អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) សរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុក (Facebook) ថាអ្នកស្រីលើកទឹកចិត្តដល់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញឱ្យទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី២នាក់ នៅថ្ងៃប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ ក្នុងថ្ងៃដដែលនោះមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលក៏នៅតែអះអាងថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាមិនមានការធ្លាក់ចុះទេ គឺមានតែកើនឡើងគ្រប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឯសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានក៏មានភាពទូលំទូលាយដែរ។
ចំណែកអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកជំនាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មានបន្តធ្លាក់ចុះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក ហើយបញ្ហានេះកំពុងប៉ះពាល់ដល់សង្គមកម្ពុជាទាំងមូល។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ដែលកំពុងបំពេញបេសកកម្មនៅកម្ពុជា លើកឡើងពីកង្វល់របស់អ្នកស្រីពី សេរីភាពរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា នៅពេលអង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែនបានដកពិន្ទុកម្ពុជាមួយពិន្ទុទៀតនៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៨ បន្ទាប់ពីបានដក១០ពិន្ទុរួចហើយកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន។
អ្នកស្រីលើកទឹកចិត្តឱ្យឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់លំហសម្រាប់សេរីភាពរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ទាំងតាមអនឡាញ (Online) និងទាំងអូហ្វឡាញ (Offline) រួមទាំងតាមរយៈការអនុម័ត និងការអនុវត្តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន។ អ្នកស្រីក៏ជំរុញលើកទឹកចិត្តជាថ្មីទៀត ឱ្យទម្លាក់ការចោទប្រកាន់អតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីទាំងពីរនាក់ផងដែរ។
សំណើនេះស្របពេលដែលរដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មានភាពល្អប្រសើរ ពីមួយថ្ងៃ ទៅមួយថ្ងៃ និងថា ការកើនឡើងនូវសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ដោយសារក្រសួងព័ត៌មានគោរពសិទ្ធិ សេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មាន និងបន្តគាំទ្រលើកទឹកចិត្តរាល់ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិតជាដើម។
ចំណែកការទាមទារឱ្យមានការទម្លាក់បទចោទអតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ឆ្លើយតបថារឿងនេះស្ថិតក្នុងនីតិវិធីតុលាការ។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី២នាក់ គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ត្រូវតុលាការក្រុងភ្នំពេញដាក់ស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ បន្ទាប់ពីបានឃុំខ្លួនពួកគេជិត១០ខែ ក្នុងពន្ធនាគារដោយចោទប្រកាន់ពីបទបញ្ជូនព័ត៌មាន ឬចារកម្មឱ្យរដ្ឋាភិបាលបរទេស។
ទាំងអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើនចាត់ទុកករណីនេះថា ជាការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន និងជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ព្រមទាំងធ្វើឱ្យបាក់ស្បាតដល់អ្នកសារព័ត៌មានផ្សេងទៀត។
ក្នុងថ្ងៃប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានថ្ងៃទី០៣ ខែឧសភា នេះដែរ អង្គការសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (SEAPA) ដែលបាននិយាយដល់ករណីរបស់អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីដែរនោះបានអំពាវនាវឱ្យមានកិច្ចការពារអ្នកសារព័ត៌មាន និងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងនៅលើពិភពលោក។
អង្គការការពារអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែនរកឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក គឺចាប់ពីពេលដែលរបបក្រុងភ្នំពេញ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ លើសារព័ត៌មានឯករាជ្យធំ២ គឺកាសែត ឌឺ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) និងការិយាល័យវិទ្យុអាស៊ីសេរីប្រចាំកម្ពុជា និងការចាប់ខ្លួនអ្នកយកព័ត៌មានអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីដាក់ពន្ធនាគារនេះដែរ។
អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកជំនាញទទួលស្គាល់ថា អ្នកសារព័ត៌មានបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពខ្លួនឯង មិនហ៊ានសរសេរ ឬផ្សព្វផ្សាយហើយថែមទាំងអាចរាំងខ្ទប់ព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលធ្វើឱ្យបាត់ព័ត៌មាន លើសពីនេះកំពុងជះឥទ្ធិពលទៅលើសង្គមទាំងមូល។
អ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) លោក ស៊ុន ណារិន លើកឡើងក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់អាស៊ីសេរីថាវិស័យសារព័ត៌មានពិតជាធ្លាក់ចុះ ធ្វើឱ្យបាត់ប្រយោជន៍អ្នកអាន និងអ្នកស្ដាប់ព្រោះរឿងល្អសម្រាប់អ្នកអានត្រូវបាត់ អ្នកកាសែតពូកែៗ បាត់បង់ការងារធ្វើ។ ឯអ្នកសារព័ត៌មានខ្លះ ត្រូវជ្រើសរើសរឿងសរសេរ មិនហ៊ានសរសេររឿងណា ដែលមានការប៉ះពាល់រដ្ឋាភិបាល ជាដើម៖ «នៅពេលដែលស្ថានភាពតានតឹងអ៊ីចឹងយើងគិតថា រឿងមួយចំនួនយើងទុកមួយអន្លើសិនរឿងណាដែលយើងធ្វើទៅថាមានលក្ខណៈ មិនសូវជាតានតឹង ឬក៏រដ្ឋាភិបាលមិនអាចចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ ដែលរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការតែងតែចោទប្រកាន់ទៅលើអ្នកកាសែត និងសកម្មជនមួយចំនួនមានការព្រួយបារម្ភពីរឿងហ្នឹង»។
អ្នកយកព័ត៌មានម្នាក់ អ្នកស្រី ឡុង គឹមម៉ារីតា ថ្លែងថា ពលរដ្ឋដែលទន់ខ្សោយគឺជាអ្នករងគ្រោះមុនគេ ហើយបញ្ហាកើតចេញពីអយុត្តិធម៌សង្គមនឹងកើតមានកាន់តែច្រើន៖ «ទោះចង់មិនចង់គឺប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋអ្នកដែលគ្មានសំឡេងដែលគាត់ពឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឬអ្នកសារព័ត៌មាន ដើម្បីបង្ហាញសំឡេង តម្រូវការរបស់គាត់ ដើម្បីឱ្យមានអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយ។ ថាតើវាប៉ះពាល់កម្រិតណា គឺយើងអាចមើលឃើញទាំងអស់គ្នាថា បរទេសយើងវាឋិតនៅកម្រិត»។
ត្រង់នេះក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានក៏មើលឃើញដែរថា ខ្វះព័ត៌មានពិតធ្វើឱ្យពលរដ្ឋក្នុងសង្គមពិបាកក្នុងការសម្រេចចិត្ត មិនថាក្នុងជីវភាពរស់នៅ និងការជ្រើសរើសមេដឹកនាំសម្រាប់ពួកគេនោះឡើយ។
នាយកផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក ណុប វី មានប្រសាសន៍ថា ករណីបែបនេះរដ្ឋាភិបាលក៏បាត់បង់ផលប្រយោជន៍ដែរ នៅពេលអ្នកសារព័ត៌មានបាត់បង់សេរីភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិតពីចំណុចខ្វះខាតដែលត្រូវកែលម្អ៖ «គឺបើសិនជាយើងបាត់វត្តមានរបស់អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យដែលធ្វើការសំខាន់នៅក្នុងការឃ្លាំមើលមន្ត្រីពុករលួយ មន្ត្រីល្មើសច្បាប់ជាដើម ដែលកិបកេងប្រយោជន៍សាធារណៈ ប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ផលវិបាកនឹងធ្លាក់ទៅដល់រដ្ឋាភិបាលព្រោះវាបាត់តួនាទីរបស់អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យក្នុងការបង្ហាញរឿងទាំងអស់ទៅសាធារណជន ព្រោះមន្ត្រីពុករលួយគាត់ភ័យខ្លាចអ្នកសារព័ត៌មានគាត់តាមដានរឿងទាំងហ្នឹង»។
ទោះជាយ៉ាងណាទាំងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកជំនាញនៅមានសុទិដ្ឋិនិយមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងងាកមកពិចារណា ធ្វើយ៉ាងណាបើកលំហសេរីភាពសារព័ត៌មានឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យគ្រប់ភាគីទាំងប្រជាពលរដ្ឋផងបានចូលរួម និងទទួលបានប្រយោជន៍ពេញលេញពីការអភិវឌ្ឍន៍ ពោលគឺផ្ដល់ឱកាសគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈក្នុងការរាយការណ៍ព័ត៌មានពិត ពីតម្រូវការពិតរបស់ពលរដ្ឋ និងសង្គម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។