ប្រជាពលរដ្ឋអះអាងថា ពួកគេពុំជឿជាក់លើគុណភាពទំនិញ ចិន លក់ក្នុងទីផ្សារ ប៉ុន្តែដោយសារតែតម្លៃថោកនឹងគ្មានជម្រើស ទើបដាច់ចិត្តទិញយកមកប្រើប្រាស់។ ទោះបីជាយ៉ាងណា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាក់ថា រាល់មុខទំនិញទាំងអស់ដែលលក់ក្នុងប្រទេស សុទ្ធសឹងឆ្លងកាត់ការត្រួតពិនិត្យត្រឹមត្រូវ។
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរលើកឡើងថា ដោយសារតែបញ្ហាជីវភាព រកចំណូលមិនសូវបានទើបដាច់ចិត្តទិញទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនយកមកប្រើប្រាស់។
អ្នករត់ផាសអាប់(PassAp) លោក ហា សំអាន បញ្ជាក់ថា លោកដឹងថា ទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនមកលក់ក្នុងទីផ្សារកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះគ្មានគុណភាពទេ ប៉ុន្តែដោយសារតែលោកគ្មានជម្រើស ណាមួយមានតម្លៃថោកលោកក៏សម្រេចចិត្តទិញយកមកប្រើប្រាស់។
លោក សំអាន និយាយថា លោកយូរម្តងបានទិញគ្រឿងកំប៉ុង និង មីកញ្ចប់ នាំចូលពីប្រទេសចិនសម្រាប់បរិភោគ។ លោកដឹងថា លោកទទួលទានទៅមិនសូវឆ្ងាញ់ តែដោយសារតែលោករកប្រាក់ចំណូលមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចំណាយ ទើបលោកសម្រេចចិត្តទិញទំនិញទាំងនោះ។
លោកសង្កេតឃើញថា នៅតាមទីផ្សារនានាក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនបានដាក់លក់លាយឡំជាមួយទំនិញនាំចូលពីប្រទេសថៃ វៀតណាម និងប្រទេសផ្សេងៗ ។លោកនិយាយថា អាជ្ញាធរមិនសូវមានការត្រួតពិនិត្យអំពីបញ្ហាគុណភាពប៉ុន្មានទេ ហើយទាំងលោក និងប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាទិញដោយសារតែតម្លៃថោក បើទោះបីជាដឹងថា គ្មានគុណភាពក៏ដោយ៖ «ខ្ញុំនិយាយឱ្យចំទៅខ្ញុំអត់ចូលចិត្តសោះ។ ប៉ុន្តែដោយសារតែជីវភាពបង្ខំ បើយើងមិនប្រើមិនកើត។ គ្រាន់តែប្រេងម៉ាស៊ីនមួយ សព្វថ្ងៃប្រេងណាដែលថោកជាងគេ។ គេនិយមប្រើហើយដោយសារគាត់អត់លុយ ប្រេងម៉ាស៊ីនល្អក៏គេមិនហ៊ានប្រើដែរ។ អ៊ីចឹងរបស់ដែលគេនាំចូលមក កាលណារបស់ដែលមានគុណភាពនាំចូលមកបើលក់ថ្លៃលក់អត់ដាច់។ អ៊ីចឹងភាគច្រើនរបស់ដែលអត់ទាំងអស់»។
របាយការណ៍របស់អគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូលបានចេញផ្សាយថា ទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនមកកាន់ទីផ្សារកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ មានទូរស័ព្ទ សាច់ស្រស់ ផលនេសាទ ទឹកដោះគោ បន្លែស្រស់ ផ្លែឈើស្រស់ ស្រូវសាលី ចំណីសត្វ ថ្នាំជក់ បារី ឧស្ម័ន ឱសថ ជីកសិកម្ម សម្ភារៈសម្រាប់រោងចក្រកាត់ដេរ ស្បែកជើង វត្ថុធាតុដើមធ្វើពីស្បែក សម្ភារៈសំណង់ រថយន្ត ម៉ូតូ និងផលិតផលផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។
របាយការណ៍របស់អគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូល បានបញ្ជាក់ថា ទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងចិន និងកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ និង ឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅ មានចំនួនជាង៧ពាន់លានដុល្លារ។
ប្រទេសកម្ពុជា បាននាំចេញទំនិញកសិកម្ម និងទំនិញផ្សេងៗទៀត ទៅកាន់ប្រទេសចិន សរុបជាទឹកប្រាក់ចំនួនជិត៩ រយលានដុល្លារ (៨៦៤លានដុល្លារ) ខណៈប្រទេសចិននាំទំនិញចូលមកកម្ពុជាវិញ មានទឹកប្រាក់ រហូតដល់ជាង៦ពាន់លានដុល្លារ (៦.១៤៨លានដុល្លារអាមេរិក)។
បើប្រៀបធៀបចំនួននេះ បង្ហាញថា ការចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា ទៅកាន់ប្រទេសចិនតិចជាង ៧ដង នៃទំនិញរបស់ប្រទេសចិននាំចូលមកកម្ពុជា។
បើទោះបីទំនិញចិននាំចូលមកកម្ពុជាមានចំនួនច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អាជីវករម្នាក់ នៅសង្កាត់ដង្កោ ខណ្ឌដង្កោ ក្រុងភ្នំពេញ និយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះប្រាប់អាស៊ីសេរីថា សព្វថ្ងៃទំនិញរបស់ប្រទេសចិនលក់មិនសូវដាច់ប៉ុន្មានទេ បើប្រៀបធៀបទំនិញនាំចូលពីប្រទេសជិតខាង។
លោកបញ្ជាក់ថា សម្រាប់អ្នកមានជីវភាពធូរធារទិញទំនិញណាដែលមានគុណភាពប៉ុណ្ណោះតែសម្រាប់អ្នកគ្មានជម្រើសទើបទិញទំនិញចិនយកទៅប្រើប្រាស់។ អាជីវកររូបនោះសព្វថ្ងៃលក់ទំនិញចម្រុះគ្រប់មុខ មានទាំងមីកញ្ចប់ និង ភេសជ្ជជាដើម។ លោកនិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនមិនចូលចិត្តទិញទំនិញមកពីប្រទេសចិនទេ។ ដោយសារពួកគេគិតថា ឱ្យតែឮទំនិញមកពីចិនដឹងថា របស់ទាំងនោះគ្មានគុណភាព៖ «ធ្លាប់យករបស់អីលក់យើងយកតែរបស់អ្នកលក់ទៅខ្លាចខុសពីម៉ាកហ្នឹងគេអត់ទិញនៅសល់ ហួសកាលបរិច្ឆេទវាខាតយើង។ បើតាមខ្ញុំគិតទៅ របស់ចិនគេមកសួររកមួយៗដែរ។ អ្នកខ្លះគេចង់បានរបស់នេះ របស់នោះគេអត់ចង់បានរបស់ចិន»។
មន្ត្រីកាំកុងត្រូលកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ២០១៩ បានរកឃើញ និងដុតកម្ទេចចោល ខ្ទឹមស គ្រាប់ធញ្ញជាតិ និងថ្នាំសម្រាប់ការពារសត្វល្អិតបំផ្លាញដំណាំ ចំនួនជាង២៥តោន (២៥.៣តោន) នាំចូលពីប្រទេសចិន តាមច្រកកំពង់ផែ នៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ។
លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានលើកឡើងក្នុងពិធីដុតកម្ទេចទំនិញផ្ទុកសារធាតុគីមីថា ទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនទាំងនោះអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ ដូចជាធ្វើឱ្យអ្នកបរិភោគក្អួត រាគ ញ័រ ប្រកាច់ ភ្នែករួមតូច និងពិបាកដកដង្ហើម ហើយក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរអាចបណ្ដាលឱ្យអ្នកជំងឺស្លាប់បាន។
អាស៊ីសេរីបានទាក់ទងទៅស្ថានទូតចិនប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាតែមិនមានអ្នកលើកទូរស័ព្ទ។ ចំណែកប្រធានសម្ព័ន្ធ សហគមខ្មែរ-ចិនលោក ពុង ឃាវសែ ត្រូវអ្នកលើកទូរស័ព្ទថា លោកជាប់រវល់ប្រជុំ។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធលោក វន់ ពៅ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវត្រួតពិនិត្យឱ្យបានត្រឹមត្រូវរាល់មុខទំនិញគ្រប់ប្រភេទដែលនាំមកពីក្រៅប្រទេសជាពិសេសនាំចូលពីប្រទេសចិន ដោយសារគុណភាព និងទំនិញផ្ទុកសារធាតុគីមីអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ៖ «ខ្ញុំមិនដឹងដែរ អានេះអាចមកពីទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងចិន ពីព្រោះកម្ពុជាមានគោលនយោបាយបើកចំហជើងមេឃ។ អ៊ីចឹងចិននាំចូលអ្វីក៏បានដែរ។ ទំនាក់ទំនងរវាងនយោបាយចិននឹងកម្ពុជាវាស៊ីសង្វាក់ វាស្អិតរមួតគ្នា។ អ៊ីចឹងហើយទំនិញទាំងអស់ភាគច្រើនចិននាំចូល»។ទោះបីជាយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មលោក សៀង ថៃ បញ្ជាក់ថា ទំនិញគ្រប់ប្រភេទមិនថាមកពីប្រទេសណាទេ ត្រូវតែពិនិត្យគុណភាពជាមុនសិន មុននឹងអនុញ្ញាតឱ្យនាំចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបញ្ជាក់ថា មន្ត្រីកាំកុងត្រូលសព្វថ្ងៃកំពុងតែពិនិត្យមើលតាមទីផ្សារបើរកឃើញថា ទំនិញមានសារធាតុគីមី ឬមួយខូចគុណភាពត្រូវដកហូតសម្រាប់យកទៅបំផ្លាញចោល៖ «ដែលវាមានជាតិគីមី ជាតិពុលអីនៅក្នុងហ្នឹងគឺអត់ទេ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មយើងធ្វើកិច្ចការហ្នឹងផ្ទាល់គឺយើងមានមន្ទីរពិសោធន៍ពិនិត្យច្បាស់លាស់។ បើសិនជារបស់ហ្នឹងជ្រុលមកដល់ទីផ្សារក្នុងស្រុកហើយក៏ដោយ ក៏ត្រូវដកចេញ កម្ទេចវាចោល របស់ដែលហួសកាលបរិច្ឆេទអ្វីអត់បានទេ។ មិនថា មកពីខាងណាទេ»។
អគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូល កាលពីឆ្នាំ២០១៨ បានដកហូតទំនិញខូចគុណភាព និងម្ហូបអាហារពុំមានសុវត្ថិភាព ទម្ងន់សរុបចំនួន ៦៦តោន ដែលរួមមាន បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រឿងកំប៉ុង គ្រឿងសមុទ្រ និងសាច់ស្រស់មានផ្ទុកសារធាតុគីមីហាមឃាត់ ឬសំណល់ថ្នាំកសិកម្ម ទៅដុតកម្ទេចចោល ហើយភាគច្រើនទំនិញទាំងនោះនាំចូលពីប្រទេសចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។