ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរស់នៅក្នុងភូមិចំនួន ៣ ក្នុងឃុំចុងផ្លាស់ ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី បាននាំគ្នាផ្តិតមេដៃ ដាក់ញត្តិស្នើឲ្យអាជ្ញាធរជាតិ អន្តរាគមន៍ទៅក្រុមហ៊ុនចិន ឲ្យបញ្ឈប់បង្ហូរសារធាតុពុល ចូលទឹកអូរធម្មជាតិ ដែលពួកគេប្រើប្រាស់ បង្កឲ្យសត្វពាហនៈអ្នកស្រុកងាប់រាប់រយក្បាលជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកភូមិទាមទារឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនទទួលខុសត្រូវ ពីផលប៉ះពាល់ជាក់ស្ដែងរួមទាំងអាយុជីវិតមនុស្ស សត្វ និងបរិស្ថាន។
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរស់នៅភូមិពូទង់ ឃុំចុងផ្លាស់ ស្រុកកែវស៊ីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៤ តុលា ថា ក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង ធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាស ជាយូរមកហើយ នៅឃុំចុងផ្លាស់ ប៉ុន្តែពុំដែលមានអាជ្ញាធរណា ប្រកាសបង្ហាញអាជ្ញាប័ណ្ណផ្ដល់សិទ្ធិអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុននោះឡើយ។ អ្នកភូមិថា មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង នៅតែបន្តអាជីវកម្មរ៉ែមាសដដែល កំពុងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋដេកភ័យពីអាយុជីវិត សុខភាព និងសុវត្ថិភាពសត្វពាហនៈ។
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរស់នៅភូមិពូទង់ លោក ប្រច ច្រេស មានប្រសាសន៍ថា ហេតុផលដែលអ្នកភូមិមូលមតិគ្នាផ្ដិតមេដៃដាក់ញត្តិនេះ ដោយសារ សត្វពាហនៈអ្នកស្រុកងាប់ឥតឈប់ឈរ រីឯទឹកអូរនៅតែមានជាតិពុលមិនអាចប្រើប្រាស់បាន បង្កគ្រោះមហន្តរាយដល់អាយុជីវិតពួកគាត់។ លោកថា នៅរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះគ្រួសារ លោកងាប់ក្របី អស់ ៥ក្បាល ដោយសារពុលទឹកអូរ ដែលក្រុមហ៊ុនចិនបង្ហូរកាកសំណល់ចូល ហើយលោកបានប្ដឹងសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ទៅអាជ្ញាធរឃុំ តែគ្មានដំណោះស្រាយ៖ «ញត្តិហ្នឹងធ្វើហើយតាំងពីខែមិន តែមិនទាន់បានយកទៅសាលាខេត្តទេ ប្រុងថា ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋផ្ដិតរួចហើយ យកទៅខេត្តតែម្ដង។ គោក្របីងាប់ច្រើនណាស់ គ្មានមើលជាទេ តែចាប់ផ្ដើមងាប់ហើមពោះរួច ចាក់ថ្នាំទៅតែម្ដង។ ងាប់ច្រើនក្បាលណាស់ ប្រមាណ ៤ទៅ ៥រយក្បាលហើយ ងាប់គ្រប់ភូមិ គ្រាន់មួយផ្ទះ ៣ទៅ៤ក្របី ជូនកាលងាប់អស់ និងអត់ហ៊ានទុកទេលក់ និងមានខ្លះទៀតងាប់ចោលក្នុងព្រៃ»។
បុរសដដែលបន្ថែមថា ពលរដ្ឋចំនួន ៣ភូមិ ក្នុងឃុំចុងផ្លាស់ គឺស្ទើរតែគ្រប់ក្រុមគ្រួសារ ទទួលរងគ្រោះ ដោយសារ ងាប់គោក្របីជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសង្ស័យពុលទឹកអូរ ហើយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធតែងតែរុញច្រានការទទួលខុសត្រូវដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក៖ «ក្រុមហ៊ុនចិន វាធ្វើរ៉ែអត់ទុកដាក់ជាតិគីមីហ្នឹង វាហូរហៀរតាមទឹកភ្លៀងមក។ ឥឡូវវាធ្វើអាង តែពេលធ្វើទៅនៅតែចេញចំហាយមកដដែលហ្នឹង ។ គោក្របី មេភូមិក៏ងាប់ដែរ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចម្នាក់ទៀត រស់នៅឃុំស្រែឈូក ស្រុកកែវសីមា លោក ប្រក់ ជួប ចោទថា មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង នៅតែប្រើរំសេវបំផ្ទុះថ្ម នៅរណ្ដៅរ៉ែមាស ចំនួន ៣រណ្តៅ និងមានរណ្ដៅខ្លះ ក្រុមហ៊ុនបានបង្ហួរកាកសំណល់ចូលអាងស្តុកទឹក ក៏ប៉ុន្តែនៅគ្រាដែលមានភ្លៀងធ្លាក់ អាងស្តុកទឹកនោះ ហៀរទឹកចូលអូរធម្មជាតិ ដែលអ្នកភូមិធ្លាប់ប្រើប្រាស់។ លោកថា ក្រុមហ៊ុនចិន បានបន្ថែមកម្លាំងសន្តិសុខយាមល្បាតយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន និងរឹតត្បិតមិនឲ្យអ្នកប្លែកមុខចេញចូលតំបន់នោះ។ លោកបារម្ភថា ជនជាតិដើមភាគតិច មិនហ៊ានចេញមុខតវ៉ា និងទាមទាររកយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ ព្រោះខ្លាចអាជ្ញាធរធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។ លោកកត់សម្គាល់ថា កន្លងទៅ ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិចក់ចា ឃុំស្រែឈូក ងាប់គោក្របី អស់ជាង ៦០ក្បាល ដោយសារពុលទឹកអូរទេរ ដែលពួកគេចោទថា ក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង គឺជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង បាតុភាពនេះ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះ ពួកគាត់នៅតែមិនអាចប្រើប្រាស់ទឹកអូរធម្មជាតិវិញបាន៖ «គេនៅតែធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសរហូត ខ្មែរយើងចូលមិនកើតទេ បានតែគ្នាគេទេ គឺចិនទាំងអស់។ ទូទៅឥឡូវនេះ ពុំសូវហ៊ានបម្រះ មិនសូវហ៊ានទាមទារអីទេ ឲ្យតែអ្នកណាដែលនិយាយបញ្ហាអ៊ីចឹងៗច្រើនតែគេ ចោទប្រកាន់ ឃោសនានយោបាយ។ ចេះតែបំភ្លឺពលរដ្ឋ ដើម្បីប្រយ័ត្នជាតិពុល អ៊ីចឹងគេថា យើងដើរបំផុសបំផុល»។
អាស៊ីសេរីមិនអាចរកប្រភពទាក់ទង តំណាងក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង ដើម្បីសុំការបំភ្លឺរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី១៤ តុលា។ រីឯមេឃុំចុងផ្លាស់ លោក លាដ លឹមគុណ បដិសេធមិនផ្ដល់បទសម្ភាសដល់អាស៊ីសេរី ដោយលោកប្រាប់ថា ទូរស័ព្ទស្ដាប់មិនឮ។
ក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា ក្រុមហ៊ុន រង់ ឈីង អ៊ិនដាសស្ទៀល អ៊ិនវេសមេន RONG CENG INDUSTRIAL INVESTMENT ( CAMBODIA ) CO ., LTD គឺជាសាខា របស់ក្រុមហ៊ុន ឡោ យ៉ាង រ៉ុង ឆេង LUO YANG RONG CHENG នៅប្រទេសចិន ដែលមានទីតាំងឋិតនៅក្រុងលូនយ៉ាង ខេត្តហឺណាន នៃសាធារណៈប្រជាមានិតចិន។ ក្រុមហ៊ុននេះ ក៏ជាសាខារបស់ក្រុមហ៊ុន លីងប៉ាវ ហ្គោល LINGBAO GOLD HOLDING COMPANY ដែលជាក្រុមហ៊ុនដែលបានចុះបញ្ជិកាផ្សារហ៊ុន ក្នុងទីក្រុងហុងកុង ឈលំដាប់លេខទី ២ ក្នុងប្រទេសចិន ដែលល្បីខាងអាជីវកម្មរ៉ែមាស។
អភិបាលរងខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ម៉ឹង សុចាន់ថា ធ្លាប់បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នក្រុមហ៊ុនចិន រ៉ុង ឆេង មានអាជ្ញាប័ណ្ណត្រឹមត្រូវ ដែលគេអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើអាជីវកម្មអនុលោមតាមច្បាប់ផ្ដល់សិទ្ធិអោយ។ ចំណែកសហគមន៍ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមិនអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើអាជីវកម្មលក្ខណៈសហគមន៍នោះទេ ដោយលើកហេតុផលថា ដោយសារពួកគេមិនអនុវត្តតាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់អាជ្ញាធរជំនាញ។
កាលពីដើមឧសភាកន្លងទៅ ពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តក្រចេះ និងខេត្តមណ្ឌលគិរី ជិត ២០នាក់ បានស្លាប់ និងជាង ៤០០ នាក់ឈឺ ដោយសារពុលទឹកអូរ និងទឹកព្រែកទេរ ដែលក្រុមហ៊ុនរ៉ែមាសខុសច្បាប់ទាំងនោះ បង្ហូរកាកសំណល់គីមីចូលក្នុងទឹក។ លើសពីនេះ កាលពីអំឡុង ខែកក្កដាកន្លងទៅ ពលរដ្ឋរស់នៅក្បែរតំបន់អាជីវកម្មរ៉ែមាសក្នុងឃុំស្នួល ស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ ជាប់ភូមិសាស្ត្រស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ២នាក់ បានស្លាប់ និង ៤៨ នាក់ទៀតឈឺ ប៉ុន្តែក្រសួងសុខាភិបាលបានអះអាងថា អ្នកភូមិធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងស្លាប់នោះ ដោយសារទទួលទានស្រាស ដែលការសំអាងរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលនេះត្រូវបានថ្កោលទោសពីអ្នកភូមិ និងរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិកហន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសិន ( Alejandro Gonzalez Davidson ) ធ្លាប់អះអាងថា បើរបបលោក ហ៊ុន សែន ចង់ស្ដារវិស័យរ៉ែឡើងវិញ គួរតែអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនណាចេះទទួលខុសត្រូវពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម ជាពិសេស គឺប្រើប្រាស់សារធាតុហ្សានីដ (Cyanide) ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិ ប្រសើរជាងការផ្តល់ឱកាសឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន និងក្រុមហ៊ុនវៀតណាមរកស៊ីផ្លូវងងឹត ឬខុសច្បាប់ មិនគិតពីផលប៉ះពាល់អាយុជីវិតពលរដ្ឋ និងបរិស្ថាន។ លោករកឃើញថា របបលោក ហ៊ុន សែន បានបរាជ័យក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយគ្រប់គ្រងវិស័យរ៉ែនៅកម្ពុជា ព្រោះអាជីវកម្មរ៉ែភាគច្រើន មិនបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិទេ ប៉ុន្តែមានផលប្រយោជន៍តែក្រុមហ៊ុនចិន និងមន្ត្រីខិលខូចមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។