ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅពឹងអាស្រ័យលើការដាំបន្លែបណ្ដែតទឹកនៅបឹងទំពុន ព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់មុខរបរ របស់ពួកគេសព្វថ្ងៃ ដោយសារឃើញសកម្មភាពរថយន្តធុនធំជាច្រើនគ្រឿងកំពុងមមាញឹកដឹកដីចាក់លុបបឹងជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ រីឯអាជ្ញាធរវិញហាក់មិនអើពើចំពោះការបារម្ភរបស់ពលរដ្ឋនោះទេ។
បឹងទំពុនមានផ្ទៃដីចំនួន៥២០ហិកតារស្ថិតក្នុងខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារកំពុងរស់នៅជុំវិញអាស្រ័យផល។ ទោះបីជាបឹងធម្មជាតិមួយនេះ បានផ្ដល់ប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារដែលរស់នៅពឹងផ្អែកលើការដាំបន្លែក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន បឹងទំពុនកំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដូចបឹងកក់ដែរ ដោយសារ រដ្ឋាភិបាលបានសម្បទានទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន ក្រោមគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍។
ដៃទាំងពីរកំពុងប្រមូលកញ្ឆែតដាក់ថង់ ដើម្បីថ្លឹងលក់ទៅឲ្យម៉ូយលោកស្រី អួន សារ៉ន បានរៀបរាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា គ្រួសាររបស់គាត់បានរស់នៅ និងប្រកបរបរដាំកញ្ឆែតនៅបឹងទំពុននេះ ប្រមាណ ៣០ ឆ្នាំមកហើយ ដោយក្នុងមួយថ្ងៃ គាត់រកចំណូលបានជិត៣ ម៉ឺនរៀល ដែលអាចដោះស្រាយបញ្ហាជីវភាពគ្រួសារ និងកូនរៀនបាន។
ទោះបីដៃមមាញឹកស្ត្រីវ័យ៥០ឆ្នាំបានឆ្លៀតមកនិយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានទាំងទឹកមុខស្រពោន ថា រូបគាត់មានការសោកស្ដាយ និងព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់មុខរបរ ដោយសារ បច្ចុប្បន្នរថយន្តរបស់ក្រុមហ៊ុនជាច្រើនគ្រឿងកំពុងជីក និងដឹកដីលុប ខណៈផ្ទៃបឹងធម្មជាតិមួយនេះ ក៏កាន់តែរួមតូចទៅ។
លោកស្រី អួន សារ៉ន ថា បើបឹងធម្មជាតិកណ្ដាលក្រុងត្រូវបានលុបបាត់នាពេលខាងមុខនេះ វាមិនមែនប៉ះពាល់តែមុខរបររបស់លោកស្រី និង ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិត្នោតជុំទី៣ជាច្រើនគ្រួសារដែលដាំកញ្ឆែតនោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បង្កឲ្យមានជំនន់ទឹកភ្លៀង ដែលធ្វើឲ្យលិចទីក្រុងភ្នំពេញផងដែរ។
ជាក់ស្ដែងថ្មីៗនេះ ភ្លៀងធ្លាក់មិនដល់ ២ម៉ោងផង ទឹកភ្លៀងបានជន់លិច ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុងស្ទើរតែទាំងអស់។ បញ្ហានេះអ្នកការពារបរិស្ថានថា អាចបណ្ដាលមកពីការចាក់ដីលុបបឹងដែលជាកន្លែងរំដោះទឹកចេញពីទីក្រុង។
លោកស្រី អួន សារ៉ន៖ «គេមកប្រាប់តើគេប្រាប់យើងតាំងពីយូរដែរមកហើយ គេប្រាប់យើងថា លុបបឹងលុបអីគេឲ្យបាន ១០០ដុល្លារ ថ្លៃខូចខាតកញ្ឆែត គ្មានសំណងគ្មានអីទេ»។
លោកស្រីថា កន្លងមកអាជ្ញាធរបានចុះមកប្រាប់ពួកគាត់ឲ្យរុះរើរោងដែលធ្វើសម្រាប់ចាំ និងបេះកញ្ឆែតចេញឲ្យអស់ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើការអភិវឌ្ឍ បើទោះបីជាពួកគាត់បានអាស្រ័យផលនៅទីនេះរយៈពេល៣០ ឆ្នាំហើយក៏ដោយ។
កំពុងឈរមើលរថយន្ត ដឹកដីចាក់លុបបឹង ក្នុងទាំងទឹកមុខអស់សង្ឃឹម លោក វ៉ែត វឿន បានរៀបរាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា កន្លងមកពួកគាត់បានស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបញ្ឈប់ឲ្យក្រុមហ៊ុនចាក់ដីលុបបឹងធម្មជាតិមួយនេះទៀត ដោយសារ បឹងទំពុនបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ច្រើនសម្រាប់ទាំងប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជុំវិញ និងប្រជាពលរដ្ឋនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ប៉ុន្តែសំណើរបស់ពួកគាត់មិនបានផលឡើយ។ក្រៅពីមិនយកចិត្តទុកដាក់សំណើរបស់ពួកគាត់ហើយ បុរសវ័យ៥៥ឆ្នាំរូបនេះ រៀបរាប់ថា នៅពេលពួកគាត់ទៅស្នើសុំប័ណ្ណក្រីក្រ ពីអាជ្ញាធរ ដើម្បីស្នើសុំថវិកាខ្លះសម្រាប់ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារនិងបានទៅសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋ ពេលមានជំងឺម្ដងៗ ក៏មិនទទួលបានដែរ។
លោកថា ពួកគាត់រស់នៅបច្ចុប្បន្នគឺមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជួយ នៅពេលជួបការលំបាកម្ដងៗ ប៉ុន្តែសម្រាប់អាជ្ញាធរវិញមិនដែលបានជួយឡើយ។
បុរសមានសម្បុរខ្មៅរាងទាបរូបនេះនិយាយថា សព្វថ្ងៃប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ បាននាំគ្នា សាងសង់ផ្ទះ ដោយសសរធ្វើពីដើមប្រេងខ្យល់ ជញ្ជាំងបាំងក្ដារកុងផ្លាកេចាស់ៗ ហើយដំបូលប្រក់ស័ង្កសី ដែលមានសភាពទ្រុឌទ្រោម ខណៈកន្លែងសម្រាក និងកន្លែងដាំស្លនៅលាយឡំគ្នាផងដែរ។
លោក វ៉ែត វឿន៖ «ខុសគ្នាឆ្ងាយណាស់ពីមុនមានស្រែមានអីពេលណានេះអ៊ីចឹងទៅ គេដាំពោតដល់ឥឡូវមានកន្លែងណាដាំទៀតអស់ហើយ ដុះបុរីអស់ហើយកើតថ្មអស់ហើយហ្នឹង ពីមុនធំណាស់ពេលខែវស្សាមើលដូចសមុទ្រអ៊ីចឹង មើលទៅដាច់កន្ទុយភ្នែក អត់យើងវាលំបាកអ៊ីចឹងមានតែរកមុខរបរទៀតទៅ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ ដោយទូរស័ព្ទចូលច្រើនដងគ្មានអ្នកទទួល។
ជុំវិញរឿងនេះ នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការសមធម៌កម្ពុជា លោក អៀង វុទ្ធី លើកឡើងថា បឹងទំពុនសំខាន់ណាស់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងទីក្រុង ព្រោះវាជាកន្លែងរំដោះទឹកចេញពីរាជធានីភ្នំពេញផង និងជាកន្លែងដែលពលរដ្ឋកំពុងអាស្រ័យផលប្រចាំថ្ងៃផងដែរ។ លោកទទូចទៅរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនឲ្យដោះស្រាយសំណងជូនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានសមរម្យ និងសិក្សាពីផលប៉ះពាល់នានា មុននឹងចាក់ដីលុបបឹងធម្មជាតិនេះបន្តទៀត។
លើសពីនេះលោកថា អាជ្ញាធរគួរចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវនិងវាយតម្លៃឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីផ្ដល់ប័ណ្ណសមធម៌ ឬប័ណ្ណក្រីក្រជូនទៅដល់ពួកគាត់ ឲ្យសមស្របទៅនឹងគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលមានស្រាប់ផងដែរ។
លោក អៀង វុទ្ធី៖ «ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅលើបឹងទំពុនដែលប្រកបរបរកសិកម្មដូចជាការដាំបន្លែជាដើមពួកគាត់នឹងបាត់បង់ប្រភពចំណូល យើងសង្ឃឹមថារដ្ឋាភិបាលនិងក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់និងធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញធ្វើយ៉ាងណាកាត់បន្ថយបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋទាំងជីវភាពទាំងសុខភាពក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនទៀតនឹងប្រឈមផលប៉ះពាល់»។
លោកបន្ថែមទៀតថា កន្លងមក អង្គការរបស់លោក និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្សេងទៀត បានចេញរបាយការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់សិទ្ធិដល់ក្រុមហ៊ុន ដោយចាក់ដីលុបបឹងធម្មជាតិកណ្ដាលក្រុង ក្រោមគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នានា ដោយមិនបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងពលរដ្ឋ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសមាគមធាងត្នោត កាលដើមឆ្នាំ២០២២ បានរកឃើញថា ប្រជាសហគមន៍ក្រីក្រ ៤២សហគមន៍ ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាសន្តិសុខ សិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី ការទទួលបានអាហារ និង សេវាសាធារណៈ ហើយបញ្ហាទាំងអស់នេះ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និង រដ្ឋាភិបាលត្រូវដោះស្រាយជាបន្ទាន់។
របាយការណ៍នេះក៏ជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរនិងភាគីពាក់ព័ន្ធត្រូវពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសហគមន៍ក្រីក្រប្រកបដោយតម្លាភាព និងកិច្ចសន្ទនាជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែមានភាពចាំបាច់ នៅពេលមានគម្រោងអភិវឌ្ឍនានា ដែលអាចធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ទីលំនៅ និងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ។
កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៤ បានចេញរបាយការណ៍ស្ដីពី ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការបំផ្លាញបរិស្ថាននៅពេលមានការអភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ដោយរកឃើញថា តំបន់បឹងទំពុននៅសល់ផ្ទៃដីត្រឹមទំហំ ១០៧ ហិកតារតែប៉ុណ្ណោះ។
បឹងទំពុនជាបឹងធម្មជាតិមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងខណ្ឌមានជ័យ នៃរាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្ដាល។ បឹងមួយនេះមានផ្ទៃដីសរុបប្រមាណ ២៦០០ហិកតារ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០០៨ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានកំណត់យកត្រឹម ៥២០ហិកតារប៉ុណ្ណោះ ជាផ្ទៃបឹងរក្សាទុក និងកំណត់ជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។