សម្រាប់សង្គមខ្មែរសព្វថ្ងៃ តើនៅមានការអនុវត្តតាមគោលការណ៍សុភាសិតនេះដែរឬទេ?
កាលពីសម័យដូនតាខ្មែរជំនាន់មុនៗ លោកបានរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីជួយអប់រំតម្រង់ផ្លូវកូនចៅឲ្យមានជីវិតរស់នៅប្រកបដោយគន្លងធម៌ល្អ និងបានសេចក្ដីសុខចម្រើន។ រីឯមធ្យោបាយទាំងនោះ រួមមានដូចជា បង្កើតនូវកម្រងសុភាសិតផ្សេងៗ និងមានប្រយោគខ្លីៗ ដែលមានន័យបង្កប់ខ្លះ ន័យត្រង់ខ្លះ ប្រស្នាខ្លះ ឬមួយក៏ជាន័យប្រៀបធៀបខ្លះក៏មាន។
ក្នុងចំណោមសុភាសិតទាំងនោះ មានសុភាសិតមួយបានបញ្ជាក់ថា «ពុតគ្រូកុំត្រាប់ ច្បាប់គ្រូឲ្យយក»។ សុភាសិតនេះ គឺលោកចង់សំដៅអប់រំទូន្មានដល់កូនចៅខ្មែរគ្រប់រូប ដែលស្ថិតក្នុងវ័យសិក្សា រៀនយកចំណេះវិជ្ជាផ្សេងៗពីគ្រូអាចារ្យរបស់ខ្លួនម្នាក់ៗនោះ គឺឲ្យចេះពិចារណាស្វែងយល់នូវអ្វីដែលគ្រូបានបង្ហាត់បង្ហាញថា តើចំណេះវិជ្ជានោះត្រឹមត្រូវអាចទទួលយកបានដែរឬទេ? ពីព្រោះធម្មតា ពាក្យថា «គ្រូ» គឺមានន័យថា គំរូ ហើយចំពោះគំរូនោះមានពីរយ៉ាង គឺគំរូល្អ និងគំរូអាក្រក់។ ប្រការនោះហើយ សុភាសិតនៅឃ្លាខាងដើមថា «ពុតគ្រូកុំត្រាប់» នោះ គឺដូនតាខ្មែរអ្នកបង្កើតសុភាសិត លោកដៅទៅលើចរិតមារយាទអាកប្បកិរិយារបស់គ្រូបង្រៀនជាបុគ្គលម្នាក់ៗ។ ថាប្រសិនបើគ្រូបង្រៀននិមួយៗនោះមានចរិតលក្ខណៈល្អ គឺគំរូល្អ នោះក៏នឹងធ្វើឲ្យសិស្សយកតម្រាប់តាម ឬធ្វើតាមដែរ។ ប៉ុន្តែ បើគ្រូបង្រៀនរូបនោះមិនមានចរិតល្អទេ គំរូអាក្រក់នោះក៏នឹងជះឥទ្ធិពលទៅដល់សិស្សដែលនៅជុំវិញគ្រូបង្រៀននោះដែរ។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យមួយរូបឈ្មោះ មាស លី នៅខេត្តកំពង់ចាម បានមានប្រសាសន៍អំពីសុភាសិតក្នុងឃ្លា ពុតគ្រូកុំត្រាប់ នេះថា គឺអស់លោកបុរាណាចារ្យខ្មែរចង់និយាយអំពីពុតត្បុតរបស់គ្រូបង្រៀនជាបុគ្គល។ រីឯពាក្យថា ពុតត្បុតនៅទីនេះ មានន័យថា គឺជាការប្រព្រឹត្តរបស់គ្រូនូវអំពើអ្វីៗដែលមិនសមរម្យ ទាំងផ្លូវកាយ ទាំងផ្លូវវាចា និងផ្លូវចិត្ត ដូចជា បញ្ចេញអាកប្បកិរិយាច្រងេងច្រងាង ពោលពាក្យសម្ដីអសប្បុរស ឬជេរប្រទេចអាមឹង ទ្រគោះបោះបោក ប្រព្រឹត្តគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ប្រព្រឹត្តល្បែងភ្នាល់ស៊ីសងបៀប៉ោជាដើម។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ មាស លី៖ «ទ្រឹស្ដីរបស់អ្នកប្រាជ្ញហ្នឹងក៏តៗគ្នាមក ដើម្បីប្រៀនប្រដៅកូនខ្មែរ។ ពុតគ្រូហ្នឹងវាមានល្បិចកលច្រើនដែរ ការបង្រៀនរបស់គ្រូហ្នឹង។ លក្ខណៈរបស់គ្រូហ្នឹង គឺលោកបង្រៀនចង់ឲ្យសិស្សចេះ ប៉ុន្តែលក្ខណៈដែលជាចរិតអត្តចរិតរបស់គ្រូហ្នឹង ជួនកាលគ្រូខ្លះកាច ជួនកាលគ្រូខ្លះរាយមាយ ជួនកាលគ្រូខ្លះធ្វើអំពើអត់ប្រយោជន៍។ ទាំងអស់ហ្នឹង កុំយកទៅតាមពុតហ្នឹង លោកមិនឲ្យត្រាប់ទេ»។
ចំណែកឯឃ្លាខាងក្រោយនៃសុភាសិតថា «ច្បាប់គ្រូឲ្យយក» គឺមានន័យថា អ្វីៗដែលជាច្បាប់ក្រមរបស់គ្រូ ឬចំណេះវិជ្ជាទាំងឡាយដែលគ្រូបានបង្ហាត់បង្រៀនដល់សិស្ស ដូចជា អក្សរសាស្ត្រ លេខនព្វន្ត។ល។ ទាំងអស់នេះ គឺសិស្សគប្បីទទួលយកមកទុកជាសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ពីព្រោះវិជ្ជាទាំងប៉ុន្មាននេះ គឺសុទ្ធសឹងតែមានប្រយោជន៍ដែលអាចឲ្យសិស្សមានធនធានចំណេះដឹង ហើយអាចយកចំណេះដឹងនោះទៅប្រកបការងារចិញ្ចឹមជីវិតទៅថ្ងៃអនាគតបាន។
ចាស់ទុំខ្មែរមួយចំនួន ដែលមានជីវិតឆ្លងកាត់របបច្រើនជំនាន់ ចាប់តាំងពីទសវត្សរ៍ទី៦០ រហូតមកពេលនេះ បានបញ្ជាក់ថា សុភាសិតបុរាណខ្មែរ «ពុតគ្រូកុំត្រាប់ ច្បាប់គ្រូឲ្យយក» គឺជាក្បួនច្បាប់មួយមានសារសំខាន់ និងមានប្រយោជន៍សម្រាប់កូនចៅខ្មែរគ្រប់ជំនាន់ ប្រសិនបើគេបានយកចិត្តទុកដាក់យកសុភាសិតនេះទៅអនុវត្តតាម។ លោកបានបន្តថា នៅក្នុងសង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ដែលទទួលឥទ្ធិពលពីវិទ្យាសាស្ត្រទំនើប ហាក់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ និងឲ្យតម្លៃទៅលើសុភាសិតនោះប៉ុន្មានទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ដោយសារបញ្ហាប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀនសព្វថ្ងៃមានកម្រិតទាប ធ្វើឲ្យជីវភាពយ៉ាប់យ៉ឺនផង រឹងរឹតតែជំរុញឲ្យឃ្លាតឆ្ងាយពីសុភាសិតនេះកាន់តែខ្លាំង។
អតីតសាស្ត្រាចារ្យអក្សរសាស្ត្របារាំង-ខ្មែរ លោក ធន ហ៊ិន បានមានប្រសាសន៍ថា សុភាសិតបុរាណខ្មែរជាច្រើនដែលបន្សល់ទុកពីសម័យមុន គឺឃើញនៅតែក្នុងសៀវភៅទេសព្វថ្ងៃនេះ។ រីឯការយកមកអនុវត្តតាម គឺមានភាគតិចបំផុត។ លោកបន្តថា ប្រការដែលនាំឲ្យតម្លៃសុភាសិតធ្លាក់ចុះ ក៏បណ្ដាលមកពីកត្តាសង្គមជាតិទាំងមូល ដែលមិនរួបរួមគ្នាលើកស្ទួយ និងឲ្យតម្លៃដល់ក្បួនច្បាប់នេះ ពិសេសគឺអ្នកដែលមានតួនាទីក្នុងវិស័យអប់រំ។ លោកបន្ថែមថា បើទោះបីជាកន្លងមកមានការប្រឹងប្រែងអប់រំកូនសិស្សពីសំណាក់គ្រូក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែការឲ្យតម្លៃទៅលើគ្រូបង្រៀនវិញ ដើម្បីឲ្យសិស្សកោតក្រែងអនុវត្ត ឬគោរពគ្រូដូចសុភាសិតនោះ គឺមានបញ្ហាស្រុតចុះខ្លាំងណាស់សព្វថ្ងៃនេះ។
លោក ធន ហ៊ិន៖ «ព្រោះថា គ្រូខ្លះកូនសិស្សមើលងាយមើលអីអ៊ីចឹង មិនមែនដូចពីដើមឯណា យើងគោរពគ្រូហ្នឹង។ គ្រូហ្នឹងមិនចាំបាច់ថាជាគ្រូផ្ទាល់ទេ ឲ្យតែគ្រូនៅក្នុងសាលា យើងគោរពកោតខ្លាចទាំងអស់។ ឥឡូវហ្នឹងវាខុសពីជំនាន់មុន បើនិយាយទៅ គឺថា ក្មេងខ្លះគេថាខ្លួនគេត្រូវ ប៉ុន្តែផ្នែកអនុវត្តនោះ អត់អនុវត្តកើត ដោយសារសង្គមយើងវាអ៊ីចឹង។ ទោះបីយើងថាយកសុភាសិតហ្នឹងទៅសរសេរដាក់ពេញៗបន្ទប់រៀនគ្រប់ៗបន្ទប់ទៅ ក៏វាគ្មានបានការអ្វីដែរ គ្មានអ្នកណាគេមើលទេ។ តែបើមើល គឺគ្រាន់តែមើលអត់មានយកទៅពិចារណា ហើយអនុវត្តតាមអីទេ។ អាហ្នឹងវាអ៊ីចឹង សង្គមយើងឥឡូវហ្នឹង»។
ចាស់ទុំខ្មែរមួយចំនួន បានបញ្ជាក់ប្រាប់ដែរថា ក្នុងសង្គមជាតិមួយដែលអាចរីកចម្រើន និងរុងរឿងទៅបាន ក៏អាស្រ័យ ឬពឹងផ្អែកទៅលើមនុស្សដែលមានធនធានចំណេះដឹងខ្ពស់ និងមានសីលធម៌ល្អ ដោយចេះត្រងត្រាប់ស្ដាប់ដំបូន្មានត្រកូលរៀមច្បងដែលបានបង្ហាញផ្លូវល្អឲ្យអនុវត្តផងដែរ។ លោកបន្តថា ការបង្ហាញផ្លូវល្អរបស់ត្រកូលរៀមច្បងឲ្យអនុវត្តនោះ មានដូចជាសុភាសិត «ពុតគ្រូកុំត្រាប់ ច្បាប់គ្រូឲ្យយក» នោះជាដើម ដែលជាវិធីសាស្ត្រមួយ ឬជាក្បួនច្បាប់មួយជួយក្រើនរំលឹកដាស់ស្មារតី និងជួយកសាងធនធានមនុស្សក្នុងសង្គមខ្មែរឲ្យមានសក្ដានុភាព ឬភាពអង់អាចដោយបញ្ញា និងកម្លាំង សម្រាប់ធ្វើអ្វីមួយជាប្រយោជន៍ខ្លួនឯងផ្ទាល់ផង និងប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិផង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។