មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល មន្ទិលពីការចោទប្រកាន់ស្រាល ទៅលើចៅក្រមមួយរូប ដែល បើករថយន្តលឿន ដេញតាមបុកស្ត្រីម្នាក់បណ្ដាលឲ្យដួលម៉ូតូ រថយន្តកិនស្លាប់ ដោយជនបង្កហេតុសង្ស័យថា ស្រ្តីរូបនោះ បានឆក់កាបូបលុយរបស់ខ្លួន រួចជិះម៉ូតូរត់គេច។
តើបទចោទនោះស្រាលប៉ុនណា?
ភាពមន្ទិល និងមិនអស់ចិត្តរបស់មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះ កើតមានឡើង ដោយសារតែចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចោទប្រកាន់ចៅក្រមខេត្តកោះកុងលោក គង់ ខេមរា ត្រឹមតែបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា ទោះបីចៅក្រមរូបនោះ បានបើករថយន្តដេញតាមស្ត្រីរងគ្រោះ រហូតដល់បុកស្លាប់ក៏ដោយ។
បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនានេះ បើតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា ២០៧ ចែងថា ជាអំពើដែលបណ្ដាលឲ្យស្លាប់អ្នកដទៃ ដោយការធ្វេសប្រហែស ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ឬការខ្ជីខ្ជា។
ក្នុងន័យសម្រាយបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនានេះ គឺសំដៅលើអំពើណាមួយ ដែលអ្នកប្រព្រឹត្តគ្មានបំណងបង្កឲ្យស្លាប់មនុស្សនោះទេ។ ប៉ុន្តែជនរងគ្រោះស្លាប់ដោយចៃដន្យ។ អំពើបែបនេះ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ពី ១ឆ្នាំ ដល់ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀល (ឬ ៥០០ ដុល្លារ) ទៅ ៦លានរៀល (ឬ ១.៥០០ដុល្លារ)។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស យល់ថា បទចោទនេះស្រាលណាស់ មិនសមនឹងអំពើរបស់ជនប្រព្រឹត្តនោះទេ។ អ្នកនាំពាក្យសហគមន៍អាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថា បើពិនិត្យមើលព្រឹត្តិការណ៍ និងវីដេអូ ដែលបង្ហាញពីការដេញបុកពេញទំហឹងនេះ គឺមិនមែនជារឿងអចេតនាទៅកើតនោះទេ។ លោកបន្តថា លោកចៅក្រម គង់ ខេមរា ដឹងថា នៅពេលបើករថយន្តក្នុងល្បឿនលឿនដេញពីក្រោយជនសង្ស័យដែលជិះម៉ូតូ ពេលប៉ះម៉ូតូនោះ ច្បាស់ជាបង្កគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ដល់អ្នកបើកម៉ូតូនោះហើយ។ លោកបន្ថែមថា នេះជាបំណង ដែលធ្វើឲ្យជនសង្ស័យស្លាប់។
លោក ស៊ឹង សែនករុណ បារម្ភអំពីភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងការកាត់ក្តីនេះ ដែលនឹងធ្វើឲ្យសាធារណជន បន្តរិះគន់ប្រព័ន្ធតុលាការ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជាកាន់តែខ្លាំង ព្រោះករណីនេះពាក់ព័ន្ធនឹងចៅក្រមដែលជាអ្នកច្បាប់ តែបែរជាប្រព្រត្តិបទល្មើស៖ «ជាការមើលឃើញរបស់សាធារណជន យល់ឃើញថា គេមិនអាចយករឿងនេះ មកបកស្រាយថាជារឿងអចេតនាបាននោះទេ។ បើចោទប្រកាន់របៀបហ្នឹង អ្វីដែលជាការប៉ះពាល់ គឺការអនុវត្តច្បាប់។ គេមើលឃើញថា អ្នកមានឋានៈ និងតួនាទីបែបហ្នឹង ហើយប្រព្រឹត្តបែបហ្នឹង រឿងចេតនា បែរជាចោទថា អចេតនា ចៀសមិនផុតពីការរិះគន់ទេ » ។
ការរិះគន់នេះ ក៏មានពីមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលដទៃទៀតដែរ។ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាលោក សន ជ័យ យល់ស្របថា ទិដ្ឋភាពចៅក្រម គង់ ខេមរា នេះ គឺគាត់មានចេតនាដេញបុកសម្លាប់មនុស្ស ដែលឆក់កាបូបលុយគាត់។ ការដេញប្រផាត់ប្រភីងនេះ កើតជាការបុកទាំងកម្រោល គឺបុកយកមួយចៃដន្យ ដែលលោក សន ជ័យ ថា មិនមែនជាអំពើអចេតនានោះទេ៖ «ករណីនេះវាមិនមែនជាអចេតនាទេ។ វាគឺជាការប្រដេញ ដោយចេតនា ហើយទីបញ្ចប់វាបានបន្សល់ទុកនូវសោកនាដកម្ម ដ៏គួរឲ្យសោកស្ដាយ។ គាត់ជាចៅក្រម។ គាត់ដឹងថាទោសអ្វីខ្លះ ដែលនាំឲ្យមានការស្លាប់មនុស្ស នៅក្នុងទីសាធារណៈ។ វារូបភាពអាក្រក់ » ។
រូបភាពអាក្រក់នេះ លោក សន ជ័យ សំដៅលើវប្បធម៌និទណ្ឌភាព ដែលមន្ត្រីប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ តែទទួលទោសស្រាល ឬគ្មានទោសសោះ។ ម្យ៉ាងទៀត វាជាគំរូមិនល្អ ដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធតុលាការ។ លោកបារម្ភថា ការសម្រេចក្ដីដែលមិនយុត្តិធម៌ វារឹតតែធ្វើឲ្យពលរដ្ឋសម្រេចក្ដីដោយខ្លួនឯង ជាជាងពឹងតុលាការ។
តាមទស្សនៈរបស់មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះ ពួកគាត់យល់ថា បទចោទលើចៅក្រម គង់ ខេមរា គួរតែធ្ងន់ជាងនេះ។ បើតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា បទល្មើសដែលធ្វើឲ្យមនុស្សស្លាប់ និងធ្ងន់ជាងអំពើមនុស្សឃាតដោយអចេតនានេះ គឺបទឃាតកម្ម។
បទឃាតកម្មនេះ មានចែងក្នុងមាត្រា ១៩៩ សំដៅលើការប៉ះពាល់ដោយចេតនាដល់ជីវិតមនុស្ស។ បើតាមន័យសម្រាយ គឺជាជនប្រព្រឹត្តមានបំណងសម្លាប់មនុស្ស (ឬសម្លាប់មនុស្សដោយចេតនា)។
អំពើល្មើសនេះ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១០ឆ្នាំ ដល់ ១៥ឆ្នាំ។ ប្រសិនបើបានគិតទុកជាមុន ថា នឹងសម្លាប់ជនរងគ្រោះនោះទៀត នោះទោសរឹតតែធ្ងន់ដល់កម្រិតអតិបរមា គឺជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អ្នកច្បាប់ឯណោះវិញថា ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប មានសិទ្ធិការពារខ្លួន និងការពារទ្រព្យសម្បត្តិ។ ប៉ុន្តែត្រូវឲ្យសមាមាត្រ ឬសមស្របទៅតាមកម្លាំងដែលគេបំពានលើខ្លួនដែរ។
ប្រធានក្រុមមេធាវី អម្រិន្ទ លោកមេធាវី សុក សំអឿន ពន្យល់ថា សិទ្ធិការពារខ្លួន និងការពារទ្រព្យសម្បត្តិ មិនត្រូវឲ្យហួសហេតុលើសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតនោះទេ៖ «សិទ្ធិមានទ្រព្យសម្បត្តិហ្នឹង វាទាបជាងសិទ្ធិរស់រាន។ បើសិនជាយើងគិតថា គ្រាន់តែយើងបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ យើងប្រើកម្លាំងទៅសម្លាប់គេ ក៏អត់ត្រូវដែរ។ បើកម្លាំងសម្លាប់គេ មានន័យថា អ្នកនោះមានចេតនាហើយ » ។
ប៉ុន្តែលោកមេធាវី សុខ សំអឿន ថាករណីចៅក្រម គង់ ខេមរា បើចៅក្រមរូបនោះ គ្មានចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះ គឺគ្រាន់តែបើករថយន្តកៀរឲ្យដួល ដើម្បីយកទ្រព្យរបស់គាត់មកវិញ ចៃដន្យធ្វើឲ្យមនុស្សស្លាប់ លោកយល់ថា ចោទត្រឹមមនុស្សឃាតដោយអចេតនានេះ គឺជាការសមស្របមួយ។ ទោះជាយ៉ាងនេះ ក៏លោកថា គួរទុករឿងនេះ ឲ្យតុលាការជាអ្នកសម្រេច ថាតើជននោះ មានចេតនា ឬគ្មានចេតនាធ្វើឲ្យមនុស្សស្លាប់៖ «បើអត់មានចេតនាសម្លាប់ទេ យើងមិនអាចដាក់ទោសគេថាមានចេតនាសម្លាប់ទេ។ អត់មានមនុស្សឃាតដោយចេតនាទេ។ ទោះបីអចេតនាក៏ដោយ គេចាត់ទុកថា ជាការធ្វេសប្រហែសរបស់យើង ធ្វេសប្រហែសធ្ងន់ធ្ងរ។ គ្មានបំណងសម្លាប់គេមែន តែអ្នកឯងធ្វើហ្នឹងវាធ្ងន់ធ្ងរពេក មិនបានគិតដល់ជីវិតរបស់គេ។ តែករណីនេះ ចោរឆក់អត់មានកាំភ្លើងទេ។ បើចោរមានកាំភ្លើង គឺគាត់ការពារខ្លួន ទោះបីស្លាប់ក៏អត់បញ្ហាដែរ ព្រោះកម្លាំងស្លាប់រស់ដូចគ្នា ព្រោះគាត់ក៏អាចត្រូវគេសម្លាប់ដែរ » ។
ទោះតុលាការចោទប្រកាន់លោក គង់ ខេមរា ពីបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា ដែលមានស្ថានទម្ងន់ទោសស្រាលជាងបទល្មើសសម្លាប់មនុស្សដោយចេតនាយ៉ាងណាក្ដី ក៏លោក សុខ សំអឿន ថា ករណីនេះ ខុសពីករណីទូទៅ ព្រោះជនប្រព្រឹត្តនៅទីនេះ គឺជាមន្រ្តីតុលាការ ជាចៅក្រម ដែលបានយល់ដឹងអំពីច្បាប់។
ដូច្នេះ ស្ថានទម្ងន់ទោស តុលាការនឹងថ្លឹងថ្លែងយកទោសដែលខិតទៅរកកម្រិតអតិបរមា ឬទោសដែលខ្ពស់បំផុត ក្នុងប្រភេទបទល្មើសនេះ។
ករណីចៅក្រមខេត្តកោះកុង បើករថយន្តបុកស្ត្រីម្នាក់ស្លាប់នេះ កើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា តាមផ្លូវភ្នំពេញ-ហាណូយ ក្នុងភូមិរោងចក្រ សង្កាត់គោកឃ្លាង ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ។
តាមកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាព ដែលថតជាប់ផ្នែកមួយ នៃហេតុការណ៍ពេលបុកស្លាប់នោះ បង្ហាញថារថយន្តម៉ាក ហៃឡែនឌើរ (High Lander) ពណ៌ស ដែលបើកបរដោយលោក គង់ ខេមរា បើកក្នុងល្បឿនលឿន បុកពេញទំហឹងពីក្រោយម៉ូតូរបស់ស្ត្រីវ័យប្រមាណ ៣០ ឆ្នាំ បណ្ដាលឲ្យស្ត្រីនោះបោកផ្ទប់ទៅនឹងគូទរថយន្តមួយទៀត ដែលបើកបរក្នុងទិសស្របគ្នា មុននឹងធ្លាក់បោកក្បាលលើថ្នល់ ស្លាប់នៅនឹងកន្លែង។
ស្របពេលដែលមជ្ឈដ្ឋានទូទៅរិះគន់មន្ត្រីតុលាការ ដែលមានងារជាចៅក្រមផង នៅតែហ៊ានប្រព្រឹត្តបទល្មើសបែបនេះ និងរងបទចោទស្រាលថា ការណ៍នេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់វិជ្ជាជីវៈចៅក្រម និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ថា រឿងនេះមិនទាក់ទងនឹងវិជ្ជាជីវៈចៅក្រមនោះទេ។ លោកអះអាងថា ការនាំខ្លួនចៅក្រម គង់ ខេមរា ដែលប្រព្រឹត្តល្មើសទៅផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់នេះ គឺបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីភាពស្មើគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់។
ផ្ទុយពីការអះអាងរបស់លោក ជិន ម៉ាលីន មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមជ្ឈដ្ឋានទូទៅ យល់ថា ករណីចៅក្រមប្រព្រឹត្តបទល្មើស ទាំងខ្លួនចេះច្បាប់បែបនេះ ហើយរងបទចោទស្រាលទៅទៀត គឺឆ្លុះបញ្ចាំងដំណើរផ្លូវនៅវែងឆ្ងាយណាស់ ទម្រាំកម្ពុជាអាចស្ដារមុខមាត់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ខ្លួនបាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។