CDI គួរតែ​លើក​យក​បញ្ហា​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ការ​បំផ្លាញ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ «ជជែក​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល»

ដោយ ប្រាជ្ញ ចេវ
2024.11.19
CDI គួរតែ​លើក​យក​បញ្ហា​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស  និង​ការ​បំផ្លាញ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ «ជជែក​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល» កិច្ច​ប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ (IDC-CDI) នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប កាលពី​ថ្ងៃទី១៨ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៤។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត

អ្នកឃ្លាំមើល​លើកឡើង​ថា អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ (CDI) គួរតែ​លើក​យក​បញ្ហា​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ការ​បំផ្លាញ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ទៅ​ជជែក​ជាមួយ​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​ប្រតិបត្តិ នៃ​អង្គការ​នេះ នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប។

អ្នកឃ្លាំមើល​លើកឡើង​ថា កិច្ច​ប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ (IDC-CDI) នៅ​រសៀល​ថ្ងៃទី១៨ ខែ​វិច្ឆិកា នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប នៅ​មិន​ទាន់​បើក​ឱកាស​ឲ្យ​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​បង្ហាញ​ពី​បញ្ហា​ប្រឈម​របស់​ពួកគេ​ឡើយ ខណៈ​ប្រទេស​កម្ពុជា ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ មើល​ឃើញ​ថា ជា​ប្រទេស​ពោរពេញ​ដោយ​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ។

ប្រធាន​អង្គការ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ខ្មែរ ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី (Australia) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មាន​ប្រសាសន៍​ថា អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ គួរតែ​ផ្ដល់​ឱកាស​ឲ្យ​តួអង្គ​គន្លឹះ ក្នុង​របប​នៃ​ការ​ដឹកនាំ​តាម​បែប​ប្រជាធិបតេយ្យ​ផ្សេង​ទៀត ដូច​ជា អ្នក​នយោបាយ​មាន​និន្នាការ​ផ្ទុយ​ពី​រដ្ឋាភិបាល និង​សង្គម​ស៊ីវិល​និយម​កណ្ដាល​ជាដើម បាន​ចូលរួម និង​លើកឡើង​ពី​បញ្ហា​ប្រឈម​របស់​ពួកគេ។

លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «រឿង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គេ​មិន​ដែល​និយាយ​ត្រឹម​តែ​ប៉ុន្មាន​ស្ថាប័ន​ហ្នឹង​មក​បញ្ចប់​បាន​ទេ ទាល់​តែ​មាន​ការ​ជជែក មាន​ការ​ស្រុះស្រួល​គ្នា រក​ឲ្យ​ឃើញ​នូវ​បញ្ហា ដែល​ជា​វិបត្តិ​ពិត​ប្រាកដ​របស់​សង្គម ហើយ​រក​ដំណោះស្រាយ​រួម​គ្នា ដែល​ឆ្លើយតប​ទៅ​នឹង​អ្វី ដែល​បាន​កើតឡើង​ហ្នឹង ។ មិនមែន​ថា ត្រឹមតែ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ធ្វើ​ការ​បកស្រាយ​យក​តែ​រួច​ខ្លួន ហើយ​មិន​រក​ដំណោះស្រាយ​អ្វី​ដែល​កំពុង​តែ​ជួប​វិបត្តិ​ពិតប្រាកដ អាហ្នឹង​មិន​មែន​ជា​ការ​ព្យាបាល​ឲ្យ​ចំ​ជំងឺ​ទេ»

ការ​លើកឡើង​នេះ ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ បាន​ប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​ប្រតិបត្តិ​របស់​ខ្លួន នៅ​ទីក្រុង​សៀមរាប នៅ​រសៀល​ថ្ងៃទី១៨ ខែ​វិច្ឆិកា ដោយ​មាន​អ្នក​ចូលរួម​ជិត ១រយ​នាក់ (៨៧) មកពី​គណបក្ស​នយោបាយ​ចំនួន ២៦ និង​ប្រទេស​ចំនួន ២៤ រួម ទាំង​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ផង​ដែរ។

ថ្លែង​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ គណៈ​ប្រតិភូ នៃ​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ លោក អាន់ដ្រេ ប៉ាស្ត្រាណា ​(Andre Pastrana) បាន​លើកឡើង​អំពី​បញ្ហា​ប្រឈម​របស់​ពលរដ្ឋ បណ្ដាល​មកពី​សង្គ្រាម​នៅ​មជ្ឈិមបូព៌ា និង​បាន​ប្ដេជ្ញាចិត្ត​ដោះស្រាយ​លើ​កម្ពស់​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជាដើម។

លោក អាន់ដ្រេ ប៉ាស្ត្រាណា៖ «យើង​ឃើញ​ថា យើង​បាន​ធ្វើ​ការ​ប្ដេជ្ញាចិត្ត​ខ្ពស់​ក្នុង​ការ​លើក​កម្ពស់​នូវ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ក៏​ដូច​ជា សុខុមាលភាព​របស់​មនុស្ស បើក​លំហ​គំនាប​នៃ​ការ​រឹត​ត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព»

លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុង​នាម​ជា​អនុប្រធាន​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា និង​ជា​អនុប្រធាន​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ ក៏​បាន​ចូលរួម​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ​ដែរ ហើយ​លោក​បាន​អួត​សរសើរ​ពី​អ្វី​មួយ ដែល​គេ​ហៅ​ថា «សន្តិភាព» កសាង​ឡើង​ដោយ​ស្នាដៃ​របស់​ឪពុក​របស់​លោក ក្នុង​ការ​ផ្សះផ្សា និង​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេស ដោយ​លោក​ថា ពលរដ្ឋ​មក​ពី​គ្រប់​មជ្ឈដ្ឋាន ទោះ​មាន​និន្នាការ​នយោបាយ​ខុស​គ្នា ក៏​អាច​រស់នៅ​ចុះ​សម្រុង​គ្នា​ដែរ។

លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ «ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា មាន​គោលបំណង​ក្នុង​ការ​លើកកម្ពស់​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ព្រម​ទាំង​រួម​គ្នា​នឹង​គណបក្ស​នយោបាយ ដែល​មាន​ផ្នត់​គំនិត​ដូច​គ្នា គាំទ្រ​ពហុភាគី​និយម និង​ភាព​ចម្រុះ​នៅ​ក្នុង​អភិបាល​កិច្ច​នយោបាយ»

ទោះជាយ៉ាងណា ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​ដោយ​គ្រួសារ​ត្រកូល «ហ៊ុន» តាំង​ពី​អតីត​នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បន្ត​ដល់​កូន គឺ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ ចាត់​ទុក​ថា ជា​ប្រទេស​ដឹកនាំ​បែប​ផ្ដាច់​ការ គ្រួសារ​និយម និង​សំបូរ​ដោយ​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ដូចជា អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ គ្រឿងញៀន និង​អំពើ​ពុករលួយ​ជាដើម ។ ជាក់ស្ដែង នៅ​ដើម​ឆ្នាំ២០២៤ អង្គភាព​ស៊ើបអង្កេត​សេដ្ឋកិច្ច ហៅ​កាត់​ថា អ៊ី.អាយ.យូ (Economist Intelligence Unit) ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ចក្រភព​អង់គ្លេស (UK) បន្ត​ដាក់​ចំណាត់ថ្នាក់​កម្ពុជា​ជាប់​លេខ ១២១ ឬ​ជា​ប្រទេស​មាន​របប​ដឹកនាំ​តាម​បែប​ផ្ដាច់ការ​សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០២៣។

គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​បាន​ចូល​ជា​សមាជិក​ពេញ​សិទ្ធិ របស់​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៦។ អង្គការ​នេះ ជា​អង្គការ​មួយ ក្នុង​ចំណោម​អង្គការ​អន្តរជាតិ ចំនួន៥ ផ្សេង​ទៀត ដែល​បាន​ចូលរួម​សង្កេតការណ៍​បោះឆ្នោត​ជ្រើសរើស​ក្រុមប្រឹក្សា​ឃុំ​សង្កាត់​អាណត្តិទី៥ កាលពី​ឆ្នាំ២០២២ ។ គណៈ​ប្រតិភូ នៃ​អង្គការ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​និយម​កណ្ដាល​អន្តរជាតិលោក អាន់ដ្រេ ប៉ាស្ត្រាណា ធ្លាប់​ដឹក​នាំ​អង្គការ​មួយ​ចំនួន ចូល​រួម​ធ្វើ​ជា​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា​ ចំនួន​៣ដង​រួច​មក​ហើយ​ ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១៧​ក្រោយ​ពេល​ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ត្រកូល ហ៊ុន បាន​រម្លាយ​គណបក្ស​ប្រឆាំង គឺ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ។

អ្នកឃ្លាំមើល​លើកឡើង​ថា ការ​រៀបចំ​កិច្ច​ប្រជុំ​ពិភាក្សា​សម្រាប់​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ គួរតែ​មាន​ការ​ចូលរួម​ទាំង​អស់ ពី​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ដូចជា គណបក្ស​កាន់​អំណាច គណបក្ស​ប្រឆាំង សង្គម​ស៊ីវិល ពលរដ្ឋ និង​រដ្ឋាភិបាល​ជាដើម ។ ប្រធាន​អង្គការ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ខ្មែរ លោក ស៊ឹង សែនករុណា ចាត់​ទុក​កិច្ច​ប្រជុំ ដែល​តាំង​នាម​ជា​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ តែ​ខ្វះ​ការ​ចូលរួម​ពី​តួ​អង្គ​គន្លឹះ ក្នុង​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ គ្រាន់​ជា​ឆាកល្ខោន​បំភាន់​ភ្នែក​ពលរដ្ឋ​ប៉ុណ្ណោះ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
គ្រួសារ​រៀបចំ​ពិធី​បញ្ចុះសព​លោក លិម គិមយ៉ា នៅ​ជាយ​ទីក្រុង​ប៉ារីស
បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។