អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយមិនរំពឹងថា កម្ពុជានឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាដុំកំភួនលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» ជាមួយប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្តនោះទេ។ ប្រតិកម្មនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា កម្ពុជាត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីធ្វើការងារជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង (Beijing) លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ រួមទាំងការកសាងជោគវាសនាចិនកម្ពុជារួមគ្នា។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយលើកឡើងថា ការណ៍ដែលកម្ពុជា និងចិនព្រមព្រៀងគ្នាឈានដល់ការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមួយកម្រិតទៀតដែលភាគីទាំងដាក់ឈ្មោះថា «ត្បូងពេជ្រ» នោះគឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្ពុជាលម្អៀងទៅរកប្រទេសចិនបន្ថែមទៀត។ លើសពីនេះ ពួកគេចាត់ទុកថា ការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» មួយកម្រិតទៀតនេះភាគីចិនអាចគ្រាន់តែចង់ពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជាតាមរយៈរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត (M.O.D) លោក សេក សុជាតិ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនាថា ប្រសិនបើការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» ពុំបានគោរពតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីស និងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ កម្ពុជាអាចនឹងបន្តរងទណ្ឌកម្មបន្ថែមពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ខណៈប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យដូចជាអាមេរិកជាដើមតែងតែប្រកាន់ជំហរថា នឹងនៅជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក សេក សុជាតិ មិនរំពឹងថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» ដែលភាគីចិន និងកម្ពុជាប្រសិទ្ធិនាមនោះនឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ពុជា និងជួយស្ដារប្រជាធិបតេយ្យឱ្យមានភាពប្រសើរនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញលោកថា ការណ៍ដែលកម្ពុជាបន្តពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយចិនកាន់តែខ្លាំង និងឈានដល់ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្បូងពេជ្រ» នេះដោយសារតែកម្ពុជាចង់បានចិនធ្វើខ្នងបង្អែក និងឱ្យជួយគាំទ្រតាមរយៈការផ្ដល់កម្ចី ឬជំនួយនានា ដើម្បីឱ្យរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សបន្តមានឥទ្ធិពល និងបន្តការគ្រប់គ្រងអំណាច។
លោក សេក សុជាតិ៖ «ការលម្អៀងរបស់មេដឹកនាំប្រទេសមួយទៅលើប្រទេសមួយនៅពេលខ្លួនពុំមានទីពំនាក់ ឬពុំមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់គ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុអនុវត្តនូវការពង្រឹង និងពង្រីកនូវវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសជាតិនីមួយៗ ដូច្នេះហើយក្រោយកម្ពុជាទទួលរងទណ្ឌកម្មពីសហភាពអឺរ៉ុបកាន់តែខ្លាំង កម្ពុជាហាក់បីដូចជាបានងាកចេញពីប្រទេសលោកសេរី ហើយទៅចាប់ជាមួយនឹងប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំមួយទៀត ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាធានាឱ្យបានឥទ្ធិពល និងអំណាចដែលពួកគាត់មានរាល់ថ្ងៃគឺវាមិនមានការបាត់បង់»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមីនា ប្រកាសថា លោកនឹងធានាជាថ្មីចំពោះនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន អំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តកម្ពុជា លើកិច្ចការងារយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសចិន ដោយផ្ដោតលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ ពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងការកសាងសហគមន៍វាសនារួមកម្ពុជាចិន។ លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសបែបនេះក្នុងលិខិតសាទរ លោក លី ឈាង (Li Qiang) ដែលត្រូវបានតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន។
កម្ពុជា និងចិន បានឯកភាពគ្នាក្នុងការជំរុញលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រនេះក្នុងអំឡុងពេលលោក ហ៊ុន សែន ទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិនកាលពីដើមខែកុម្ភៈកន្លងទៅ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ ភាគីកម្ពុជា និងចិន ប្ដេជ្ញាដោយឥតងាករេក្នុងការអភិវឌ្ឍដោយផ្ដោតចំណុចសំខាន់ៗដូចជា វិស័យនយោបាយការទូត សមត្ថភាពផលិតកម្ម កសិកម្ម ថាមពល និងវិស័យសន្តិសុខជាដើម។ បន្ថែមពីនេះ ក្រៅពីវិស័យពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ កសិកម្ម សន្តិសុខ ការពារជាតិ និងការទូត ភាគីទាំងពីរក៏បានជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ អប់រំ វប្បធម៌ ទេសចរណ៍ សុខាភិបាល និងឈានរហូតដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការថ្នាក់មូលដ្ឋានថែមទៀតផង។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ថា កិច្ចការពង្រឹង ឬជំរុញឱ្យមានការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អរវាងកម្ពុជាចិនអាចមានលទ្ធភាពល្អប្រសើរសម្រាប់ភាគីទាំងពីរ។ ទោះយ៉ាងណា លោកថា កម្ពុជានៅមានភាពទន់ខ្សោយត្រង់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនមានការខាតបង់ ដោយសារកត្តាផលិតកម្មកម្ពុជាមានលក្ខណៈតូច ខណៈផលិតកម្មរបស់ចិននាំចូលកម្ពុជាច្រើន។
អ្នកជំនាញរូបនេះ ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តខិតខំរក្សាជំហរនយោបាយអព្យាក្រឹត្យរបស់ខ្លួនស្របតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្នុងពេលដែលខ្លួនកំពុងបង្កើនទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន ដើម្បីធានាថា កម្ពុជាមិនលម្អៀងទៅមហាអំណាចណាមួយដែលនាំឱ្យកម្ពុជាកាន់តែប្រឈមភាពតានតឹងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា៖ «កម្ពុជាជាប្រទេសតូច កម្ពុជាឈរនយោបាយការបរទេសដូចឆ្នាំ២០២២ ដែលបានរៀបចំវេទិកាជាតិជាប្រធានអាស៊ានប្ដូរវេននេះ ឃើញថាកម្ពុជាធ្វើបានល្អ។ ប្រសិនបើកម្ពុជារៀបនូវយន្តការអព្យាក្រឹត្យបានដូចឆ្នាំ២០២២ អាចទទួលយកបានពីភាគីទាំងអស់ ទាំងចិន ហើយលោកខាងលិចសហរដ្ឋអាមេរិក សហគមន៍អឺរ៉ុប ជាដើម។ ហ្នឹងជាកិច្ចការមួយល្អ ដូចជាការជំហរលើនយោបាយរបស់កម្ពុជាឈរលើច្បាប់អន្តរជាតិពាក់ព័ន្ធការថ្កោលទោសរបស់ការឈ្លានពានរុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែន ជាដើម នេះជាជំហរមួយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិចង់បាន ខ្លាចតែយើងប្រាសចាកគោលការណ៍នេះទេ ដែលយើងរងហានិភ័យបញ្ហាណាមួយ»។
ស្ថិតិទំនិញចេញផ្សាយដោយអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា បង្ហាញថា ពាណិជ្ជកម្មនាំចូលជាមួយប្រទេសសំខាន់ៗ ត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ២០២២ ចិនគឺជាប្រទេសឈានមុខគេដែលកម្ពុជាទិញទំនិញ ឬនាំចូល ក្នុងឆ្នាំ២០២២ គឺស្មើនឹងជិត ៣៥% (៣៤,៩%) ឬមានតម្លៃសរុបជាង ១០ពាន់លានដុល្លារ ខណៈកម្ពុជានាំចេញទំនិញទៅដាក់លក់នៅចិនវិញបានតិចតួចបំផុត គឺត្រឹមតែជាង ៥% (៥,៥%) ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងឆ្នាំដដែលនេះ ពោលគឺស្មើនឹងតម្លៃសរុបជាង ១ពាន់លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថិតិដដែលបង្ហាញថា សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសតែមួយគត់ដែលកម្ពុជានាំចេញទំនិញពាណិជ្ជកម្មទៅដាក់លក់បានច្រើនជាងប្រទេសណាៗទាំងអស់ ពោលគឺស្មើនឹងជិតពាក់កណ្តាល ឬ ៤០% (៣៩,៩%) ដែលមានតម្លៃសរុបរហូតដល់ជាង ៨ពាន់លានដុល្លារ។ ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជាបានទិញទំនិញ ឬនាំចូលទំនិញពីអាមេរិកមកវិញបានត្រឹមតែ ១% ប៉ុណ្ណោះ ឬស្មើនឹងតម្លៃសរុបជាង ៣រយលានដុល្លារ។ តួលេខនេះ បានបញ្ជាក់ថា ចិនពុំមែនជាទីផ្សារធំលើវិស័យពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជានោះទេ ខណៈកម្ពុជាទៅវិញទេដែលជាទីផ្សារក្នុងការនាំចូលទំនិញរបស់ចិន។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជាលើកឡើងថា ក្រោយរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សគាស់រម្លើងគ្រឹះប្រជាធិបតេយ្យតាមរយៈរម្លាយគណបក្សប្រឆាំងកាលពីឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានព្យាយាមក្រសោបចិនកុម្មុយនីស្ត និងយកចិនធ្វើជាខ្នងបង្អែកស្ទើរគ្រប់វិស័យដើម្បីបន្តរក្សាអំណាចរបស់ខ្លួន និងដឹកនាំប្រទេសកាន់តែផ្ដាច់ការ។ អ្នកជំនាញផ្នែកនយោបាយព្រមានថា បើកម្ពុជានៅតែគ្មានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានពាក់ព័ន្ធការស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ ហើយបែរមកបង្កើនទំនាក់ទំនងកាន់តែស្អិតល្មួតជាមួយចិន ខណៈរឿងមួយចំនួនដូចជាបញ្ហាការសាងសង់ទំនើបកម្មនៅកំពង់ផែរាមមិនទាន់លាងជម្រះមន្ទិលសង្ស័យនៃវត្តមានកងទ័ពចិន នោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទំនងចៀសមិនផុតរងទណ្ឌកម្ម និងបាត់បង់ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀតពីសហគមន៍អន្តរជាតិនោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។