អតីតអ្នកជាប់ឃុំដោយមូលហេតុនយោបាយ និងសង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវឲ្យគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យ និងឆែកឆេរក្នុងពន្ធនាគារ បំពេញការងារដោយពិតប្រាកដ និងមិនស៊ីសំណូកជាមួយមន្ត្រីពន្ធនាគារ។ ការអំពាវនាវនេះ បន្ទាប់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ទើបបង្កើតគណៈកម្មការថ្មីមួយនេះ ដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ធានាមិនឱ្យមានបទល្មើសផ្សេងៗកើតឡើងនៅតាមពន្ធនាគាររាជធានីខេត្តទាំងអស់។
អតីតអ្នកជាប់ឃុំដោយមូលហេតុនយោបាយ លោក គង់ ម៉ាស់ សាទរដែលរដ្ឋាភិបាលបង្កើតឲ្យមានគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យនិងឆែកឆេរពន្ធនាគារនេះឡើង ដើម្បីតាមដានរាល់បទល្មើសនានា ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងពន្ធនាគារ ប៉ុន្តែលោកស្នើសុំឲ្យមានការអនុវត្តការងារឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
លោក គង់ ម៉ាស់ ដែលទើបទទួលបានសេរីភាពជិតពីរសប្ដាហ៍មកនេះ ថ្លែងថា កន្លងមកមានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនដែលកើតមានក្នុងពន្ធនាគារ ដូចជា អំពើពុករលួយ ឃុបឃិតគ្នារវាងមន្ត្រីពន្ធនាគារ និងអ្នកទោស ការជួញដូរ ភាពមិនស្មើភាពគ្នារវាងអ្នកមានលុយ និងអ្នកក្រ ដែលអ្នកមានលុយអាចរស់នៅក្នុងបន្ទប់មួយដែលទូលាយ អាចមានសិទ្ធដើរហើរបានសេរី អាចប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទមានឱកាសចេញជួបគ្រួសារច្រើនជាងអ្នកក្រ និងអ្នកទោសនយោបាយជាដើម។ រីឯអ្នកក្រ និងអ្នកទោសនយោបាយត្រូវរងការគៀបសង្កត់ពីមន្ត្រីពន្ធនាគារ រស់នៅក្នុងបន្ទប់តូចចង្អៀតណែន គ្មានទូរស័ព្ទប្រើប្រាស់ សូម្បីការចេញជួបគ្រួសារក៏មានការរឹតត្បិតដោយមានការតាមដាន និងយាមកាមជាដើម៖ «ខ្ញុំសូមស្នើទីដល់គណៈកម្មការហ្នឹងដែរ ដែលមានភារកិច្ចចុះទៅហ្នឹង ហើយទន្ទឹមនឹងនេះក៏សុំឲ្យគណៈកម្មការហ្នឹងមេត្តាត្រួតពិនិត្យភាពមិនប្រក្រតីហ្នឹងទៅ។ កុំត្រួតពិនិត្យហើយ ទៅដល់ហ្នឹងយកតែលុយរបស់មណ្ឌលមក ហើយទៅបាត់ អាហ្នឹងក៏មិនល្អដែរ មានន័យថា ពេលខ្លះគាត់ទៅតែមើលហ្នឹង ខាងនោះបិទមាត់ចឹងទៅ ដាក់មួយកញ្ចប់ ពីរកញ្ចប់អោយចឹងទៅ គឺឲ្យស្ងាត់ជ្រាបចឹងទៅណា! ល្អៗរហូតចឹងទៅណា! ចឹងសូមឲ្យគណៈកម្មការចុះទៅ សូមឲ្យសុក្រឹតទៅដល់ការអង្កេតហ្នឹង សូមប្រើភាពជាក់ស្តែង កុំប្រើពេលនេះឆ្លៀតឱកាស។ អញ្ចឹងសូមឲ្យពេលដែលចុះទៅហ្នឹង ប្រើដែលគេហៅថា វិជ្ជាជីវៈក្នុងនាមមន្ត្រីដោយផ្តោតទៅលើភាពពុករលួយទេ។ ទាំងអ្នកទោសនយោបាយ ទាំងអ្នកទោសទូទៅ ទាំងអ្នកទោសដែលមានអំណាច ដែលជាប់នៅខាងក្នុង ហើយនឹងទាំងអ្នកមាន សូមឲ្យអនុវត្តស្មើៗគ្នា ឲ្យគោរពគ្នាទៅ យើងមិនមើលងាយអ្នកទោសទេ អ្នកទោសណាក៏យើងឲ្យតម្លៃទាំងអស់គ្នាដែរ។ សូមប្រើក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈក្នុងនាមជាមន្ត្រី។ យើងត្រូវប្រើពាក្យឲ្យសមរម្យ សីលធម៌ខ្ពស់និយាយទៅរកពួកគាត់»។
អតីតអ្នកទោសមនសិការមួយរូបទៀត យុវជន គង់ រ៉ៃយ៉ា ជឿថា ការបង្កើតគណៈកម្មការថ្មីក្នុងការត្រួតពិនិត្យ និងឆែកឆេរពន្ធនាគារនេះ ពុំមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ គឺគ្រាន់តែជាការបង្កើនតួនាទីទៅលើមន្ត្រីដែលមានតួនាទីស្រាប់ប៉ុណ្ណោះ។ លោកយល់ថា ពុំបាច់បង្កើតឲ្យមានគណៈកម្មការថ្មីអ្វីនោះទេ ដោយក្រសួងគួរតែយកចិត្តទុកដាក់នៃការកែប្រែប្រព័ន្ធនៃការបោសសម្អាតអំពើពុករលួយក្នុងពន្ធនាគារ ជាជាងបង្កើតគណៈកម្មការ ដើម្បីយកតែតំណែង និងប្រាក់ខែរដ្ឋ តែការងារគ្មានប្រសិទ្ធភាព។
លោកលើកយកករណីមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃធ្លាប់ចុះទៅត្រួតពិនិត្យទឹកនោមរបស់អ្នកជាប់ឃុំថា មុននឹងមន្ត្រីក្រសួងចុះទៅ ៣-៥ថ្ងៃ មន្ត្រីពន្ធនាគារបានជូនដំណឹងដល់អ្នកទោសរួចទៅហើយ ដើម្បីឲ្យអ្នកជាប់ឃុំផ្អាកប្រើប្រាស់ដើម្បីកុំឲ្យ ពិនិត្យឃើញមានសារធាតុគ្រឿងញៀនក្នុងខ្លួន។ ក្រៅពីនេះ លោកថា ក្នុងពន្ធនាគារមានករណីជួញដូរគ្រឿងញៀន ករណីមន្ត្រីពន្ធនាគារជំរិតទារប្រាក់ពីជនជាប់ឃុំ ការលេងល្បែងស៊ីសង និងការសំលត់គំរាមកំហែងទៅលើអ្នកជាប់ឃុំ ការបំបិទសិទ្ធសេរីភាពអ្នកទោសនយោបាយមិនឲ្យដើរហើរដូចអ្នកទោសដទៃ តាមដាន និងឃ្លាំមើលជាដើម។
ទន្ទឹមគ្នានេះ លោក គង់ រ៉ៃយ៉ា ទទួលស្គាល់ចំពោះការបង្កើតឲ្យមានបណ្ណាល័យសម្រាប់ឲ្យអ្នកទោសបានអានសៀវភៅ ប៉ុន្តែហាក់នៅមានកម្រិត ហើយមន្ត្រីពន្ធនាគារមិនបានលើកកម្ពស់ក្នុងការអានសៀវភៅនោះទេ។ចំណែក មុខជំនាញផ្សេងៗដែលបានរៀបចំឲ្យអ្នកទោសសិក្សានោះ លោកយល់ថា ពុំ អាចឲ្យអ្នកទោសយកទៅប្រើប្រាស់បាននោះទេ គ្រាន់តែដាក់តាំង ឲ្យល្អមើលប៉ុណ្ណោះ៖ « ខ្ញុំគិតថា មិនបាច់ចាំបង្កើតគណៈកម្មការថ្មីស្អីទេ ! ការត្រួតពិនិត្យរបស់មន្ត្រីពន្ធនាគារមានគ្រប់តាមឋានៈរួចទៅហើយ នាយកដ្ឋានពន្ធនាគារគួរតែធ្វើការងារហ្នឹងខ្លួនឯងទៅ ប៉ុន្តែប្រសិនជាវាមានជាប្រព័ន្ធអំពើពុករលួយ តាំងពីថ្នាក់ក្រោមរហូតដល់ថ្នាក់លើ អាហ្នឹងទោះបីបង្កើត បីទៅបួនរយគណៈកម្មការទៀតក៏វានៅតែមិនអាចធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធពន្ធនាគារហ្នឹងមានភាពប្រសើរដែរ ពីព្រោះអំពើពុករលួយនៅក្នុងពន្ធនាគារគឺសាហាវខ្លាំងមែនទែន គឺអាករយកស្រស់ៗតែម្តង»។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបង្កើតគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យ និងឆែកឆេរពន្ធនាគារ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ដើម្បីពង្រឹងការងារ និងតាមដានរាល់បទល្មើសផ្សេងៗដែលកើតមាននៅក្នុងពន្ធនាគាររាជធានីខេត្តទាំងអស់ ប្រសិនបើពួកគេសង្ស័យថា មានបទល្មើសកើតឡើងក្នុងពន្ធនាគារ។ លទ្ធផលត្រួតពិនិត្យ និងឆែកឆេរ នោះ ត្រូវរាយការណ៍ទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង។អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយលម្អិតពីអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ លោក នុត សាវនា បានទេ ដោយហៅទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដងពុំមានអ្នកទទួលទូរស័ព្ទ។ ទោះយ៉ាងណា លោក នុត សាវនា ប្រាប់វិទ្យុបារាំង (RFI) ថា គណៈកម្មការថ្មីនេះ មានសិទ្ធិឆែកឆេរសម្ភារៈហាមឃាត់នៅក្នុងពន្ធនាគារដូចជា ទូរស័ព្ទ គ្រឿងញៀន អាវុធជាតិ ផ្ទុះជាដើម ប៉ុន្តែមិនគ្របដណ្ដប់ចំពោះសំណុំរឿងធ្វើទារុណកម្ម និងការប្រើប្រាស់ហិង្សារវាងអ្នកទោស និងអ្នកទោសនៅកន្លែងឃុំខ្លួនឡើយ។
រីឯ អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនដឹងថា ក្រសួងបានពិនិត្យឃើញភាពមិនប្រក្រតី ឬញ្ហា នៅក្នុងពន្ធនាគារយ៉ាងណានោះទេ ដែលត្រូវបង្កើតគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យ ឆែកឆេរ នៅតាមពន្ធនាគារនេះ ឬការមិនទុកចិត្តចំពោះការគ្រប់គ្រង់ ខណៈពន្ធនាគារក៏មានប្រធាន និងមន្ត្រីនៅតាមសាខាពន្ធនាគារទូទាំងប្រទេសប្រចាំការរួចមកហើយ។ លោកយល់ថា ខាងថ្នាក់ដឹកនាំមើលឃើញពីការគ្រប់គ្រង់របស់ខ្លួនមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរទើបបង្កើតក្រុមការងារនេះ៖ « អ្នកទោសទាំងអស់ គាត់បាត់បង់តែសេរីភាពទេ។ គាត់នៅក្នុងពន្ធនាគារហ្នឹង ហើយគាត់នៅតែមានសិទ្ធ មានតម្លៃក្នុងនាមជាមនុស្សជាតិនៅឡើយ ហើយមិនគួរគប្បីថា ត្រូវទទួលរងនូវទុក្ខទោសបន្ថែមលើសពីហ្នឹងទៀតទេ។ ទាំងពិរុទ្ធជន ឬក៏ទណ្ឌិតហ្នឹងត្រូវមានភាពស្មើភាពគ្នា មិនគួរណាមានអ្នកទោសថ្នាក់ទាប ថ្នាក់ខ្ពស់អីទេ ហើយក៏មិនត្រូវមានអំពើពុករលួយនៅក្នុងពន្ធនាគារហ្នឹងដែរ។ គួរតែមានការផ្តល់សិទ្ធិស្មើគ្នាទៅដល់អ្នកទាំងអស់ហ្នឹង ហើយក៏កុំមានការរើសអើងទៅលើក្រុមនិន្នាការនយោបាយណាមួយដោយការអនុវត្តច្បាប់ឬក៏វិន័យក្នុងពន្ធនាគារហ្នឹង ក៏គួរធ្វើឡើងឲ្យសមស្រប ឲ្យស្មើភាពគ្នាហ្នឹងផងដែរ»។
មាត្រា២ នៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីពន្ធនាគារឆ្នាំ២០១២ ចែងថា ច្បាប់នេះមានគោលដៅអប់រំ កែប្រែ និងស្ដារនីតិសម្បទា ដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មជនជាប់ឃុំទៅក្នុងសង្គមវិញ និងទប់ស្កាត់បទល្មើសសាជាថ្មី។ ទោះយ៉ាងណា អ្នកទោសនយោបាយ មើលឃើញថា ក្នុងពន្ធនាការ គ្មានកម្មវិធីអប់រំកែប្រែឬស្ថាននីតិសម្បទានឡើយ ដូច្នេះហើយទើបអ្នកទោសគ្រឿងញៀន និងអ្នកទោសឧក្រិដ្ឋមួយចំនួន ពិបាកកែប្រែជោគវាសនាអាក្រក់របស់ខ្លួនពីអាក្រក់មកល្អវិញ។ លើសពីនេះ ពន្ធនាគារនៅក្នុងប្រទសកម្ពុជា ក៏រងការរិះគន់ជាខ្លាំងពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការធ្វើទារុណកម្មលើអ្នកទោសរហូតដល់ស្លាប់ និងករណីហិង្សារវាងអ្នកទោស និងអ្នកទោសក្នុងកន្លែងជាប់ឃុំជាដើម។
គិតត្រឹមចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ កម្ពុជាមានអ្នកជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារចំនួនជិត ៤ម៉ឺននាក់ (៣៨.៩៩០) នាក់ក្នុងនោះអ្នកជាប់ឃុំពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសគ្រឿងញៀនមានជាង ២ម៉ឺននាក់ ដែលចំនួននេះបាន ធ្វើឲ្យមានភាពចង្អៀតណែនខ្លាំងក្នុងពន្ធនាគារ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។