កសិករដាំដុះម្រេចនៅឆ្នាំនេះ នាំគ្នាត្អូញត្អែរអំពីទិន្នផលធ្លាក់ចុះ និងតម្លៃលក់ចេញថោក ធ្វើឱ្យពួកគាត់មិនអាចទទួលបានប្រាក់ចំណេញ។ អ្នកជំនាញខាងកសិកម្ម និងអ្នកជំនួញម្រេចយល់ឃើញស្របគ្នាថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវលូកដៃធ្វើអន្តរាគមន៍រឿងនេះ មិនអាចបណ្ដែតបណ្ដោយ ឬឈរមើលកសិករត្រូវរងការខាតបង់ពីការដាំដុះដំណាំឧស្សាហកម្មម្រេចនេះឡើយ។
ប្រធានសហគមន៍ម្រេចសរីរាង្គគគីរមេមង ដែលស្ថិតក្នុងស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ភុំ សុវឌ្ឍន់ ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា នៅឆ្នាំនេះ កសិករដាំម្រេចក្នុងសហគមន៍របស់លោកជួបប្រទះបញ្ហាធំពីរ គឺការធ្លាក់ចុះទិន្នផលបង្កឡើងដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងបញ្ហាតម្លៃម្រេចថោកពិបាករកទីផ្សារលក់ចេញ។ លោកថាម្រេចធ្លាប់តែលក់បានយ៉ាងតិចបំផុតក៏ជាង ២ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយគីឡូក្រាមនោះ ត្រូវធ្លាក់មកនៅត្រឹមជាង ១ម៉ឺនរៀល ហើយស្ទើរតែគ្មានឈ្មួញ ឬក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញទៅទៀត។ លោកព្រួយបារម្ភថា នៅរដូវប្រមូលផលខាងមុខ តម្លៃនេះអាចនឹងធ្លាក់ចុះទៀតក៏ថាបាន ព្រោះកសិករនឹងសម្រុកលក់ម្រេចរបស់ខ្លួន៖ «ពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដែលយើងមិននឹកស្មានថា តម្លៃធ្លាក់ដល់ថ្នាក់ហ្នឹង។ កាលពីមុនយើងរំពឹងទុកថា ទោះបីវាធ្លាក់ប៉ុនណាក៏វានៅសល់មួយគីឡូ ២ ម៉ឺន ឬក៏ ២ម៉ឺន ៥ពាន់រៀលដែរ។ ប៉ុន្តែយើងស្មានមិនដល់ថាវាធ្លាក់ ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ធ្លាក់នៅសល់ត្រឹមជាង ១ ម៉ឺនរៀល កាលពីអំឡុងខែ១១ ខែ១២ ហើយនៅខែ១ ធ្លាក់នៅសល់ ៩ពាន់រៀលទៀតផង»។
ប្រធានសហគមន៍រូបនេះ អះអាងថា តម្លៃជាង ៣ដុល្លារក្នុងមួយគីឡូក្រាមនេះ បើក្នុងករណីកសិករធ្វើដោយខ្លួនឯង គឺកសិករអាចនៅចំណេញបានបន្តិចបន្តួច តែបើប្រើកម្លាំងពលកម្មជួលគេវិញ គឺពួកគាត់នឹងមិនចំណេញអ្វីឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា តម្លៃម្រេចចុះថោកខ្លាំងនេះ បានកើតឡើងពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដែលធ្វើឱ្យកសិករជាច្រើនត្អូញត្អែរ និងខាតបង់ប្រាក់ចំណូល។
ប្រធានសហគមន៍ដដែលឱ្យដឹងទៀតថា ការបង្កបង្កើនផលម្រេចនៅឆ្នាំនេះ ក៏ជួបប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមខ្លាំងរឿងប្រែប្រួលអាកាសធាតុផងដែរ គឺរដូវប្រមូលផលត្រូវអូសបន្លាយរហូតដល់ទៅពីរខែ។ លោកបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំមុនៗ ម្រេចពេញប្រមូលផលនៅអំឡុងខែមេសា ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំនេះដល់ខែមេសាទៅហើយ ម្រេចទើបតែប្រមូលផលបានប្រហែល ២០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះរដូវប្រមូលផល នឹងត្រូវអូសបន្លាយដល់ខែឧសភា និងមិថុនាខាងមុខ៖ «កាលពីឆ្នាំមុនៗ យើងចាប់ផ្ដើមប្រមូលផលនៅខែ៣ ទៅខែ៤ ហើយនៅខែចូលឆ្នាំហ្នឹង វាពេញប្រមូលផលហើយ ហើយនៅខែ៥ ហ្នឹង មានអ្នកខ្លះក៏ប្រមូលផលបង្ហើយគេហៅបេះបូត។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ មានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ មានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនពេក កាលពីដើមឆ្នាំ ធ្វើឱ្យម្រេចអត់ចេញផ្កា។ វាចេញនៅខែ៩ និងខែ១០។ ដល់ពេលអញ្ចឹងយើងអូសបន្លាយការប្រមូលផលទៅតាមនោះដែរ ដោយសារធម្មជាតិវាមិនអំណោយផល»។
លោក ភុំ សុវឌ្ឍន់ ថ្លែងថា បញ្ហាប្រឈមទាំងនេះមិនមែនកើតមានតែសម្រាប់សហគមន៍របស់លោកនោះទេ ពោលគឺកសិករអ្នកដាំម្រេចនៅតំបន់ដទៃទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសុទ្ធសឹងតែជួបប្រទះបញ្ហាទាំងនេះដូចគ្នា។
អ្នកជំនាញខាងកសិកម្ម បណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ កត់សម្គាល់ថា តម្រូវការម្រេចនៅលើទីផ្សារពិភពលោកនៅតែច្រើនដដែល ក៏ប៉ុន្តែម្រេចដែលកម្ពុជាផលិតបានភាគច្រើន មិនបាននាំទៅដល់ទីផ្សារអន្តរជាតិនោះឡើយ។ លោកបន្តថា ទីផ្សារធំបំផុតរបស់ម្រេចកម្ពុជា គឺវៀតណាម ហើយនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ វៀតណាមផលិតម្រេចលើសពីតម្រូវការ ដូច្នេះវៀតណាមបានកាត់បន្ថយការទិញម្រេចពីកសិករកម្ពុជា ហេតុដូចនេះហើយទើបម្រេចកម្ពុជាជួបប្រទះបញ្ហាទីផ្សារ និងធ្លាក់ថ្លៃយ៉ាងគំហុកដូច្នេះ៖ «ផ្សាររបស់យើងអាស្រ័យទៅលើវៀតណាមខ្លាំងពេក។ គេប្រមូលទិញពីយើងហើយ បានគេនាំចេញ ហើយការនាំចេញទៅទីផ្សារផ្ទាល់តែម្ដងនោះ វានៅមានកម្រិត។ ខ្ញុំយល់ថា បញ្ហានេះ គឺយើងត្រូវដោះស្រាយនៅក្នុងឆ្នាំនេះ បើមិនអ៊ីចឹងទេ វានឹងធ្វើឱ្យវិស័យនេះធ្លាក់ចុះកាន់តែខ្លាំង ហើយខាតបង់ខ្លាំងដល់អ្នកដាំ និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិទាំងមូលផងដែរ»។
លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវលូកដៃធ្វើអន្តរាគមន៍រឿងនេះទោះក្នុងកម្រិតណាក៏ដោយ ដើម្បីកុំឱ្យប្រជាកសិករ និងផលិតករម្រេច បាក់ទឹកចិត្តបោះបង់ចោលការដាំដុះដំណាំឧស្សាហកម្មមួយនេះ។ លោកអះអាងថា កម្ពុជាមានសក្ដានុពលក្នុងការដាំម្រេច ហើយបើមានការរៀបចំត្រឹមត្រូវ ម្រេចកម្ពុជានឹងអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយម្រេចប្រទេសដទៃបាន ជាពិសេស ជាមួយម្រេចវៀតណាម។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកសង្កេតឃើញថា កសិករខ្មែរបានវិនិយោគធនធាន និងថវិកាច្រើនលានដុល្លាររួចទៅហើយ ក្នុងការដាំដុះម្រេចនៅទូទាំងប្រទេស ដូច្នេះវាជារឿងគួរឱ្យសោកស្ដាយបំផុតប្រសិនបើការវិនិយោគនោះត្រូវទទួលបរាជ័យ ដោយមិនមានការជួយអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋ៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែលូកដៃជួយពួកគាត់ក្នុងកម្រិតណាមួយ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចបន្តនិរន្តរភាពក្នុងវិស័យហ្នឹង។ ឧទាហរណ៍ជួយសម្រួលក្នុងការផ្ដល់ទុន ឬប្រាក់កម្ចី ដែលមានការប្រាក់ទាប ដើម្បីឱ្យគាត់យកទៅដោះស្រាយទប់ទល់នឹងលំហូរសាច់ប្រាក់របស់ពួកគាត់ និងគាំទ្រដល់ក្រុមហ៊ុននាំចេញម្រេចទៅទីផ្សារអន្តរជាតិ តាមរយៈការឧបត្ថម្ភទុនក្នុងការនាំចេញ និងស្វែងរកទីផ្សារ ឬក៏ជួយទិញម្រេចក្នុងបរិមាណណាមួយ ហើយយកម្រេចនោះទៅវេចខ្ចប់ឱ្យបានស្អាតល្អ ឬក៏ជួយឧបត្ថម្ភដល់ក្នុងហ៊ុន ដើម្បីយកទៅឱ្យដៃគូផ្សេងៗ នៅក្រៅប្រទេស បានភ្លក្ស និងបានស្គាល់ម្រេចខ្មែរជាដើម»។
អ្នកជំនាញកសិកម្មរូបនេះ ប៉ាន់ស្មានថា ប្រសិនបើមានគោលនយោបាយត្រឹមត្រូវ និងមានការរៀបចំទីផ្សារច្បាស់លាស់ កម្ពុជាអាចនឹងរកចំណូលបានចន្លោះពី ៣រយទៅ ៥រយលានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ ពីដំណាំម្រេច។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហៃ លីអៀង គឺជាអគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន ខុនហ្វីរែល (Confirel) ដែលជាក្រុមហ៊ុននាំចេញម្រេចដ៏ធំមួយពីកម្ពុជាទៅលក់នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លោកថ្លែងថា កសិករកម្ពុជារងហានិភ័យរាល់ឆ្នាំ ចំពោះការលក់ដូរផលិតផលកសិកម្មរបស់ខ្លួន ដោយសារកម្ពុជាមិនអាចគ្រប់គ្រងទីផ្សារបានដោយខ្លួនឯង។ លោកបន្តថា ម្រេចកម្ពុជាត្រូវពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅលើទីផ្សារវៀតណាម ដែលជួយឱ្យវៀតណាមក្លាយជាប្រទេសនាំចេញម្រេចលេខ ១ លើពិភពលោក។ ប៉ុន្តែបើក្រឡេកមើលកម្ពុជាមិនទាន់បានរៀបចំខ្លួនទាំងទៅលើគុណភាព ស្លាកសញ្ញា ការកែច្នៃ និងបណ្ដាញទីផ្សារឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីនាំចេញម្រេចរបស់ខ្លួនទៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិនៅឡើយ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា កសិករខ្មែរមិនមានលទ្ធភាពដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះទេ៖ «គេស្គាល់ម្រេចវៀតណាម ប៉ុន្តែគេអត់ដឹងថា វៀតណាមគេទិញពីខ្មែរទៅទេ ហើយគេអត់ដឹងថា ខ្មែរយើងសឹងតែលក់ផលិតផលកសិកម្មទាំងអស់ទៅឱ្យវៀតណាមក៏គេមិនដឹងដែរ។ អញ្ចឹងម្រេចយើងចូលទៅក៏ក្លាយជាម្រេចរបស់វៀតណាម។ យើងអត់មានម៉ាកសម្គាល់។ ដូច្នេះ យើងអត់មានទីផ្សារទេ ពីព្រោះគេមិនដែលស្គាល់ផលិតផលយើង។ អ៊ីចឹងត្រូវការការរៀបចំ។ យើងអត់បែបនេះ អ៊ីចឹងកសិករយើងគ្មានអ្វីក្រៅពីបន់ព្រះសំពះទេវតាប៉ុណ្ណឹងទេ ពីព្រោះវាហួសពីសមត្ថភាពកសិករហើយ។ ពួកគាត់គ្មានលទ្ធភាពទេ ទាល់តែមានអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរ»។
កាលពីឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅ ផ្ទៃដីដាំដុះម្រេចនៅទូទាំងប្រទេស មានចំនួនជាង ៦ពាន់ហិកតារ (៦៦៧៨) ដែលផ្ដល់ផលសរុបជាង ២ម៉ឺនតោន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។