សហភាពអឺរ៉ុប៖ កម្ពុជានឹងទទួលបានEBAពេញលេញវិញ បើគោរពសិទ្ធិមនុស្សពិតប្រាកដ និងស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ
2023.11.25
គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុបប្រាប់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអនុវត្តឱ្យឃើញជាក់ស្ដែងពីការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធEBAពេញលេញឡើងវិញ ខណៈការដក២០% នៃការអនុគ្រោះពន្ធអស់រយៈពេលជិត ៤ឆ្នាំមកនេះ បានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាខាតបង់។ ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាច ឆ្លើយតបថា របាយការណ៍រកឃើញរបស់គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុប មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ជាថ្មីថា កម្ពុជាត្រូវតែបង្ហាញឱ្យឃើញការពិត និងជឿជាក់ ដើម្បីកែលំអឡើងវិញ ជុំវិញក្ដីកង្វល់ដែលបានលើកឡើងដោយសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពេញលេញឡើងវិញ ជាពិសេស គឺពាក់ព័ន្ធនឹងក្ដីកង្វល់ជុំវិញសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ រួមទាំងបញ្ហាដីធ្លីបង្កឡើងពីការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងសិទ្ធិការងារ។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ក៏បញ្ជាក់ពីការប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើការងារជាមួយអាជ្ញាធរកម្ពុជា ក្នុងការឈានទៅសម្រេចការកែលម្អជុំវិញក្ដីកង្វល់ទាំងនេះ។
ការលើកឡើងរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបនេះ តាមរយៈរបាយការណ៍ចំនួន២៤ទំព័រ កាលពីថ្ងៃទី២១ វិច្ឆិកា ស្ដីពីការពង្រឹងការចូលរួមរបស់សហភាពអឺរ៉ុបជាមួយប្រទេសចំនួន៣ ដែលទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» (EBA) រួមមានប្រទេស បង់ក្លាដេស (Bangladesh) មីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា (Myanmar) និងប្រទេសកម្ពុជា។ របាយការណ៍នេះ បានភ្ជាប់ជាមួយរបាយការណ៍រួមស្ដីពីការកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធ EBA សម្រាប់ការអនុវត្តពីឆ្នាំ២០២០ ដល់ឆ្នាំ២០២២ ដែលបានដាក់ទៅក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប និងសភាអឺរ៉ុប។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ដដែល គណៈកម្មការអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ថា ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២០ ធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើភស្តុតាងច្បាស់លាស់ ដែលជាកង្វល់របស់ខ្លួន ជុំវិញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធនិងធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា រួមមានការដាក់កំហិតលើសិទ្ធិចូលរួមនយោបាយ ការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបង្កើតអង្គការសមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបក៏រំឭកពីការបន្តបង្ក្រាបឥតស្រាកស្រាន្តលើគណបក្សប្រឆាំង ក្នុងនោះ រួមមានការកាត់ទោសទ្រង់ទ្រាយធំប្រឆាំងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមសមាជិកអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំង។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ក៏បានលើកឡើងពីស្ថានភាពនយោបាយចុងក្រោយរបស់កម្ពុជាដែរ នោះគឺព្រឹត្តិការណ៍បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី ៧ កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ដែលគណៈកម្មការនេះ ចាត់ទុកថា ជាការបោះឆ្នោត ធ្វើឡើងដោយមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ដោយសារមានការចោទប្រកាន់បទឧក្រិដ្ឋលើមេដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀន ហើយមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សនេះ ចូលរួមការបោះឆ្នោត។ អឺរ៉ុបចាត់ទុកថា ការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោត មុនការបោះឆ្នោតតែប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ បានបន្ថែមក្ដីកង្វល់ ជុំវិញការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិពលរដ្ឋសម្រាប់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។ របាយការណ៍គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ក៏បានលើកឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន ដែលបានប្រកាសចុះចេញពីតំណែង ដើម្បីឱ្យកូនប្រុសរបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ទទួលបានការតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តពីលោក ដោយព្រះរាជក្រឹត្យ នៅក្នុងថ្ងៃតែមួយ។
ជុំវិញការលើកឡើងពីសហភាពអឺរ៉ុបនេះវិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំឆ្លើយតបពីប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា បានទេ។ ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន លើកឡើងមិនខុសពីរាល់ដងឡើយ ដោយលោកយល់ឃើញថា របាយការណ៍របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបនេះ មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែងរបស់កម្ពុជា។
លោក សុខ ឥសាន៖ «មូលហេតុដែលខ្ញុំហ៊ានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះ ពីព្រោះថា បើប្រទេសមួយធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយ ដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ធ្វើឱ្យសង្គមកម្ពុជា មិនអាចរក្សានូវសន្តិភាពរឹងមាំ ហើយមានស្ថានភាពនយោបាយល្អទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនយោបាយប្រឆាំង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស កម្មករ និងពលរដ្ឋយល់ឃើញថា កម្ពុជាកំពុងប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការដើរប្រាសចាកពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសារការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងកូនប្រុសរបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។
ជាក់ស្ដែង នៅក្នុងរបាយការណ៍រួមស្ដីពីកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធ EBA សម្រាប់ការអនុវត្តពីឆ្នាំ២០២០ដល់ឆ្នាំ២០២២ ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានដាក់ទៅក្រុមប្រឹក្សា និងសភារបស់ខ្លួនបង្ហាញថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បានរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០%។
របាយការណ៍នោះបង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ ការនាំចេញពីកម្ពុជាទៅកាន់អឺរ៉ុបទាំង២៧ប្រទេស បានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង សម្រាប់ទំនិញទាំងពីរប្រភេទ គឺទំនិញរងផលប៉ះពាល់ និងមិនរងផលប៉ះពាល់ពីការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ។ ប្រភេទទំនិញដែលរងផលប៉ះពាល់ បានធ្លាក់ចុះ ២០% ពីចំនួនទឹកប្រាក់ ៩៤៤ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជិត ១ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មកនៅត្រឹម ៧៥២ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជិត ៨ រយលានដុល្លារអាមេរិក ខណៈប្រភេទផលិតផលដែលមិនរងផលប៉ះពាល់ពីEBA បានធ្លាក់ចុះ ២២% គឺពីទំហំទឹកប្រាក់ ៣.៧០០ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែល ៤ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក មកនៅត្រឹម ២.៩០០លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជាង ៣ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ថា ផលប៉ះពាល់នៃការដកប្រព័ន្ធការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% បង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ ដោយសារផលិតផលដែលមិនរងផលប៉ះពាល់ បានកើនឡើងបន្តិចវិញ ក្នុងចំនួន ៣.៣% គឺកើនទៅដល់ទឹកប្រាក់ចំនួន ៣.០០០ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជាង ៣ ពាន់ ២ រយលានដុល្លារអាមេរិកវិញ ប៉ុន្តែការនាំចូលទំនិញដែលរងផលប៉ះពាល់ពីការដកEBA ២០% បែរជាបន្តធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត គឺក្នុងចំនួន ៣៣.៦% ដែលបន្តធ្លាក់ពីទំហំទឹកប្រាក់ ៧៥៣ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជាង ៨ រយលានដុល្លារអាមេរិក មកដល់ត្រឹម ៤៩៩ លានអឺរ៉ូ ឬប្រហែលជាង ៥ រយលានដុល្លារអាមេរិក។
ថ្វីត្បិត គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ថា ការនាំចូលទំនិញទាំងពីរប្រភេទពីកម្ពុជា បានកើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងឆ្នាំ២០២២ ប៉ុន្តែបើគិតពីឆ្នាំ ២០១៩ មកដល់ឆ្នាំ ២០២២ ទំនិញដែលមិនរងផលប៉ះពាល់ពីការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% បានកើនឡើង ២៧.៥% ខណៈទំនិញដែលរងផលប៉ះពាល់ បានធ្លាក់ចុះ ១១.១%។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ សហភាពអឺរ៉ុប ជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុតលំដាប់ទីពីររបស់កម្ពុជា ខណៈសហរដ្ឋអាមេរិកជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុត។ ក្នុងចំណោមការនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជា គឺ ២០% ទៅសហភាពអឺរ៉ុប និង ៤០% ទៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្នុងចំណោមផលិតសរុបនាំទៅសហភាពអឺរ៉ុប គឺ ៨០% ជាផលិតផលសំលៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង ខណៈផលិតផលផ្សេងទៀត ដូចជាកង់មាន ៧.៦ % និងអង្ករមាន ៣.៧% ហើយផលិតទាំងនោះប្រហែល ៧៦% ត្រូវបាននាំចេញទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបក្រោមការអនុគ្រោះពន្ធ EBA។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀនលោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែគិតគូរ ពីរឿងសំខាន់ ដែលត្រូវស្ដារសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជាតិ និងបង្កើតការងារជូនកម្មករឡើងវិញ។
លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ៖ «ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា អត់មានលក្ខខណ្ឌអីលំបាកទេ គ្រាន់តែគោរពនូវគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាន នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ហើយលើកស្ទួយឡើងវិញនូវសិទ្ធិសេរីភាព ក្នុងការសម្ដែងមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
ចំណែកប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជាលោក កើត សារ៉ាយ យល់ឃើញដែរថា កម្ពុជាកំពុងមានតម្រូវការជាចាំបាច់ ដើម្បីស្ដារសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដែលកំពុងរងផលប៉ះពាល់ពីការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០%។
លោក កើត សារ៉ាយ៖ «កម្ពុជាត្រូវតែអនុវត្តតាមការចង់បាន និងតម្រូវការជាចាំបាច់របស់ប្រទេសរបស់ខ្លួនឯង។ គឺមានន័យថា កុំចាំគេអ្នកសំណូមពរ គេអ្នកប្រាប់ គឺខ្លួនយើងបានដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ក្រោយពីកាត់ផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ផលប៉ះពាល់ទៅលើវិស័យវាយនភណ្ឌ និងវិស័យផ្សេងៗ នៅក្នុងរោងចក្រហ្នឹង គឺបានរងផលប៉ះពាល់មែនទែន»។
សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានអត្រាកំណើនខ្លាំងជាមធ្យមជាង ៧% ក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ មុនពេលផ្ទុះឡើងជំងឺកូវីដ ១៩ ដោយសារតែកំណើននៃឧស្សាហកម្មនាំចេញ ជាពិសេស គឺផលិតផលសំលៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងទំនិញធ្វើដំណើរ រួមទាំងអង្ករ និងផលិតផលកសិកម្មផ្សេងទៀត។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនេះ បានជួយឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាជិត ២ លាននាក់រួចផុតពីភាពក្រីក្រ ពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩។ ប៉ុន្តែដោយសាររដ្ឋាភិបាលតាំងពីជំនាន់លោក ហ៊ុន សែន តដល់ជំនាន់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត សព្វថ្ងៃនេះ មិនខ្វល់អំពីរឿងស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស បានធ្វើឲ្យកម្ពុជា រងសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចជាបន្តបន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ធំធេងដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងប្រជាជនជាបន្តបន្ទាប់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។