តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអន្តរជាតិនិយាយអ្វីខ្លះអំពីរឿងឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម ឡី?
2016.10.17
ពលរដ្ឋគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធសពលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នាវត្តពោធិយារាម ហៅវត្តចាស់ ឋិតនៅសង្កាត់ជ្រោយចង្វារ ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។ RFA/Cheu Sideth
RFA/Cheu Sideth
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ បណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់នៅកណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញ។ ភ្លាមៗនោះ ប្រជាជនកម្ពុជា រាប់ម៉ឺននាក់សម្ដែងក្តីសោកសង្រេងសោកស្ដាយចំពោះព័ត៌មានមរណភាពនេះ។ រយៈពេល ៣ខែមកនេះ សារព័ត៌មានអន្តរជាតិនានាជុំវិញពិភពលោក ក៏បានតាមដានដំណើរការស៊ើបអង្កេតនៃការបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែរ។
តើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះនិយាយអ្វីខ្លះអំពីរឿងនេះ?
សារព័ត៌មានអាស៊ានធូដេ (ASEAN Today) សរសេរថា ពន្លឺនៃក្តីសង្ឃឹមមានតិចតួច ដែលថារដ្ឋាភិបាលនឹងបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម ឡី។ សារព័ត៌មាននេះរាយការណ៍ទៀតថា មនុស្សជាច្រើនជឿជាក់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច អាចនឹងជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្មនេះ ដោយរំឭកពីនិទ្ទណ្ឌភាព ឬការមិនចាប់ឃាតកពិតប្រាកដមកផ្ដន្ទាទោស ក្រោយករណីឃាតកម្មលើតារាសម្ដែងអ្នកនាង ពិសិដ្ឋ ពីលីកា កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ ឃាតកម្មលើមេដឹកនាំសហជីពលោក ជា វិជ្ជា កាលពីឆ្នាំ២០០៤ និងឃាតកម្មលើសកម្មជនបរិស្ថាន លោក ឈុត វុទ្ធី កាលពីឆ្នាំ២០១២។
សារព័ត៌មានអាស៊ានធូដេ (ASEAN Today) បន្តទៀតថា រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មើលទៅហាក់ដូចជាមិនសូវខំប្រឹងប្រែងស៊ើបអង្កេតរកអ្នកដែលធ្វើឃាតបណ្ឌិត កែម ឡី ពិតប្រាកដ ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលថែមទាំងបានបដិសេធមិនផ្ដល់ទីតាំងរំឭកអនុស្សាវរីយ៍តម្កល់រូបសំណាកបណ្ឌិត កែម ឡី។ ថែមពីលើនេះ សាលារាជធានីភ្នំពេញ មុនសម្រេចផ្ដល់ទីតាំងវត្តចាស់ ដើម្បីរៀបចំបុណ្យ ១០០ថ្ងៃ ក៏ធ្លាប់ច្រានចោលសំណើនេះ ហើយក៏បានបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឲ្យរៀបចំបុណ្យនៅសួនច្បារវត្តបទុម ដែរ។
សារព័ត៌មានអាស៊ានធូដេ (ASEAN Today) បានស្រង់សម្ដីអ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន ដែលបានបញ្ជាក់ថា បណ្ឌិត កែម ឡី មិនមែនជាវីរបុរសជាតិទេ ដោយសារលោកមិនមែនជាបុគ្គលសាធារណៈ ក៏មិនមែនជាក្សត្រ ឬបុគ្គលដែលស្រដៀងនេះដែរ គឺបណ្ឌិត កែម ឡី គ្រាន់តែជាមនុស្សធម្មតា និយាយមិនសំចៃមាត់ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
ក៏ប៉ុន្តែប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ប្រទេសស្វីស ឈ្មោះ ស្វីសអ៊ីនហ្វូ (Swissinfo) ហៅឃាតកម្មកាលពីខែកក្កដា ធ្វើឲ្យគេយល់ច្បាស់ថា បណ្ឌិត កែម ឡី ជាវីរបុរសជាតិម្នាក់ ពិសេសភស្តុតាងនៃចំនួនមនុស្សប្រមាណ ១លាន ៥សែននាក់ ចូលរួមដង្ហែសពលោកបណ្ឌិត។
ស្វីសអ៊ីនហ្វូ (Swissinfo) រាយការណ៍ថា ភាពក្លាហានរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែលវិភាគ និងបកស្រាយជំងឺសង្គមកម្ពុជា ផ្អែកលើការស្រាវជ្រាវអមដោយមតិរិះគន់បែបស្ថាបនា ធ្វើឲ្យជនកម្ពុជា ជាច្រើនចាត់ទុកលោកជាបុរសនៃការពិត។
បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មិត្តភ័ក្ដិជិតស្និទ្ធម្នាក់របស់បណ្ឌិត កែម ឡី ប្រាប់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានអាល្លឺម៉ង់ ឌី.ដាប់ប៊លយូ (DW) ដោយប្រៀបធៀបបណ្ឌិត កែម ឡី ទៅនឹងវីរបុរសផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក ម៉ាទីន លូហ្សឺ ឃីង (Martin Luther King Jr.) ដែលត្រូវបានគេធ្វើឃាតកាលពីឆ្នាំ១៩៦៨។
សារព័ត៌មាន អូភិន ឌិម៉ូក្រេស៊ី (Open Democracy) ឯណេះវិញ កត់សម្គាល់ថា បណ្ឌិត កែម ឡី និយាយការពិតដើម្បីមនុស្សទន់ខ្សោយ ប៉ុន្តែមិនមែនដើម្បីផលប្រយោជន៍អំណាចផ្ទាល់ខ្លួន។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ស្វីសអ៊ីនហ្វូ (Swissinfo) រៀបរាប់ថា ស្ត្រីម្នាក់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បាននិយាយទាំងទឹកភ្នែកថា នាងមិនអាចចូលរួមកាន់ទុក្ខមរណភាពរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ជាមួយអ្នកជិតខាងផ្សេងទៀតរបស់នាង ដែលជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច ដោយសារនាងខ្លាចគេលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីបោះឆ្នោត។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉េង វីរៈ ប្រាប់សារព័ត៌មានស្វីសអ៊ីនហ្វូ (Swissinfo) ថា ការស្លាប់របស់បណ្ឌិត កែម ឡី គឺជាការបាត់បង់មួយ ក៏ប៉ុន្តែការស្លាប់នេះបានដាស់យុវជន បានដាស់ប្រជាជនកម្ពុជា រាប់រយពាន់នាក់ឲ្យភ្ញាក់ ឲ្យក្លាហានហ៊ានបញ្ចេញមតិ។ គឺមនុស្សដែលទើបនឹងភ្ញាក់នេះហើយ ដែលផ្ដើមហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាង ៣០ឆ្នាំ។
សារព័ត៌មាន ស៊ី.អិន.ប៊ី.ស៊ី (CNBC) រាយការណ៍ថា ព្រឹត្តិការណ៍ឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម ឡី ស្ដែងឲ្យឃើញរឹតតែច្បាស់ពីការគាបសង្កត់លើអ្នកប្រឆាំង មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជន និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល។ CNBC បានដកស្រង់សម្ដីរបស់សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាទំនាក់ទំនងការបរទេស (Council of Foreign Affairs) ផ្នែកកិច្ចការអាស៊ីអាគ្នេយ៍ថា នយោបាយប្រទេសកម្ពុជា ងាករេកាន់តែគ្រោះថ្នាក់ ដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។
បន្ថែមពីលើនេះ សាស្ត្រាចារ្យម្នាក់នៃសាកលវិទ្យាល័យស៊ីដនី នៃប្រទេសអូស្ត្រាលី ប្រាប់ CNBC ថា នយោបាយកម្ពុជា គឺស្ថិតនៅចំណុចមួយដុនដាប ហើយស្ថានភាពសព្វថ្ងៃ គឺច្របូកច្របល់មែនទែន។ អ្នកវិភាគផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុម្នាក់ ក៏បានព្រមានតាមរយៈ CNBC ថា ប្រសិនបើភាពជាប់គាំងនយោបាយ នៅបន្តដូចសព្វថ្ងៃនេះទៀត វានឹងប៉ះពាល់ដល់ការជាប់គាំងផ្នែករៀបចំគោលនយោបាយ ឬរារាំងរដ្ឋាភិបាល មិនអាចអនុវត្តកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ច។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានអាល្លឺម៉ង់ ឌី.ដាប់ប៊លយូ (DW) រាយការណ៍ថា សាច់ញាតិ និងមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ចង់រក្សាគំនិត និងទស្សនវិស័យរបស់លោកនៅស្ថិតស្ថេរ ដោយការបើកហាងកាហ្វេដាក់ឈ្មោះបណ្ឌិត កែម ឡី ដាំដើមឈើ សាងសង់រូបសំណាក បើកបណ្ណាល័យ និងបើកវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសម្រាប់ការស៊ើបអង្កេត។
សារព័ត៌មានឌឺ ស៊ីដនី ម៉័រនីង ហេរ៉ាដ៍ (The Sydney Morning Herald) ឲ្យដឹងថា សាស្ត្រាចារ្យមួយរូបនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី (ANU) ចោទរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថារំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជារំលោភយកដីប្រជាជន និងកាត់បន្ថយសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ សាស្ត្រាចារ្យរូបនេះក៏និយាយថា ឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម ឡី ជាឃាតកម្មនយោបាយ។
ដោយឡែកសារព័ត៌មាន អូភិន ឌិម៉ូក្រេស៊ី (Open Democracy) បានលើកយកចម្រៀង «កុំស្មានបងភ្លេច» របស់លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត មកប្រៀបធៀបការស្លាប់របស់បណ្ឌិត កែម ឡី។ លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាអធិរាជសំឡេងមាសតំណាងឲ្យបញ្ញវន្តផ្នែកតូរ្យតន្ត្រី។ លោកត្រូវបានខ្មែរក្រហមដែលស្អប់អ្នកចេះដឹងសម្លាប់កាលពី ៤០ឆ្នាំមុន។ ៤០ឆ្នាំក្រោយ រឿងរ៉ាវកាប់សម្លាប់អ្នកចេះដឹងនេះ «កុំស្មានបងភ្លេច» អូភិន ឌិម៉ូក្រេស៊ី (Open Democracy) រំឭកឡើងវិញថា លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត ត្រូវគេសម្លាប់នៅទីងងឹតក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ត ខណៈបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបាញ់សម្លាប់កណ្ដាលថ្ងៃ នៅចំបេះដូងនៃរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ ទីផ្សារសេរី។ ៤០ឆ្នាំកន្លងផុតទៅ កម្ពុជា នៅជាកន្លែងគ្រោះថ្នាក់ពីការកាប់សម្លាប់ ពិសេសសម្រាប់ជនណាដែលហ៊ានសុបិន្ដពីអនាគតផ្សេងពីពេលបច្ចុប្បន្ន។
ជាចុងក្រោយ អូភិន ឌិម៉ូក្រេស៊ី (Open Democracy) សរសេរថា ប្រសិនបើគណបក្សរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចង់សាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតពេលខាងមុខ គេគួរបញ្ចប់ការការពារក្រុមអ្នកមានគ្រាក់ៗ និងក្រុមស៊ីឈ្នួលសម្លាប់ ហើយគួរស្វាគមន៍គំនិត និងបែបបទដឹកនាំថ្មី ដើម្បីអភិវឌ្ឍសម្រាប់មនុស្សជំនាន់កើតក្រោយសម័យខ្មែរក្រហម។ អ្នកបោះឆ្នោតសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៨ ភាគច្រើនកើតក្រោយពេលខ្មែរក្រហមដួលរលំ ដែលពួកគេមិនបានឆ្លងកាត់ដោយផ្ទាល់នូវអំពើព្រៃផ្សៃរបស់ខ្មែរក្រហម តែពួកគេក៏នឹងមិនបំភ្លេចសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលពេលបច្ចុប្បន្ននេះដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងថា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ចេញសាររឿងបដិសេធយុវជនម្នាក់នៅជប៉ុនស្នើសុំធ្វើជាទីប្រឹក្សាជានយោបាយប្រជាភិថុតិ
- ជនជាតិវៀតណាមរស់នៅលើដី៤០ហិកតារ ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងត្អូញជីវភាពលំបាក និងខ្លះវិលទៅរស់នៅលើផ្ទះបណ្តែតទឹកវិញ
- កូនប្រុសលោក លិម គិមយ៉ា ថា ឃាតកម្មលើឪពុកជារឿងនយោបាយនិងប្ដេជ្ញាស្វែងរកយុត្តិធម៌
- សកម្មជនបរិស្ថានថា ការបាក់ច្រាំងទន្លេខូចខាតផ្ទះពលរដ្ឋនៅជ្រោយចង្វា ដោយសារតែការបូមខ្សាច់
- ពលរដ្ឋច្រើនគ្រួសារនៅកំពង់ឆ្នាំងតវ៉ាសុំបន្តរកស៊ីរាវលៀសតាមដងទន្លេចិញ្ចឹមជីវិត
