពុងជួបមន្ត្រីរបបក្រុងភ្នំពេញលោក ហ៊ុន សែន ថា បើមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមិនព្រមសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញទេ លោកមិនអត់ឱនឱ្យបានឡើយ គឺលោកបញ្ជាឱ្យចាត់ការឱ្យអស់៖ «ប្រាប់ឱ្យហើយផ្ញើសារឱ្យមួយទូទាំងប្រទេសថា ឈប់ទៅអាសកម្មភាពគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចទាំងនៅភ្នំពេញ និងនៅវាលវែងខេត្តណាៗ គឺនិយាយឱ្យត្រង់ ឃើញមួយវ៉ៃមួយទៅចេញបញ្ជាអ៊ីចឹង!»។
មិនខុសពីការចោទគណបក្សប្រឆាំងថា ក្បត់ជាតិ និងមានបំណងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ដែលជាលេសកាលពីរម្លាយបក្សនេះ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ លើកនេះ លោកយកលេសដដែលនេះមកចោទអ្នកទាំងនោះថា បង្កបញ្ហាអសន្តិសុខ និងសង្គ្រាម៖ «តែរឿងខុសច្បាប់ហើយគឺដាក់ហើយ កុំខ្វល់ពេក! រឿងចំកម្លាំងស្អី? អ្នកឯងរៀបចំធ្វើអំពើភេរវកម្មអ្ហ៊ៃត្រៀមប្រយុទ្ធអ្ហ៊ៃ?»។
ឥឡូវនេះសូម្បីតែការជួបជុំគ្នាតាមហាងកាហ្វេ ឬហាងគុយទាវ ក៏មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមិនអាចពិសាអាហារត្រង់មាត់ដែរ ដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យមន្ត្រីគាត់តាមឃ្លាំមើលដូចកងឈ្លបតាមយកការណ៍សកម្មភាពពលរដ្ឋក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដូច្នេះដែរ។
លេសដដែលៗ ត្រូវបានតុលាការរបបលោក ហ៊ុន សែន ដែលរងការរិះគន់ថា ជាឧបករណ៍នយោបាយសម្រាប់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសំឡេងប្រឆាំងមួយសប្ដាហ៍មុនដំណើរមកដល់នៃមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានចេញដីកាបង្គាប់ឱ្យចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ៨រូប ដែលសុទ្ធតែកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសរួមទាំងប្រធានស្ដីទីគណបក្សនេះគឺលោក សម រង្ស៊ីផង ដោយចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ដោយសារអ្នកទាំងនោះរៀបចំកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍របស់បក្សនៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រ និងដំណើរវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងឯទៀត។
នៅថ្ងៃដែលមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបធ្វើដំណើរដល់ស្រុកខ្មែរភ្លាមនោះ មេធាវីលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា បានដាក់ពាក្យប្ដឹងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសមួយរូបទៀតដែរ គឺលោក សោ ចាន់ដេត ពីបទប្រមាថលោក ហ៊ុន សែន និងញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ដែរ ដោយសារតែលោក សោ ចាន់ដេត សរសេរសារបញ្ចេញមតិតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ពីបញ្ហាសុខភាពទ្រុឌទ្រោមរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ លោក ហ៊ុន សែនទារសំណងជំងឺចិត្តជាទឹកប្រាក់ ៤ពាន់លានរៀល ឬស្មើនឹង ១លានដុល្លារ។
សាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាលោកចង់បង្ហាញថា លោកមិនខ្វល់នឹងការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះអ្វីបន្តិចសោះ៖ «ប៉ុន្មានថ្ងៃហ្នឹង ឮសូរស្អីគេបញ្ជូនឯណាមកដោះស្រាយរឿង EBA។ អើមក៍ដោះទៅ! ហ៊ុន សែន ដើរជួបកម្មករនៅតែដើរជួបកម្មករ កសិករនៅតែកសិករ អ្នកណាធ្វើអ្វីធ្វើហ្នុង! រឿងអ្នកឯងចូលទៅជំនុំអ្នកណារឿងអ្នកហ្នុងទៅ! តែរឿងសម្រេចចុងក្រោយនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែម្ដង! អាហ្នឹងរឿងវាអ៊ីចឹង!»។
ប៉ុន្តែសារ និងចំណាត់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាមិនមែនដើម្បីបង្ហាញពីភាពខែងរ៉ែងរបស់លោកឡើយ។ វាអាចដើម្បីទិញពេលវេលាបន្ថែម និងផ្ដាច់ក្ដីសង្ឃឹមរបស់មន្ត្រីមូលដ្ឋានរបស់គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងរង់ចាំប្រសិទ្ធភាពនៃទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ មន្ត្រីមូលដ្ឋានរបស់គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ដែលមិនព្រមសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញ អាចមកពីពួកគាត់នៅតែសង្ឃឹមថា នឹងមានដំណោះស្រាយនយោបាយមួយជាកញ្ចប់ ដែលពេលនោះ សិទ្ធិធ្វើនយោបាយនឹងមានដោយស្វ័យប្រវត្តិ។
ការបន្តមានក្ដីសង្ឃឹមថា នឹងមានដំណោះស្រាយគួបផ្សំនឹងសកម្មភាពផុលផុសរបស់គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ នៅក្រៅប្រទេសផង អាចជាផ្នែកមួយជួយធ្វើឱ្យមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងជាច្រើន នៅតែសុខចិត្តទ្រាំមិនសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ។ ម្យ៉ាងទៀត ការដាក់ពាក្យសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយមុនលោក កឹម សុខា ដែលជាប្រធានបក្សមានសេរីភាពបែបនេះ ជាការមិនគប្បីមួយផង និងរងការរិះគន់ថា មិនស្មោះត្រង់នឹងបក្ស និងជាជនឱកាសនិយមផង។ ប្រការនេះ ធ្វើឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ពិបាកនឹងអន្ទងឱ្យមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងសុំសិទ្ធិនយោបាយបានច្រើនដូចការចង់បានរបស់លោកណាស់ ទើបលោកបន្តយុទ្ធសាស្ត្របំភិតបំភ័យមន្ត្រីបក្សនេះតទៅទៀត។
ទោះជាខំប្រឹងយ៉ាងណាលោក ហ៊ុន សែន នៅតែមិនអាចបំបែកក្បាលម៉ាស៊ីនកំពូលរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបាន គឺមិនអាចបំបែកលោក កឹម សុខា ចេញពីលោក សម រង្ស៊ី បានលើកលែងតែមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោក ហ៊ុន សែន មិនបោះបង់ចោលការព្យាយាមបំបែកនេះទេ។ គោលបំណងរបស់លោក គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីចង់ធ្វើឱ្យបក្ស សង្គ្រោះជាតិ បែកជាបំណែកតូចៗ ដើម្បីចុះខ្សោយងាយលោកទប់ទល់ជាងបក្សនេះនៅមូលគ្នា។
ការគំរាមបណ្ដើរ បំភ័យបណ្ដើរ និងលួងលោមបណ្ដើរនេះ គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការអន្ទងក្រុមមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ដែលនិយមលោក កឹម សុខា ចេញមកសុំលោក ដើម្បីបានសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ លោក ហ៊ុន សែន ប្ដេជ្ញាមិនបន្ធូរបន្ថយ ឬអនុគ្រោះ ចំពោះមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងណា ដែលនិយមលោក សម រង្ស៊ី ទេ លើកលែងតែអ្នកទាំងនោះសន្យាទៅបើកបក្សនយោបាយថ្មី ឬជ្រកក្រោមគណបក្សថ្មីក្រៅពីគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ទើបលោកព្រមផ្ដល់សិទ្ធិនេះវិញ៖ «ហើយគោលដៅរបស់យើងសម្រាប់ការលើកលែង គឺមិនអាចលើកលែងអ្នកណាក៏ដោយ ដែលមានការប៉ុនប៉ងសម្រាប់ធ្វើជាឈ្នាន់សម្រាប់ការចូលមករបស់ សម រង្ស៊ី ដើម្បីចូលស្រុក គឺយើងមិនអាចលើកលែងទេ។ ប៉ុន្តែ បើមានការលើកលែងសម្រាប់បម្រាមនយោបាយណាមួយ គឺសំដៅទៅឆ្ពោះទៅរកតែអ្នកណា ដែលចង់បង្កើតបក្សនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ»។
មិនតែប៉ុណ្ណោះលោកឆ្លៀតបញ្ចេញសារគំរាមកំហែងបំបាក់ស្មារតីមន្ត្រីគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ថា លោកនឹងផ្ដាច់ឫសកែវនៃរចនាសម្ព័ន្ធគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ទាំងស្រុងឲ្យខាងតែបានថែមទៀតផង៖ «កម្ចាត់ចោលកម្លាំងប្រឆាំងទាំងអស់ដែលជាបណ្ដាញរបស់អតីត សង្គ្រោះជាតិ ដោយមិនឲ្យពួកនេះរើក្បាលរួច ព្រោះយើងមិនអាចឲ្យពួកអាក្រុមនេះរស់ទេ»។
យុទ្ធសាស្ត្រត្រជាក់ក្ដៅនេះលោក ហ៊ុន សែន ប្រើផ្គួបគ្នាពោល គឺខោកផង អង្អែលផង។ លោក ហ៊ុន សែន គ្មានទម្លាប់តម្លៃមនុស្សបក្សប្រឆាំងនោះទេ លើកលែងតែលោកយល់ថាអ្នកទាំងនោះហុចផលប្រយោជន៍ដល់លោក។ ពេលកាលៈទេសៈហុចឲ្យ លោកអនុវត្តល្បិចរុញទូកបណ្ដោយទឹកភ្លាម។
ក្រោយមានមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងប្រាំរូបបន្ថែមទៀត សុំសិទ្ធិនយោបាយលោកសម្ដែងឫកធ្វើជាមនុស្សយល់ចិត្ត និងឲ្យតម្លៃមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាំងនោះ និងទូន្មានអ្នកដទៃកុំឲ្យមើលងាយពួកគាត់៖ «កុំមើលស្រាលអ្នកដែលគេមិននៅជាមួយអ្នកឯង ហើយគេសុំសិទ្ធិនយោបាយ ដើម្បីសេរីភាពរបស់គេ។មនុស្សទាំងអស់នោះមិនមែនជាសត្វធាតុ ឬជាវត្ថុសម្រាប់លក់ទេ។ យើងខ្ញុំផ្ដល់ការគោរពចំពោះសេរីភាពរបស់មនុស្សទាំងអស់ ទោះបីមនុស្សនោះនៅក្នុងបក្សនយោបាយណាក៏ដោយ។ យើងខ្ញុំផ្ដល់ការគោរព។ អ្នកដែលចេញមកសុំសិទ្ធិនយោបាយ យើងខ្ញុំក៏គោរពអ្នកដែលមិនសុំសិទ្ធិក៏យើងខ្ញុំគោរព»។
សារនេះវាផ្ទុយស្រឡះទៅនឹងសម្ដីរបស់លោកដែលតែងតែងហៅមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងថា ជាពួកអាសិរពិស ពួកចង្រៃឧត្បាត ពួកក្បត់ជាតិ ពួកឧទ្ទាមភេរវករ ដែលត្រូវកម្ចាត់ចោលឲ្យផុតពីផែនដីនេះជាដើម។
ប៉ុន្តែក្នុងកាលៈទេសៈនេះ លោកមិនខ្លាចអ្វីនឹងធ្វើជាតួស្លូតស្អំចិត្តមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ដែលលោកចង់ឲ្យចេញមកសុំសិទ្ធិនយោបាយឲ្យបានច្រើន ដើម្បីបង្អួតប្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបថា អ្នកទាំងនោះលែងរងការហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយអ្វីទៀតហើយ គឺស្រុកខ្មែរមានលំហប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញជាដើម។
ការអន្ទងមន្ត្រីដែលនិយមលោក កឹម សុខា ចេញមកសុំសិទ្ធិនយោបាយលោក ហ៊ុន សែន ចំណេញពីរផ្លូវ។ ទីមួយ ចំណេញបានបំបែកសំឡេងប្រឆាំង។ ទីពីរ លោកអាចសង្ឃឹមថា នឹងស្របតាមផ្នែកខ្លះនៃការទាមទាររបស់សហភាពអឺរ៉ុប។ ក្នុងចំណោមសំណើមួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺការទាមទារឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន បើកចំហលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដែលរួមមាន សិទ្ធិធ្វើនយោបាយនេះផង។ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបលោក ហ៊ុនសែន នៅតែខំប្រឹងបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងព្រមសុំធ្វើនយោបាយវិញនេះ។ ស្របពេលដែលអ្នកដាក់ពាក្យសុំមានចំនួនតិចតួច លោក ហ៊ុន សែន បារម្ភ រហូតឆេះដុំខ្លាំង និងគំរាមបិទច្រកនេះផង៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែឲ្យសារចុងក្រោយសម្រាប់អ្នកហើយបើអ្នកព្រងើយកន្តើយទ្វារនឹងអាចបិទនៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ ឬក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ ទោះបីអ្នកដាក់លិខិតសុំ ក៏ខ្ញុំមិនអើពើ។ រឿងវាតែប៉ុណ្ណឹង! ដើម្បីខ្ញុំគ្រាន់តែបញ្ជាក់ឲ្យអ្នក ហើយបញ្ជាក់នៅមុខទូតជប៉ុនទៀតផង ដើម្បីឲ្យអ្នកឯងបានដឹង»។
ស្របពេលដែលលោកហ៊ុន សែន កំពុងដំឡើងសំឡេងថា មិនខ្ចីខ្វល់នឹង EBA នេះ របបលោកបានប្រឹងចរចាជាមួយមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបជាច្រើនលើកច្រើនសា ទាំងក្រោមតុ និងលើតុផង ដើម្បីសុំកុំឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ។ មន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក ឈាង វុន ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានតាំងពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨ ថា ការចរចាក្រោមតុមានជាហូរហែហើយ៖ «យើងធ្វើការក្រោមតុច្រើនយើងនិយាយ នៅក្នុងវេទិកាអ្នកការទូតសភា គឺការងារភាគច្រើន គឺការងារក្រោមតុហ្នឹងហើយ។ អាចមានការជជែកគ្នាក្រៅផ្លូវការ»។
ការចរចាផ្លូវការក៏ចាប់ផ្ដើមមានជាបន្តបន្ទាប់ដែរ។ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជូនគណៈប្រតិភូខ្មែរមួយក្រុមពីក្រសួងការបរទេស ដឹកនាំលោក សុខ ស៊ីផាន់ណា ដែលជាមេធាវី និងទីប្រឹក្សារបស់រដ្ឋាភិបាលទៅបំពេញបេសកកម្មពីរសប្ដាហ៍នៅសហគមន៍អឺរ៉ុប ដើម្បីជួបចរចាជាមួយមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុប កាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៨។ ជាងបីខែក្រោយមកទៀត លោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់បានស្កាត់ជួបតំណាងជាន់ខ្ពស់របស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺអ្នកស្រី ហ្វេដេរីកា មូហ្គែរីនី (Federica Mogherini) នៅទីក្រុងប្រ៊ុចស្សែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨។
ប៉ុន្តែកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការចរចានេះទំនងជាធ្វើគ្រាន់តែបង្គ្រប់កិច្ចតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះមិនបានលទ្ធផលជាវិជ្ជមានអ្វីទាំងអស់។ ស្ថានភាពអាក្រក់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ នៅតែមិនប្រសើរ ព្រោះចំណុចសំខាន់ៗ ដែលសហភាពអឺរ៉ុបចង់បាន នៅតែមិនឃើញកែ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ សហភាពអឺរ៉ុបបានកំណត់ឱសានវាទក្នុងការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនោះថែមទៀតផង។
លោកហ៊ុន សែន នៅបន្តអូសក្រឡាតទៅទៀតដោយកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនាថ្លែងប្រាប់កម្មកររោងចក្រថា កុំភ័យរឿងអត់ប្រាក់ខែបើក ព្រោះរបបលោកគ្រោងនឹងដាក់ចេញនូវកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចថ្មី ដើម្បីទប់ទល់បញ្ហាអត់ EBA នេះហើយ៖ «ឱ្យបើគេដកភាពអនុគ្រោះពីយើង ក៏មិនធ្វើឲ្យយើងស្លាប់ដែរ។ យល់ទេ អាកន្លែងហ្នឹង? បញ្ហាធំស្ថិតត្រង់យើងកែទម្រង់នេះ។ ថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ខាងមុខ នឹងប្រកាសជាកញ្ចប់នៃកំណែទម្រង់នេះតែម្ដង»។
មិនដឹងថា កម្មករអាចទទួលយកបានប៉ុណ្ណានោះឡើយ ចំពោះការពន្យល់របស់លោក ហ៊ុន សែន ព្រោះសូម្បីតែសហជីពដែលតំណាងឲ្យថៅកែរោងចក្រ និងសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និងស្ថាប័នជំនួញធំៗ ដែលស្និទ្ធនឹងរបបលោកក៏សុទ្ធតែបានថ្លែងពីក្ដីបារម្ភខ្លាំងរបស់ខ្លួន ចំពោះផលប៉ះពាល់នេះដែរ។គ្រាន់តែផ្នែកកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរមួយ កម្មកររាប់សែននាក់ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើការនាំចេញទៅសហភាពអឺរ៉ុប តាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលកម្ពុជាចំណេញការបង់ពន្ធជិត ៧០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ មិនទាន់ឃើញស្ថាប័នណាមួយចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា កំណែទម្រង់ថ្មី ដែលលោក ហ៊ុន សែន គ្រោងប្រកាសនេះ អាចជួយអ្វីបានដល់ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចខ្មែរ ដែលពឹងខ្លាំងលើទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ។
ចំណែកអ្នកវិភាគគោលនយោបាយវិញគ្មានជំនឿថា កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចនោះអាចធ្វើទៅរួចដោយមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ព្រោះសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នៅតែមានភាពទន់ខ្សោយ និងពឹងពាក់ខ្លាំងលើការអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងកម្ចីពីបរទេសនៅឡើយ។ សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកកិច្ចការការទូត និងពិភពលោក នៃសាកលវិទ្យាល័យអុកស៊ីដិនថល (Occidental College) នៅទីក្រុងឡូស អែនជីឡេស (Los Angeles) រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California) សហរដ្ឋអាមេរិក បណ្ឌិត អៀ សុផល លើកឡើងបន្ថែមថា បញ្ហាអំពើពុករលួយដ៏រ៉ាំរ៉ៃពីលើដល់ក្រោម រឹតតែធ្វើឲ្យកំណែទម្រង់នេះមិនជោគជ័យ។
ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមប្រទេសពុករលួយជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក។នៅក្នុងសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយឆ្នាំ២០១៨ របស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាជាប់លេខរៀងទី ១៦១ ពោលគឺធ្លាក់ដល់ជិតបាតតារាង ក្នុងចំណោមប្រទេស ១៨០ ឬជាប់ពិន្ទុ ២០ លើ ១០០ ដែលពិន្ទុ ១០០ គឺស្អាតស្អំបំផុត និងពិន្ទុ ០ ពុករលួយបំផុត។
ឥឡូវនេះនាឡិកាម៉ោងកំណត់នីតិវិធីព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនោះរំកិលទៅមុខ មិនថយក្រោយវិញទេ។សំណួរ គឺស្ថិតនៅត្រង់ថា តើលោក ហ៊ុន សែន អាចបន្តអូសក្រឡាបានយូរប៉ុណ្ណាទៀត ទម្រាំដល់ពេលគាត់ស៊ូទ្រាំនឹងសម្ពាធនេះលែងបាន?
តាំងពីមុនការរម្លាយគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ មកម្ល៉េះ លោក ហ៊ុន សែន មិនមែនមិនដឹងអំពីផលវិបាកនៃការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនោះទេ។ ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន ច្បាស់ជាគិតថា នៅទីបំផុតយ៉ាងច្រើនធ្វើតាមសំណូមពរអន្តរជាតិ គាត់អាចរួចខ្លួន និងចំណេញបានរម្លាយដៃគូប្រកួត និងធ្វើឲ្យបក្សប្រឆាំងចុះខ្សោយ។ ចំពោះលោក ហ៊ុន សែន ការងាកទៅធ្វើតាមសហភាពអឺរ៉ុប គឺគ្មានខាតបង់អ្វីទាំងអស់ សម្រាប់លោក និងបក្សកាន់អំណាច។ ចំណុចនេះ គឺវាស្របទៅនឹងយុទ្ធសាស្ត្ររុញទូកបណ្ដោយទឹក ដែលលោកបានប្រកាសតាមហ្វេសប៊ុកលោក កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។
ជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត ក្រោយរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង លោក ហ៊ុន សែន អាចបន្តក្រាញអំណាចយ៉ាងហោចណាស់ ក៏បានមួយអាណត្តិនេះទៀត និងបានឆ្លៀតឱកាសដំឡើងឋានៈកូនប្រុសច្បងរបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឲ្យឡើងដល់ឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយបី និងលើកបន្តុបតំណែងកំពូលៗ ក្នុងជួរកងទ័ពឲ្យកូនប្រុសនេះ ដើម្បីត្រៀមជើងព្រួលឲ្យហើយ ងាយស្រួលបន្តតំណែងតពូជពង្សវង្សត្រកូល ហ៊ុន ពេលអត់ពីលោកទៅ។
កូនប្រុសលោកម្នាក់ទៀត គឺលោក ហ៊ុន ម៉ានី ដែលរងការចោទប្រកាន់ពីរឿងអាស្រូវផ្លូវភេទជាច្រើន ក៏បានកាន់តំណែងខ្ពស់ជាប្រធានគណៈកម្មការរដ្ឋសភាមួយដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ គណបក្សកាន់អំណាចក៏បានឆ្លៀតប្រញាប់ប្រញាល់ដំឡើងឋានៈរបស់កូនៗ របស់រដ្ឋមន្ត្រីជាច្រើនរូប ឲ្យកាន់ការជាអភិបាលខេត្ត និងតំណែងសំខាន់ៗ ជាច្រើនផ្សេងទៀតទាន់ឱកាសនៅមាន។
ជោគជ័យដ៏សម្បើមរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា មួយទៀត គឺការបំបាត់ដៃគូប្រកួតក្នុងឆាកនយោបាយក្រោយរម្លាយក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់បក្សប្រឆាំងនៅក្នុងប្រទេសដោយហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយមន្ត្រីបក្សនេះចំនួន ១១៨រូប និងរម្លាយតំណែងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាប់ឆ្នោតរបស់បក្សនេះទាំង ៥.០០៧រូប។
ស្របពេលជាមួយគ្នាដែររបបលោក ហ៊ុន សែន ក៏ជោគជ័យក្នុងការបណ្ដេញអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដូចជា វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (NDI) បិទបន្ទប់ស្ថានការណ៍បោះឆ្នោតដែលជាបណ្ដុំអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង ៤០ បិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យចាប់អ្នកសារព័ត៌មានដាក់គុកធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់អ្នកវិភាគមន្ត្រីសហជីពកម្មករឯករាជ្យ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សដីធ្លី បរិស្ថានជាដើម។
ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ លោក ហ៊ុន សែន ប្រឹងលេងល្បែងយកចិត្តកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរយ៉ាងចម្លែក និងមិនដែលធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិជាមេដឹកនាំក្រាញអំណាចជាង ៣០ឆ្នាំមកនេះ។ ការលួងចិត្តកម្មករដោយចែកលុយម្នាក់ ៥ដុល្លាររាល់ពេលចុះជួបម្តងៗ និងការដំឡើងប្រាក់ខែខ្លះធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន មានអំនួតថា លោកអាចទិញចិត្តកម្មករបានហើយ៖ «ខ្ញុំកំពុងច្បាមនៅមុខសញ្ញាកម្មករ ដែលខ្ញុំគិតថា វានឹងអាចឱ្យក្នុងជួរកម្មករប្រែពណ៌ ដែលមុននេះ បងប្អូនយើងគិតថា កម្មករ គឺជាកម្លាំងគាំទ្របក្សប្រឆាំង។ ក៏ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញទេ ឥឡូវនេះស្ថានភាពនៅក្នុងជួរកម្មករមានការប្រែពណ៌ហើយ»។
ក្រោយបោះឆ្នោតភ្លាមលោក ហ៊ុន សែន សម្រេចជោគជ័យមួយថ្មីទៀតក្នុងល្បែងឆ្ពិនភ្នែករបស់លោកនោះគឺការបង្កើតឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់ ដែលជាបណ្ដុំគណបក្សនយោបាយមិនជាប់ឆ្នោត។ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រគល់តំណែងស្មើរដ្ឋមន្ត្រី និងប្រាក់ខែ ទៅឲ្យប្រធានគណបក្សទាំងនោះ និងបង្កើតឲ្យមានរូបភាពមួយទំនងជាចង់ឲ្យគេជឿថា ក្រុមប្រឹក្សានេះអាចជំនួសគណបក្សប្រឆាំងបាន និងថា កម្ពុជាមានភាពពហុនិយមផ្នែកគណបក្សនយោបាយ ព្រោះមានបក្សច្រើនចូលរួមផ្ដល់យោបល់ដល់របបនេះ។
ពាក្យចាស់លោកថា "អូសទូកកុំឲ្យល្អាន ចាប់ត្រីបានកុំឲ្យល្អក់ទឹក"។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន ជ្រើសយកយុទ្ធសាស្ត្រ ចាប់ត្រីបានមិនខ្វល់រឿងល្អក់ទឹក។ ចាប់ត្រីបានមានន័យថា លោករម្លាយគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ បានសម្រេច និងធ្វើឲ្យរចនាសម្ព័ន្ធ ដែលនៅសេសល់របស់បក្សនេះពិបាកប្រមូលផ្ដុំកម្លាំងដោយសារការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឥតស្រាកស្រាន្តពីរបបលោក។ចំណែកទឹកល្អក់វិញ គឺមានន័យថាស្ថានភាពគោរពសិទ្ធិមនុស្សប្រជាធិបតេយ្យ និង នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជារងភាពអាម៉ាស់យ៉ាងដំណំក្នុងចំណោមអ្នកនិយមប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរ និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន ប្រហែលជាមិនខ្វល់ទៅនឹងមុខមាត់របស់កម្ពុជានេះទេ។ លោកខ្វល់តែការបន្តការក្រាញអំណាចយូរតទៅទៀតតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះចុងក្រោយលោកអាចក្រឡះចិត្តងាកមកធ្វើតាមការចង់បានរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។ ការផ្លាស់ប្ដូរចិត្តរបស់លោក ហ៊ុន សែន ពីដាច់ខាតមកបន្ទាន់ឥរិយាបថតាមសម្ពាធអន្តរជាតិ នេះមិនមែនជារឿងអ្វីចម្លែកនោះទេ។ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បំពានពាក្យសន្យា និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់លោកឡើងស៊ាំជាទម្លាប់ទៅហើយ។ លោកធ្លាប់ប្ដេជ្ញា កាលពីដើមឆ្នាំ២០០២ ថា បើទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើមិនបានទេ លោកសុខចិត្តកាត់ក្បាលលោកចោលទៀតផង៖ «សុំសាកលមើលទៅ បើមិនគោរព ក៏សុំសាកបើមិនដកយកព្រៃបិទរោងចក្រទេ ខ្ញុំហ៊ានកាត់កខ្ញុំក្រវាត់ចោល»។ ១៥ឆ្នាំ ក្រោយមក ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតែកើតឡើងពេញបន្ទុក។ អង្គការអន្តរជាតិនៅទីក្រុងឡុងដ៍ (London) ប្រទេសអង់គ្លេសឈ្មោះ ទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតបរិស្ថានឬ អ៊ី.អាយ.អេ(EIA)បានចេញរបាយការណ៍មួយកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៧ រកឃើញថាអាជ្ញាធរពុករលួយនៃប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសវៀតណាម បានទទួលយកប្រាក់សំណូករាប់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកពីឈ្មួញឈើ ជាថ្នូរឲ្យកាប់ព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃអភិរក្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជា នៅតំបន់ឧទ្យានជាតិវីរជ័យ និងអនុញ្ញាតឲ្យនាំឈើខុសច្បាប់ចេញទៅប្រទេសវៀតណាម រួមទាំងជួយប្រែក្លាយធ្វើឈើឲ្យខុសច្បាប់ទាំងនោះឲ្យទៅជាឈើស្របច្បាប់វិញ។
ថ្មីៗ នេះទៀតសោត លោកប្ដេជ្ញាថា មិនជ្រលក់មាត់រកលោក សម រង្ស៊ី ដើម្បីកុំឲ្យលោក សម រង្ស៊ី បានចិត្ត។ ប៉ុន្តែតាំងពីសន្យានោះមក លោកឆ្លើយឆ្លងដាក់លោក សម រង្ស៊ី ស្ទើរគ្រប់វេទិកាសាធារណៈ។
ទោះបីជានៅទីបំផុតលោក ហ៊ុន សែន អាចនឹងប្ដូរចិត្តមកធ្វើតាមសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធបន្តទៀតយ៉ាងណាក្ដី ក៏មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិថា សហភាពអឺរ៉ុប និងសហគមន៍អន្តរជាតិ នឹងឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍កម្ពុជាក្នុងស្ថានភាពប្រយ័ត្នប្រយែងជាងមុន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ តម្កល់សាលក្រមកំបាំងមុខទៅលើប្រធានសហជីព លោក ម៉ម រិទ្ធី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ខែ
- ពលរដ្ឋ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សធ្វើធម្មយាត្រាពីក្រុងកំពតមកភ្នំពេញ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស
- លោក ហ៊ុន សែន ស្នើមេដឹកនាំចិនឱ្យផ្ដល់ជំនួយ និងប្រាក់កម្ចីបន្ថែម ក្នុងគ្រាដែលកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប
- លោក ហ៊ុន សែន តែងតាំងលោក ហៃ វណ្ណា និងសកម្មជន ១៨នាក់ទៀតជាទីប្រឹក្សា និងជំនួយការ
- អ្នកវិភាគជំរុញឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យក្លាហានហ៊ាននិយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន