រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានលោក សាយ សំអាល់ បានចូលកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន នៅឆ្នាំ ២០១៣ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ មិនខុសគ្នាពីរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងបរិស្ថានមុនទេ លោក សាយ សំអាល់ ត្រូវក្រុមសកម្មជនការពារធនធានធម្មជាតិមើលឃើញថា ជាមន្ត្រីអសមត្ថភាពដោយសារលោកមិនអាចទប់ស្កាត់ការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើរបស់ជាតិបាន។ លោកមិនហ៊ានប្រើតួនាទី និងអំណាចរបស់លោក ដើម្បីតតាំងជាមួយក្រុមហ៊ុន និងឈ្មួញឈើទុច្ចរិតមានខ្នងក្រាស់ ដែលបានបំផ្លាញភោគទ្រព្យធម្មជាតិមហាសាលនោះឡើយ។
បើគិតតែរឿងព្រៃឈើមួយមុខ ក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានលោក សាយ សំអាល់ រយៈពេលជិត ១០ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើបានកើតមានពេញផ្ទៃប្រទេស ទាំងក្នុងតំបន់ព្រៃអភិរក្ស ទាំងក្នុងតំបន់ព្រៃឈើការពារដោយអនុក្រឹត្យ។ ទិន្នន័យផ្កាយរណបផ្តល់ដោយមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវរួម (Joint Research Center, JRC) របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប និង ទិន្នន័យបម្រែបម្រួលព្រៃឈើសាកល (Global Forest Change) របស់សាកលវិទ្យាល័យម៉ារីលែន (University of Maryland) នៃសហរដ្ឋអាមេរិក រកឃើញថា គ្រាន់តែក្នុងឆ្នាំ២០១៩មួយ ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ បានបាត់បង់ព្រៃរហូតដល់ទៅ ៧ពាន់ ៥រយហិកតារ គឺស្មើនឹងការកើនឡើងដល់ទៅ ៧៣% ពីឆ្នាំ២០១៨ ដែលមានន័យថា ក្នុង១ម៉ោង ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់នេះ បាត់បង់ព្រៃស្មើនឹងទំហំធំជាងតារាងបាល់ទាត់មួយ។ តួលេខនេះ ធ្វើឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសទី១០ ក្នុងពិភពលោកដែលរងការបាត់បង់ព្រៃឈើខ្លាំងជាងគេបំផុតក្នុងឆ្នាំ២០១៩ គឺរហូតដល់ទៅជាង ៦ម៉ឺន ៣ពាន់ ហិកតារ។ ភាគច្រើននៃព្រៃឈើទាំងនោះត្រូវបានគេកាប់បំផ្លាញទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ដើម្បីធ្វើអាជីវកម្មដោយខុសច្បាប់ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម។
កើតនៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៨០ លោក សាយ សំអាល់ បានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកជីវវិទ្យាវិទ្យាសាស្ត្រ (Biological Sciences) នៅមហាវិទ្យាល័យម៉ូណាស (Monash University) ប្រទេសអូស្ត្រាលី។ លោកជាកូនប្រុសបង្កើតរបស់លោក សាយ ឈុំ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានតែងតាំងលោក សាយ សំអាល់ ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន នៅក្រោយពេលលោកចាញ់ការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រប្រចាំមណ្ឌលកំពង់ចាម ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៣ នៃនីតិកាលទី៥។
លោក សាយ សំអាល់ មានអាយុ ៣៣ឆ្នាំ នៅពេលលោកចូលកាន់តំណែងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន គឺជារដ្ឋមន្ត្រីវ័យកេ្មងជាងគេ។ នៅពេលលោកចូលកាន់តំណែងនេះដំបូង ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថាន និងមជ្ឈដ្ឋានទូទៅហាក់មានក្ដីសង្ឃឹមច្រើនថា រដ្ឋមន្ត្រីវ័យក្មេងរូបនេះ ប្រហែលជាអាចទប់ស្កាត់ការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិបាន ព្រោះលោកនៅវ័យក្មេង ឈាមថ្មី និងបានសិក្សាខ្ពស់នៅប្រទេសជឿនលឿនផងនោះ អាចមានគំនិត និងរបៀបដឹកនាំថ្មីជាងមន្ត្រីចាស់គំរឹលជាច្រើនរូបផ្សេងទៀត ដែលកាន់តំណែងរដ្ឋមន្ត្រីតាំងពីចុងទសវត្សរ៍៨០មក។ ប៉ុន្តែក្ដីសង្ឃឹមទាំងអស់នោះ បានក្លាយជាការខកចិត្ត និងក្ដីបារម្ភទៅវិញ ដោយសារតែឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើនៅតែបន្តកើតមានឥតស្រាកស្រាន្ត និងអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិក៏រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
ប្រធានសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តកំពង់ធំលោក ហឿន សុភាព និយាយថា ក្នុងអាណត្តិរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានលោក សាយ សំអាល់ មានការតឹងតែងជាមួយអ្នកការពារព្រៃឈើ តែធូររលុងជាមួយអ្នកបំផ្លាញព្រៃឈើ។ លោកថា ជាក់ស្តែងមន្ត្រីបរិស្ថានបានឃាត់ចាប់អ្នកកាប់ឈើ និងអ្នកដឹកឈើខុសច្បាប់ គេគ្រាន់តែពិន័យជាប្រាក់ រួចប្រគល់សម្ភារៈឱ្យវិញ ក្រោយមកអ្នកទាំងនោះ ចូលព្រៃកាប់ឈើដដែល។ ការឃាត់ខ្លួននេះទៀតសោតក៏កម្រធ្វើឡើងចំពោះក្រុមហ៊ុនធំៗណាស់៖ «អ្នកកាប់ឈើនៅតែកាប់ដដែលៗ វាអត់មានទោសទណ្ឌអី អ្នកធ្លាប់ធ្វើយូរឆ្នាំ ដូចជាអត់មានរឹតបន្តឹងពួកគាត់។ ការឃាត់ចាប់វត្ថុតាង ដូចគោយន្ត ម៉ូតូ និងគោយន្តយើងឃើញ មុខមាត់អ្នករកស៊ីដដែល ដូចជា ពុំមានអ្នកថ្មីទេ។ អ្នកការពារគេមានវិធានការតឹងតែង សម្រាប់អ្នកបំផ្លាញ ដូចជា ពុំមានវិធានការខ្លាំង»។
ភាពបរាជ័យមួយទៀតរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន គឺសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្ដាច់ជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើគម្រោង «ព្រៃឡង់បៃតង» កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១នេះ ជាការឆ្លើយតបនឹងវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលបិទខ្ទប់សំឡេង និងសកម្មភាពរបស់សកម្មជនការពារព្រៃឈើ មិនឱ្យពួកគេចូលល្បាតមើលបទល្មើសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ តំបន់ការពារដែលកំពុងបន្តរងការកាប់បំផ្លាញ។
ក្រុមអ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថានលើកឡើងថា កំណត់ត្រាអាក្រក់ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា គឺយុវជនការពារធនធានធម្មជាតិជាង ១០ នាក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ក្នុងនោះមានសមាជិកអង្គការមាតាធម្មជាតិចំនួន ៦ នាក់។ អ្នកទាំង ៦នាក់ ដែលកំពុងជាប់ក្នុងពន្ធនាគារនោះ មានលោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ឡុង គន្ធា កញ្ញា ភួន កែវរស្មី លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និងលោក យឹម លាងហ៊ី។
ស្ថាបនិកចលនាមាតាធម្មជាតិលោក អាឡិកហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវិតសឹន (Alejandro Gonzalez Davidson) លើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួនយុវជនការពារបរិស្ថានជាច្រើនរូបនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា លោក សាយ សំអាល់ មិនខ្វល់ខ្វាយពីយុវជនដែលលះបង់សេចក្ដីសុខផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីការពារប្រយោជន៍ជាតិឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងអាណត្តិរបស់រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ចំនួនអ្នកកាប់ឈើក្នុងព្រៃឡង់កើនឡើងច្រើន សកម្មភាពបូមខ្សាច់តាមដងទន្លេមេគង្គ និងទន្លេបាសាក់កើតមានយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ធ្វើឱ្យបាក់ច្រាំងទន្លេ។ រីឯសកម្មភាពរុករករ៉ែមាសនៅខេត្តព្រះវិហារ និងខេត្តមណ្ឌលគិរី បង្កផលប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋ និងធនធានធម្មជាតិយ៉ាងធំធេង៖ «អត់ដែលមានក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា រាប់រយរាប់ពាន់ឆ្នាំកន្លងមក សហគមន៍មូលដ្ឋានចង់ចូលព្រៃ និងចង់ល្បាតធ្វើបានតើ មានតែសម័យ សាយ សំអាល់ មិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រឡាញ់ព្រៃឈើចូលល្បាត ពុំមែនចូលកាប់។ គាត់អត់អនុញ្ញាត គាត់បញ្ជាឱ្យ បេអឹម ទៅរារាំងនិងគំរាមចាប់ដាក់គុក។ អាហ្នឹងជារឿងមួយ ដែលប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា មិនដែលមាន ជារឿងមួយដែលយើងចារនៅប្រវត្តិសាស្ត្រ»។
លោក អាឡិក សង្កេតឃើញថា លោក សាយ សំអាល់ មិនហ៊ានតតាំងជាមួយ ក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើមានខ្នងក្រាស់ ដូចជា ក្រុមហ៊ុន ទ្រី ភាព និង ក្រុមហ៊ុនចិនជាដើម ដោយសាររដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ខ្លាចឥទ្ធិពលរបស់ក្រុមអ្នកមានអំណាចទាំងនោះ។ ហេតុដូច្នេះហើយ លោក អាឡិក ថា លោក សាយ សំអាល់ ជាមនុស្សអសមត្ថភាពក្នុងការការពារសម្បត្តិធម្មជាតិរបស់ខ្មែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ក្រសួងបរិស្ថានដែលគ្រប់គ្រងដោយលោក សាយ សំអាល់ ក្នុងរយៈពេល ៨ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ លោកក៏បានកសាងស្នាដៃមួយចំនួនផងដែរ។ លោកបានកសាងអគារទីស្តីការក្រសួងបរិស្ថានទំនើបមួយ។ លោកបានពង្រីកវិសាលភាពតំបន់ការពារធម្មជាតិ តំបន់ការពារទេសភាព តំបន់រ៉ាំសា តំបន់របៀងអភិរក្សជីវចម្រុះ និងតំបន់អេកូទេសធម្មជាតិ ២៣ ខេត្តក្រុង ឬស្មើនឹងជាង ៧០ កន្លែង។ លើសពីនេះ លោកបានផ្ដួចផ្ដើមឱ្យចុះបញ្ជីដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់ ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា ដែនជម្រកសត្វព្រៃគូលែនព្រហ្មទេព និងដែនជម្រកសត្វព្រៃសៀមប៉ាងខាងលិចជាដើម។ ទោះជាបែបនេះក្ដី អ្វីដែលជាបញ្ហានោះ គឺក្រសួងបរិស្ថានមិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសដែលកើតមានក្នុងតំបន់ការពារទាំងនោះបានឡើយ។ លេសឬហេតុផលការពារខ្លួនមួយរបស់ក្រសួងបរិស្ថាននោះ គឺថា ក្រសួងមានធនធានមនុស្សតិច ដែលមិនអាចរាយពង្រាយដើម្បីល្បាតការពារព្រៃឈើដល់គ្រប់ទីកន្លែងនោះទេ។
ក្នុងអាណត្តិការងាររបស់លោកសាយ សំអាល់ ក៏មានដែនជម្រកសត្វព្រៃមួយចំនួនត្រូវបានរំលាយចោលដែរ រួមមាន ដែនជម្រកសត្វព្រៃស្នូលក្នុងខេត្តក្រចេះ និង ដែនជម្រកសត្វព្រៃរនាមដូនសំ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។ តំបន់អភិរក្សទាំងពីរនេះ មានផ្ទៃដីជិត ២០ម៉ឺនហិកតារ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរំសាយ កាលពីឆ្នាំ ២០១៨កន្លងទៅ ដោយក្រសួងអះអាងថា លែងមានតម្លៃជាតំបន់អភិរក្ស ប៉ុន្តែសកម្មជនបរិស្ថានមិនយល់ដូច្នេះឡើយ។
មន្ត្រីរាជការធ្វើការនៅមន្ទីរបរិស្ថានម្នាក់ ដែលស្និទ្ធនឹងលោក សាយ សំអាល់ ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោក សាយ សំអាល់ មានសមត្ថភាពខ្ពស់ ចិត្តទូលាយ រុះរាយរាក់ទាក់ជាមួយមន្ត្រីតូចតាចថ្នាក់ក្រោម និងអនុវត្តសកម្មភាពការងារបានច្រើន។ លោកថា រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ បានកសាងស្នាដៃជាច្រើន ក្នុងអាណត្តិការងាររបស់លោករួមមាន ជំរុញឱ្យមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សជាង ១ពាន់ នាក់ ដែលធ្លាប់ជាមន្ត្រីកិច្ចសន្យា ឱ្យចូលក្នុងក្របខណ្ឌមន្ត្រីរាជការ ផ្ដល់មធ្យោបាយធ្វើដំណើរ សម្ភារៈចុះល្បាត កាំភ្លើង និងថវិកាចុះល្បាតជាដើម។ ប៉ុន្តែលោកទទួលស្គាល់ថា មានចំណុចខ្វះខាតដែរ ដោយសារព្រៃឈើក្រៅតំបន់ការពារធម្មជាតិបាត់បង់ស្ទើរទាំងស្រុង។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ពុំអាចប្រើសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងដែលរៀននៅក្រៅប្រទេស បម្រើឱ្យប្រយោជន៍ជាតិពេញលេញឱ្យល្អប្រសើរនោះទេ ព្រោះការងាររបស់លោក ឋិតក្រោមនឹមនយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាច។
មន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃសមាគមអាដហុកលោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ សង្កេតឃើញថា ក្រសួងបរិស្ថានមិនដែលធ្វើជាដើមបណ្តឹង ប្តឹងបរិហារ ក្រុមឈ្មួញ និងអ្នកដែលបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនោះទេ។ លោកថា ក្រសួងបរិស្ថានដែលជាក្រសួងសាមី ខ្វះជំហរម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការប្រើប្រាស់អំណាចរបស់ខ្លួនដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។ លោកថា អ្នកដែលរកស៊ីបំផ្លាញព្រៃឈើធំៗមានអំណាច និងឥទ្ធិពលជាងរដ្ឋមន្ត្រី ដែលទាមទារឱ្យមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលហ៊ានប្រើដាវអាជ្ញាសឹកកុំនិយាយតែមាត់ ដើម្បីកាត់សាច់ស្អុយរលួយចេញទើបធ្វើឱ្យវិបត្តិព្រៃឈើអាចដោះស្រាយបាន៖ «បទល្មើសឧក្រិដ្ឋពាក់ព័ន្ធមនុស្សមួយចំនួន មានឥទ្ធិពលជាងគាត់ទៀត អ៊ីចឹងបានធ្វើឱ្យសង្គមយើងហ្នឹង ជាសង្គមមួយដែលយកឥទ្ធិពលនរណាម្នាក់មកគ្រប ទៅលើប្រព័ន្ធដឹកនាំទាំងអស់ហ្នឹង។ ទោះបីឃើញបទល្មើសឧក្រិដ្ឋលុបដីបឹង ផ្ទាល់ភ្នែក ស្គាល់អត្តសញ្ញាណ តែធ្វើអីអត់កើត។ តើឥទ្ធិពលអ្នកកាប់ព្រៃឈើ មានឥទ្ធិពលយ៉ាងម៉េច ? តាមពិតខ្ញុំគិតថា វាមានឥទ្ធិពលជាងរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងបរិស្ថានទៀត»។
អាស៊ីសេរីបានផ្ញើសំណួរតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសបុកផ្លូវការទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានលោក សាយ សំអាល់ រយៈពេលមួយសប្ដាហ៍មកហើយ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យលោកឆ្លើយតបការលើកឡើងទាំងអស់នេះ ប៉ុន្តែពុំមានការឆ្លើយទេ។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត្រ ភក្ត្រា ប្រាប់អាស៊ីសេរី តាមបណ្ដាញសង្គមស៊ីវិល សិកណល (Signal)ថា សកម្មភាពរបស់ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិដែលកំពុងជាប់ឃុំទាំងនោះ គឺជាការស្រឡាញ់បរិស្ថានក្លែងក្លាយ ដែលលោកចាត់ទុកថា កំពុងព្យាយាមប្រែក្លាយខ្លួនឯងជាជនល្មើស មកជាជនរងគ្រោះ។ លោកថា ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិទាំងនោះ ពួកគេមានអង្គការចាត់តាំងខុសច្បាប់ និងប្រើប្រាស់ហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម ដោយមានជនបរទេសជាអ្នកគូសវាសផែនទីឱ្យធ្វើសកម្មភាព និងប្រតិបត្តិការ។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រុមនេះមានការបញ្ជាពីក្រោយខ្នងដោយជនបរទេសម្នាក់ឈ្មោះ អាឡិចសង់ដ្រូ ហ្គន់ស្សាឡេស ឌីវិសុន ( Alejandro Gonzalez Davidson) ជាជនជាតិអេស្បាញ។ លោកបន្តថា សកម្មភាពរបស់ក្រុមនេះកន្លងមក គឺសុទ្ធតែមានផែនការ និងការចង្អុលបង្ហាញរបស់មេខ្លោងដែលជាជនបរទេសនៅខាងក្រៅប្រទេសទាំងអស់។
ឆ្លើយតបចំពោះការលើកឡើងរបស់លោក នេត្រ ភក្ត្រា បែបនេះ លោក អាឡិក ចាត់ទុកសំដីរបស់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានរូបនេះ គឺគ្រាន់តែជាការឆ្លើយដោះសាដដែលៗ គ្មានប្រសិទ្ធភាព និងភូតភរពលរដ្ឋខ្លួនឯង។ លោកបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋខ្មែរ និងមហាជន នឹងកាន់តែបាត់ទំនុកចិត្តចំពោះការបកស្រាយរបស់អ្នកនាំពាក្យរូបនេះដែលលោកថា គ្មានសីលធម៌ និងខ្វះការទទួលខុសត្រូវ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ការចាប់ខ្លួនក្រុមយុវជនបរិស្ថាន ឆ្លុះបញ្ចាំងថា របបក្រុងភ្នំពេញខ្លាចឥទ្ធិពលយុវជន ដែលក្លាហានលាតត្រដាងពីឧក្រិដ្ឋកម្មធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា៖ «អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន និយាយដូចសារព័ត៌មានក្លែងក្លាយរបបផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដូចប្រេតញូវជាដើម វាអត់មានប្រសិទ្ធភាពទេ គឺអ្នកឯងបកស្រាយប៉ុន្មានដងក៏ដោយ ក៏នៅតែឃើញថា ជាការចាប់ចងតាមអំពើចិត្តទេ ពុំមែនជាការចាប់ដើម្បីអនុវត្តច្បាប់ទេ។ ភាគច្រើនគេយកមនុស្សចរិតពាល គេពុំសូវយកមនុស្សមានធម៌ ឬក៏ពុំសូវយកមនុស្សដែលមាន គុណភាព ដូចសឹង្ហបុរី និងវៀតណាម ប្រទេសផ្ដាច់ការមែន តែអ្នកនាំពាក្យគេឆ្លាត»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ មន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមើលឃើញថា ទោះបីជាដូររដ្ឋមន្ត្រីថ្មីទៀត ក៏ពុំអាចដោះស្រាយវិបត្តិបរិស្ថានបានប្រសើរឡើយ ដរាបណាកម្ពុជានៅតែស្ថិតក្រោមប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលតម្រូវឱ្យមន្ត្រីដើរតាមគន្លងបក្ស និងគ្រួសារនិយមនោះ។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក អ៊ុំ សំអាន មើលឃើញថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានលោក សាយ សំអាល់ មានទំនាក់ទំនងស្និទ្ធជាមួយឧកញ៉ាកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ដូចជា លោក ទ្រី ភាព ជាដើម ហើយចំណូលដែលបានមកពីការកាប់ឈើទាំងនោះ ត្រូវផ្គត់ផ្គង់ឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច និងអាជ្ញាធរខិលខូច។
លោកចោទថា លោក សាយ សំអាល់ មិនត្រឹមតែមិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើឱ្យល្អនោះទេ ថែមទាំងព្យាយាមលាក់បាំងពីឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើ ឬបិទភ្នែកបិទត្រចៀក ធ្វើមិនឃើញ ធ្វើមិនឮ ឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើដែលអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិក្នុងស្រុកនិងក្រៅស្រុកបានថតរូប និងចងក្រងរបាយការណ៍ផ្សព្វផ្សាយជាហូរហែកន្លងមក ដើម្បីតែការពារប្រយោជន៍ក្រុមហ៊ុនឯកជន៖ «យុវជនបន្តពូជរបស់គណបក្សប្រជាជន វាត្រូវស្នងតំណែងពីឪពុក ត្រូវដើរតាមគោលនយោបាយ របស់ឪពុក និងគោលនយោបាយរបស់បក្ស។ បក្សពុករលួយ ត្រូវពុករលួយ បក្សបណ្ដោយឱ្យកាប់ព្រៃឈើ បក្សឱ្យបំផ្លាញបរិស្ថាន ដើម្បីយកលុយចូលបក្ស ត្រូវធ្វើអ៊ីចឹង។ ដូច្នេះទោះបីជាយុវជនជំនាន់ក្រោយ ចង់ធ្វើស្អាតស្អំក៏ទៅមិនរួចដែរ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានដែលសុំលាក់អត្តសញ្ញាណឱ្យដឹងបន្ថែមថា លោក សាយ សំអាល់ បានបង្កើតយន្តការថ្មីៗមួយចំនួន ដើម្បីកៀរគរការចូលរួមទ្រទ្រង់វិស័យបរិស្ថាន រួមមាន បង្កើតឱ្យមានចលនាសាលាប្រកួតប្រជែងប្រជាប្រិយភាពបរិស្ថាន អារាមមេត្រីភាពបរិស្ថាន បង្កើតឱ្យមានប័ណ្ណសរសើរ និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់សំរាមបានល្អប្រសើរជាងមុន និង យន្តការកាត់បន្ថយការប្រើថង់ប្រាស្ទីកជាដើម។
ទោះជាយ៉ាងណា សកម្មជនបរិស្ថាននិយាយថា ក្នុងអាណត្តិការងាររបស់លោក សាយ សំអាល់ ព្រៃសហគមន៍ជាច្រើន នៅខេត្តភាគឦសាន និង តាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួនទៀត រលាយហិនហោចស្ទើរទាំងស្រុង ដូចជា ព្រៃសហគមន៍ដែនជម្រកសត្វ ឋិតក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះ ក្នុងខេត្តក្រចេះ និងព្រៃសហគមន៍ភូមិពុលុ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ជាដើម។ លើសពីនេះ សកម្មភាពកាប់ព្រៃកោងកាងជាច្រើនរយហិកតារក្នុងខេត្តកោះកុង និងព្រៃលិចទឹករាប់ពាន់ហិកតារ នៅតំបន់បឹងទន្លេសាប។
នាយឧត្តមសេនីយ៍ សៅ សុខា អគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទនិងជាមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសធ្លាប់មានប្រសាសន៍ទាំងខកចិត្តថាលោកសោកស្ដាយខ្លាំងដែលកម្ពុជាបាត់បង់ទាំងព្រៃឈើ ទាំងប្រាក់ចំណូលចូលជាតិប៉ុន្តែប្រាក់រាប់លានដុល្លារពីការវិនាសហិនហោចនៃព្រៃឈើទាំងនោះបែរជាបានទៅប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាទៅវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។