មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបង្ខំចិត្តនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីគេចពីការចាប់ខ្លួននិងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗ ពីរបបក្រុងភ្នំពេញនោះ បង្ហាញអារម្មណ៍នឹកក្រុមគ្រួសារ និងមាតុ ប្រទេសនៅក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ឆ្លើយតបថា រដ្ឋាភិបាលមិន ទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមន្ត្រី និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដែលបំពានច្បាប់ ហើយរត់គេចខ្លួននោះទេ។
ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌ គឺជាឱកាសដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជួបជុំក្រុមគ្រួសារសាច់ញាតិបងប្អូន និងតែងតែយកចង្ហាន់ទៅប្រគេនព្រះសង្ឃតាមវត្តអារាមនានា ជាបន្តបន្ទាប់ ប៉ុន្តែមន្ត្រី និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង ដែលរត់ភៀសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសនោះគ្មានវាសនាបានជួបជុំក្រុមគ្រួសារដូចគេនោះទេ ព្រោះរបបក្រុងភ្នំពេញប្រកាស មិនស្វាគមន៍ដាច់ខាតប្រសិនបើពួកគេនៅតែស្មោះស្ម័គ្រជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ប្រធានប្រតិបត្តិរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិរាជធានីភ្នំពេញលោក ម៉ន ផល្លា ដែលបង្ខំចិត្តនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសរយៈពេលជាង ២ឆ្នាំ ដើម្បីគេចពីការតាមចាប់ខ្លួនរបស់អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញរៀបរាប់ថា ក្នុងរដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ លោកពិតជាមានអារម្មណ៍ស្រងេះស្រងោចខ្លោចផ្សារខ្លាំងបំផុត ដែលមិនអាចវិលចូលប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីជួបជុំក្រុមគ្រួសារ៖ « ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ គឺជាបុណ្យជាតិរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ តែខ្ញុំបានឃ្លាតឆ្ងាយពីប្រទេសកម្ពុជាជាង ២ឆ្នាំមកហើយ ខ្ញុំពិតជានឹករលឹកដល់ក្រុមគ្រួសារ សាច់ញាតិ និងសហការី ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ តាមពិតទៅ ការដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំឃ្លាតឆ្ងាយពីមាតុប្រទេសនេះ ដោយសារតែការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការគំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យពីរបបក្រុងភ្នំពេញ ដែលដឹកនាំដោយមេដឹកនាំផ្តាច់ការ » ។
ទោះមិនបានជួបជុំគ្រួសារ និងទៅវត្តធ្វើបុណ្យរួមគ្នាក្តី លោក ម៉ន ផល្លា ដែលជាប់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីហាមធ្វើនយោបាយ ៥ឆ្នាំក្នុងចំណោមមន្ត្រីទាំង ១១៨រូប របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏នៅតែបួង សួងឱ្យប្រជាជាតិខ្មែរជួបប្រទះនៅសុខសន្តិភាពពិតប្រាកដ និងគេចផុតពីរបបផ្ដាច់ការអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាដើម៖ « សូមឲ្យទេវតា និងវត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងលោក តាមថែរក្សាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ សូមឲ្យមានសេចក្ដីសុខ និងជីវភាពរីកចម្រើន និងសូមឲ្យវិលត្រឡប់មកវិញនូវ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាមរយៈការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់លោកប្រធាន សម រង្ស៊ី និងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ខាងមុខនេះ។ពួកយើងខ្ញុំនៅទីនេះ ត្រៀមខ្ឡួនរួចហើយ » ។
រីឯប្រធានចលនាស្ត្រីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅស្រុកភ្នំស្រួចខេត្តកំពង់ស្ពឺ អ្នកស្រី ហែម ចន្នី រៀបរាប់ថា អ្នកស្រីជាមួយនឹងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត និងស្រុកពីខាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ចំនួន ៦នាក់បានសម្រេចរត់គេចខ្លួននៅក្រៅប្រទេស កាលពីដើមខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រោយទទួលបានដីកាពីតុលាការខេត្តឱ្យចូលទៅបំភ្លឺករណីជួបប្រជុំបង្ហាញការគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិលចូលស្រុកវិញ។ អ្នកស្រីនិយាយថា អារម្មណ៍នឹកដល់ស្រុកនិងគ្រួសារ កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ នៅពេលពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌមកដល់ ប៉ុន្តែមិនអាចវិលទៅវិញបាន ព្រោះតែទង្វើផ្ដាច់ការរបស់របបក្រុងភ្នំពេញ៖ « ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា សោកស្ដាយ ព្រោះភ្ជុំបិណ្ឌជាបុណ្យប្រពៃណីដូនតារបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប តែយើងព្រាត់ប្រាសពីបងប្អូនពីគ្រួសារ មិនបានជួបជុំគ្នា ដោយសារតែយើងរងអំពើអយុត្តិធម៌ពីរបបក្រុងភ្នំពេញ ដោយយើងអត់មានខុសអីសោះ » ។
មេឃុំ ចៅសង្កាត់ និងមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាច្រើននាក់ បានរត់គេចខ្លួនទៅរស់នៅក្រៅប្រទេស និងមួយចំនួនទៀត រស់នៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសទាំងមុន និងក្រោយពេលរបបក្រុងភ្នំពេញរំលាយគណបក្សប្រឆាំង និងច្បាមយកតួនាទីរបស់ពួកគេ ដែលពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧។ ការរត់គេចនេះដោយសារតែអាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន តាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ប្ដឹងទៅតុលាការ និងតាមចាប់ខ្លួនបន្ទាប់ពីរបបក្រុងភ្នំពេញបរាជ័យក្នុងការប្រើប្រាស់គ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីឱ្យសកម្មជន និងមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងចុះចូលជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
ប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំខេត្តស្វាយរៀង លោក ម៉ៅ វិបុល ដែលជាប់បម្រាមធ្វើនយោបាយ ៥ឆ្នាំ និងទើបតែត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់ជាតិ និយាយថា លោកមិនបានវិលត្រឡប់ទៅជួបជុំគ្រួសារនិងឃើញប្រទេសជាតិរយៈពេល ២ឆ្នាំហើយ ដោយសារតែបារម្ភពីការចាប់ខ្លួនពីសំណាក់អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ។ ទោះបីមិនបានទៅស្រុកវិញពេលនេះក្តី ប៉ុន្តែលោកប្ដេជ្ញាចិត្តថា នឹងវិលចូលកម្ពុជាវិញជាមួយដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ដើម្បីស្ដារប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ៖ « ជារៀងរាល់ឆ្នាំរដូវភ្ជុំបិណ្ឌខ្ញុំតែងតែបានជួបជុំក្រុមគ្រួសារញាតិមិត្ត ជាពិសេស ប្រពន្ធកូន ហើយនាំគ្នាទៅលេងស្រុកកំណើតហើយទៅជួបជុំម្ដាយចាស់។ ដោយសារតែរឿងនយោបាយ ដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទើបខ្ញុំមិនបានទៅជួបពួកគាត់ » ។
លោក ម៉ៅ វិបុល ដែលកំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសថៃបន្តថា កូនៗ និងភរិយារបស់លោក ក៏គ្មានអារម្មរណ៍រីករាយក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះដែរ ព្រោះពួកគេនឹករលឹកដល់លោកដូចគ្នា។
មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានឡើយ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុងកំពង់ចាមរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី គឹន ស្រីអូន ថ្លែងថា អ្នកស្រីបានបង្ខំចិត្តភៀសខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសថៃ ៣ឆ្នាំហើយ ដោយសារតែតុលាការខេត្តកំពង់ចាមចេញដីកាចាប់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងដឹកនាំកម្មករ ធ្វើបាតុកម្មទាមទារប្រាក់ឈ្នួល ក្នុងឆ្នាំ២០១២ តាំងពីអ្នកស្រីនៅធ្វើជាប្រធានសហជីព។ អ្នកស្រីបន្តថា ការចេញដីកាចាប់ខ្លួននេះគឺក្រោមហេតុផលនយោបាយ ព្រោះតែអ្នកស្រីក្លាហាន មិនព្រមលក់ឧត្តមគតិចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ អ្នកស្រីបន្តថា មនោសញ្ចេតនារវាងគ្រួសារគឺមិនចង់ចាកចេញមិនចង់បែកបាក់ពីក្រុមគ្រួសារនោះទេ ប៉ុន្តែដោយសាររបបក្រុងភ្នំពេញធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមិនអាចរស់នៅកម្ពុជាបានតទៅទៀត។ អ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ការក្ដុកក្ដួលនិងនឹករលឹកស្រុក និងក្រុមគ្រួសារជាខ្លាំងក្នុងពេលបុណ្យទានម្តង៖ « សោកស្ដាយណាស់ ដែលខ្ញុំមិនបានទៅជួបជុំម៉ែឪបងប្អូនក្នុងរដូវបុណ្យភ្ជុំ ដោយសារខ្ញុំជាជនភៀសខ្លួនរស់នៅក្នុងស្រុកមិនបាន ព្រោះតែងតែមាន អាជ្ញាធរធ្វើបាបគំរាមកំហែង។ ទោះយ៉ាងណា នៅថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ពួកខ្ញុំបានប្តេជ្ញាថា នឹងហែហមលោកប្រធានសម រង្ស៊ី ចូលស្រុកវិញឲ្យបានជោគជ័យ ទោះបីជាពួកខ្ញុំត្រូវពលីជីវិតក៏ដោយ » ។
យ៉ាងហោចណាស់មានមន្ត្រី និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាង ១រយនាក់ ដែលមានតំណែងចាប់ពីតំណាងរាស្ត្រសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងសកម្មជន កំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលមិនចាប់អារម្មណ៍ និង គ្មានអ្វីទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មជននិងមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឡើយ ដោយលោកចោទថា អ្នកទាំងនេះ គឺជាអ្នកបំពានច្បាប់ហើយរត់គេចខ្លួនដោយខ្លួនឯង៖ « ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស គេរីករាយសប្បាយទៅនឹងពិធីបែបពុទ្ធសាសនានេះ គ្រប់គ្នាទាំងអស់ លើកលែងតែជនមួយ ក្ដាប់ តូច ដែលបំពានច្បាប់នូវកម្ពុជា ដែលត្រូវប្រឈមមុខតាមផ្លូវច្បាប់ ហើយត្រូវរត់គេចខ្លួនពីការអនុវត្តច្បាប់ អ៊ីចឹងអ្នកដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវ គឺក្រុមមេកើយរបស់គាត់ ដែលជាចលនាអង្គការចាត់តាំងខុសច្បាប់ » ។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ មន្ត្រីនិងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងអះអាងថា ពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ប៉ុន្តែរបបក្រុងភ្នំពេញ យកប្រព័ន្ធច្បាប់ធ្វើជាឧបករណ៍នយោបាយ ដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់រូបភាពរហូតដល់ពួកគេមិនអាចរស់នៅកម្ពុជាបានតទៅទៀត។ លោក ម៉ន ផល្លា បញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋ សហគមន៍ជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិសុទ្ធតែវាយតម្លៃថា រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងកម្ពុជាបានដើរថយក្រោយពីព្រោះរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបើកយុទ្ធនាការកម្ទេចបក្សប្រឆាំង និងបំបិទសំឡេងឯករាជ្យនៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់។ របបនេះបានចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ រំលាយបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងបិទសិទ្ធិធ្វើនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំងចំនួន ១១៨នាក់។ ជាងនេះទៅទៀតនោះ របបនេះបានយកអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង ៥ពាន់អាសនៈ ដែលពលរដ្ឋខំបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ យកទៅចែកគ្នាកាន់កាប់ ប្រៀបដូចជាគេកាត់នំចែកគ្នាហូបយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ ទង្វើរបស់របបក្រុងភ្នំពេញនេះដោយសារខ្លាចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះឆ្នោត៖ « ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ គ្មានមូលដ្ឋានសីលធម៌ គ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់ និងមូលដ្ឋានមនសិការ ដែលខ្លួនបានរៀនសូត្រចេះដឹង ហើយឆ្លើយដោយគ្មានដឹងទិសតំបន់បែបនេះ » ។
ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌ មានរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ។ ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌនៅឆ្នាំនេះ ប្រព្រឹត្តិទៅពីថ្ងៃទី១៤ ដល់ថ្ងៃទី២៨ កញ្ញា។ អ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ លើកឡើងថា ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ត្រូវបានព្រះបាទអង្គ ឌួង បង្កើតឡើងក្នុងរាជ្យព្រះអង្គ ក្នុងបំណងពង្រឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ធ្វើជាស្នូលនៃឯកភាពជាតិ ដើម្បីឲ្យប្រទេសបានឯករាជ្យជាតិ។ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ និងពលរដ្ឋ តែងតែជំរុញឲ្យអ្នកនយោបាយខ្មែរ យកឱកាសបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ផ្សះផ្សាជាតិ ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ អ្នកទោសមនសិការក្នុងឱកាសបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លោកស្នើសុំឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រទឹកត្រជាក់ត្រីកុំ ដោយបើកឱ្យអ្នកទាំងឡាយ ដែលគេចចេញពីការគ្រប់គ្រងរបស់លោក បានចូលមករស់នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកវិញ ហើយត្រូវប្រកាន់យកគោលការណ៍របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដែលថា ទុក្ខរបស់រាស្ត្រ គឺជាទុក្ខរបស់ស្ដេច៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។