បទសម្ភាសន៍៖ អ្នកជំនាញព្រមានថា ឱកាសស្វែងរកជម្រើសអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ទន្លេមេគង្គប្រកបដោយភាពឆ្លាតវៃ អាចនឹងត្រូវបាត់បង់
(ឆ្វេង) លោក ប្រាយអ៊ិន អាយលឺ (Brian Eyler) អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខថាមពល ទឹក និងស្បៀងប្រចាំតំបន់ទន្លេមេគង្គ នៃមជ្ឈមណ្ឌលស្ទីមសុន សែនធ័រ (Stimson Center) ក្នុងបន្ទប់ផ្សាយរបស់អាស៊ីសេរី។
អ្នកជំនាញព្រមានថា ឱកាសនៃការស្វែងរកជម្រើសអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ទន្លេមេគង្គប្រកបដោយភាពឆ្លាតវៃ អាចនឹងត្រូវបាត់បង់ ប្រសិនបើប្រទេសខ្សែទឹកខាងក្រោម នៅតែអនុវត្តតាមគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិន។
អ្នកជំនាញតំបន់ទន្លេមេគង្គ និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ «ថ្ងៃអវសាននៃទន្លេមេគង្គ» ឬ (Last Days of the Mighty Mekong) លោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ (Brian Eyler) លើកឡើងថា ចិនកំពុងអនុវត្តនយោបាយនាំចេញផ្នត់គំនិតនៃការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅលើផ្ទៃអាងទន្លេមេគង្គ ដោយពុំបានគិតគូរពីផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន ចំពោះប្រជាជនមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន មកអនុវត្តក្នុងប្រទេសខ្សែទឹកខាងក្រោម ដូចជាកម្ពុជា និងឡាវជាដើម។ លោកព្រមានថា ឱកាសនៃការស្វែងរកជម្រើសអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ទន្លេមេគង្គប្រកបដោយភាពឆ្លាតវៃ អាចនឹងត្រូវបាត់បង់ ប្រសិនបើប្រទេសនៃតំបន់ខ្សែទឹកខាងក្រោម នៅតែអនុវត្តតាមគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ប្រទេសចិននេះ។
ខាងក្រោមនេះ ជាបទសម្ភាសន៍រវាងលោក មាន ឫទ្ធិ និងលោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ នាយកកម្មវិធីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃមជ្ឈមណ្ឌល Stimson Center ជុំវិញការយល់ឃើញ និងចំណាប់អារម្មណ៍របស់លោកចំពោះទន្លេមេគង្គ ដែលបានសរសេរក្នុងសៀវភៅ ទើបនឹងបោះពុម្ពផ្សាយរបស់លោក ស្ដីពី «ថ្ងៃអវសាននៃទន្លេមេគង្គ»៖
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ អរគុណណាស់លោក ប្រាយអ៊ិន ដែលបានចំណាយពេលអញ្ជើញមកដល់បន្ទប់ផ្សាយរបស់យើងផ្ទាល់។ ខ្ញុំដឹងថា លោកបាននិពន្ធសៀវភៅទើបនឹងបោះពុម្ពផ្សាយមួយ ដែលមានចំណងជើងថា «ថ្ងៃអវសាននៃទន្លេមេគង្គ»។ ខ្ញុំចង់ដឹងថា តើមានកត្តាអ្វីខ្លះទៅ ដែលជំរុញទឹកចិត្តលោក ឲ្យសរសេរសៀវភៅនេះឡើង អំពីទន្លេមេគង្គ? ជាពិសេសនោះ តើលោកមានចំណាប់អារម្មណ៍ដូចម្តេចខ្លះ ចំពោះតំបន់នេះ?
លោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ៖ បាទ! សៀវភៅនេះ គឺជាដំណើរការមួយដែលបានកើតមានឡើងអស់រយៈពេលជាង ៤ឆ្នាំមកហើយ។ ខ្ញុំបានចាប់ផ្ដើមសរសេរសៀវភៅនេះឡើង នៅពេលដែលខ្ញុំមើលឃើញថា មានចន្លោះនៃឱកាសខ្លីមួយ ដើម្បីពិភាក្សាអំពីអនាគតប្រកបដោយចីរភាព សម្រាប់តំបន់ទន្លេមេគង្គ និងដើម្បីកំណត់ជម្រើសផ្សេងដទៃទៀតសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទន្លេមេគង្គ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ក៏មានសហគមន៍ជាច្រើន ដែលចាំបាច់ត្រូវកំណត់អត្តសញ្ញាណ មានបុគ្គលដែលធ្វើការនៅតាមកម្រិតសហគមន៍ និងតាមមូលដ្ឋាន ដែលកំពុងតែតស៊ូរស់ និងកំពុងទទួលរងឥទ្ធិពលពីផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នានា នៅតាមខ្សែទឹកខាងលើ ដែលរួមមានដូចជា គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីគម្រោងផ្លូវរថភ្លើង ឬផ្លូវថ្នល់ល្បឿនលឿនជាដើម ឬក៏ថា គោលនយោបាយកសិកម្មដែលមិនមានផែនការច្បាស់លាស់នោះ។ ដូចដែលខ្ញុំបាននិយាយអ៊ីចឹង ពួកគេខ្លះ កំពុងតស៊ូរស់ ចាត់ចែង និងសម្របខ្លួនទៅនឹងអ្វីដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅជុំវិញខ្លួនរបស់ពួកគេ។ ឯអ្នកមួយចំនួនខ្លះទៀត កំពុងតែឈ្មុសឈ្មុលស្វែងរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយចីរភាព។
ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា ខណៈដែលច្រកនៃឱកាសនៅបើកចំហនៅឡើយ ក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងឈានទៅរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយភាពឆ្លាតវៃនាពេលខាងមុខនោះ វាជារឿងសំខាន់ ដែលត្រូវនិយាយប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះ អំពីអ្នកទាំឡាយណាដែលបានកំណត់ និងនាំយកដំណោះស្រាយរបស់ពួកគេមកអនុវត្ត ហើយជារឿយៗ គឺកើតមានឡើងនៅតាមមូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាអំពីអ្នកដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានផងដែរ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ តើអ្វីទៅជាមេរៀនសំខាន់ៗ ដែលលោកចង់ឲ្យអ្នកដែលបានអានសៀវភៅរបស់លោក ស្វែងយល់អំពីទន្លេមេគង្គនេះ?
លោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ៖ បាទ! មេរៀនសំខាន់មួយដែលគេអាចរៀនសូត្របាននោះ គឺថា បើទោះបីជាមានគំនរដ៏ខ្ពស់នៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវដែលបង្ហាញថា ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីច្រើននៅលើខ្សែទឹកខាងលើនៃទន្លេមេគង្គ នឹងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ផលមច្ឆាជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ផលិតភាពកសិកម្មរបស់ប្រទេសវៀតណាម ក៏ដូចជាផលិតភាពកសិកម្មរបស់កម្ពុជាផងនោះ វាជាការគួរឲ្យសោកស្ពាយណាស់ដែលមានមនុស្សតិចតួចណាស់នៅក្នុងចំណោមអ្នកដែលធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត បានទទួលស្គាល់អំពីហានិភ័យទាំងអស់នេះ ហើយហ៊ានចេញមុខមកទទួលយកជម្រើសដទៃផ្សេងទៀតនៃការអភិវឌ្ឍ។ ខ្ញុំគិតថា នេះគឺជាមេរៀនមួយ។
មេរៀនទីពីរនោះ គឺខ្ញុំចង់និយាយថា បើទោះបីជាមធ្យោបាយនៃការអភិវឌ្ឍក្នុងតំបន់នេះ មិនបានផ្ដល់ដំណឹងឲ្យបានទូលំទូលាយ និងគ្មានការគិតគូរឲ្យបានច្បាស់លាស់ ពីសំណាក់ក្រុមអ្នកដែលធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់សហគមន៍ និងលំហធម្មជាតិយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅមានសហគមន៍ដែលអាចពិនិត្យមើលកត្តានានាដែលប៉ះពាល់ដល់ពួកគេ ធ្វើការងារជាមួយគ្នាដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនាពេលខាងមុខ ដូចជាថា ធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មបែបសរីរាង្គ ឬការពារប្រជានេសាទតាមមូលដ្ឋានជាដើម។ មានន័យថា ពួកគេអាចអភិរក្សរឿងរ៉ាវអស់ទាំងអស់នេះបាន។ ពួកគេអាចតស៊ូរស់បាន ដែលជារឿយៗ តម្រូវឲ្យមាននូវមេដឹកនាំឆ្លាតវៃមួយ ដើម្បីជំរុញដំណើរការនេះទៅមុខតទៀត។
ខ្ញុំក៏រកឃើញផងដែរថា ការចាប់ដៃសហការគ្នាជាក្រុមជាមួយអង្គការអន្តរជាតិនានា ដូចជាអង្គការ IUCN អង្គការ WWF ហើយនៅក្នុងសៀវភៅនេះ ខ្ញុំបានគូសបញ្ជាក់អំពីរបៀបដែលកិច្ចសហការគ្នានេះ អាចកើតឡើងបាន ដើម្បីចូលរួមលើកកម្ពស់ឲ្យមានការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។
ខ្ញុំគិតថា មេរៀនសំខាន់មួយទៀតដែលគេអាចរៀនសូត្របាននោះ គឺថា ប្រទេសវៀតណាម បានធ្វើជាឧទាហរណ៍គំរូពិតប្រាកដមួយឲ្យគេឯងបានយល់អំពីរបៀបដែលប្រទេសនេះ ធ្លាប់ធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តអាក្រក់មួយ ជុំវិញការអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន ហើយដែលការណ៍នេះអាចជាសញ្ញាមួយក្នុងការធ្វើផែនការប្ដូរទិសដៅនៃការអភិវឌ្ឍន៍ទាំងស្រុងតែម្ដង។
ក្នុងជំពូកចុងក្រោយនៃសៀវភៅរបស់ខ្ញុំនិយាយអំពីតំបន់ដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ ខ្ញុំបានបង្ហាញអំពីរបៀបដែលប្រទេសវៀតណាម ក្នុងអំឡុងពេល ២៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តអាក្រក់មួយចំនួន ជុំវិញផលិតភាពកសិកម្ម ពិសេស គឺការផលិតស្រូវអង្ករ និងការនេសាទបង្កងនៅតំបន់ដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ។ ហេតុការណ៍នេះ បានញ៉ាំងឲ្យជីវភាពសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងផ្នែកខ្លះនៃតំបន់ដីសណ្ដរបស់មនុស្ស ៣សែននាក់ បានប្រែក្លាយកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ហើយបានធ្វើឲ្យពួកគេនាំគ្នាចាកចេញពីតំបន់ដីសណ្ដនោះ កាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ ដោយសារតែពួកគេមិនអាចប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតអ្វីបានតទៅទៀតនៅទីនោះ។ ពួកគេភាគច្រើនបានធ្វើដំណើរទៅក្រុងហូជីម៉ិញ ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើនៅតាមរោងចក្រ។
ក៏ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រទេសវៀតណាម បានប្រកាសជាសាធារណៈថា ប្រទេសរបស់ខ្លួនបានសម្រេចចិត្តខុស ហើយវាដល់ពេលហើយដែលត្រូវកែប្រែទិសដៅ ទៅរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយចីរភាព និងជម្រើសដទៃទៀតវិញ ក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្ម។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ដោយសារតែលោកបានលើកឡើងអំពីផលប៉ះពាល់របស់ចិន និងគំរូ ឬម៉ូដែលនៃការអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន ដែលលោកបានសរសេរក្នុងសៀវភៅនោះថា មិនមានចីរភាពនោះ ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា ទស្សនៈរបស់លោកភាគច្រើន ក្នុងសៀវភៅនោះ លោកបានសរសេរ អវិជ្ជមានអំពីចិន។ តើលោកមើលឃើញយ៉ាងដូចម្ដេចដែរ ចំពោះម៉ូដែលអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន នៅក្នុងតំបន់ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ ជាពិសេសចំពោះប្រទេសដែលស្ថិតនៅខ្សែទឹកខាងក្រោម? តើម៉ូដែលអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិននេះ ប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងកិច្ចសហការក្នុងតំបន់នេះយ៉ាងណាខ្លះដែរ?
លោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ៖ បាទ! ជំពូកចំនួនបួនដំបូងក្នុងសៀវភៅនេះ និយាយពីរឿងរ៉ាវដែលកើតមានឡើងនៅប្រទេសចិន។ គោលបំណង គឺដើម្បីពិនិត្យមើល អំពីរបៀបដែលក្រុមអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិន ក៏ដូចជាក្រុមអ្នកធ្វើគោលនយោបាយរបស់ចិន គិតគូរអំពីចំណែករបស់ពួកគេនៃទន្លេមេគង្គ ហើយនឹងអំពីរបៀបដែលមិនសូវខុសគ្នាប៉ុន្មានដែរនេះ ដែលក្រុមអ្នកអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន និងក្រុមអ្នកធ្វើគោលនយោបាយរបស់ចិនទាំងនេះ យកមកអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសនៅខ្សែទឹកខាងក្រោម។
ខ្ញុំបានព្យាយាមមើលពីតក្កវិជ្ជា ឬឡូហ្សិក ដែលក្រុមអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិន ឬក៏គណនេយ្យកររបស់ពួកគេ គិតគូរ ឬក៏យកចិត្តទុកដាក់ អំពីការបន្លាស់ទីលំនៅរបស់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចនៅតាមតំបន់ភ្នំ។ ថាតើវាមានភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាខ្លាំងប៉ុណ្ណា ដែលក្រុមប្រជាជនរស់នៅទីក្រុងក្នុងតំបន់ទំនាប ដូចជា វិស្វករ ឬគណនេយ្យករជាដើម គិតគូរអំពីតម្រូវការពិតប្រាកដ ហើយនឹងតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋជនជាតិភាគតិចនៅតាមតំបន់ភ្នំ ដែលមានជីវភាពរស់នៅខុសប្លែកពីក្រុមពលរដ្ឋដែលរស់នៅតំបន់ទំនាបយ៉ាងណានោះ។ ខ្ញុំក៏និយាយអំពីអំពើរើសអើងដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងផ្នត់គំនិតនេះ។
ដូចគ្នានេះដែរ ខ្ញុំក៏ពិនិត្យមើលអំពីវិធីដែលវិស្វករជនជាតិចិន មើលឃើញអំពី ដីធ្លី ដូចនៅតំបន់ភ្នំ និងទន្លេនៅខេត្តយូណាន ប្រទេសចិន។ ជារួមទៅ ពួកគេមើលឃើញតំបន់ទាំងនោះក្នុងទិដ្ឋភាពជាកន្លែងសម្រាប់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី។ អ្នកដឹងទេ ក្នុងក្រសែភ្នែកក្រុមអ្នកទាំងនោះ ពួកគេមើលឃើញថា វាជាកន្លែងល្អបំផុតសម្រាប់សាងសង់វារីអគ្គិសនី ដោយមិនខ្ចីខ្វល់ខ្វាយអំពីរឿងរ៉ាវអ្វីផ្សេងដែលកើតមានឡើងនៅទីនោះ ក្នុងន័យថា តំបន់នោះជាទឹកដីរបស់ពលរដ្ឋជនជាតិភាគតិចរាប់លាននាក់កំពុងរស់នៅនោះឡើយ។ ផ្នត់គំនិតនេះ ក៏ត្រូវបានគេនាំចេញយកទៅសាបព្រួសដល់ក្រុមប្រទេសខ្សែទឹកខាងក្រោមដែរ។
អ្នកដឹងទេ ភាពសមហេតុសមផល និងឡូហ្សិកបែបនេះ គឺជារបៀបដែលវិស្វករជនជាតិចិនទាំងនេះ កំពុងនិយាយទៅប្រាប់រដ្ឋាភិបាលឡាវថា អ្នកអាចសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅលើទន្លេរបស់ខ្លួនបាន អ្នកអាចស្វែងរកចំណូលបានយ៉ាងច្រើនពីនេះ និងថា វានឹងផ្ដល់ចំណេញយ៉ាងច្រើនដល់រដ្ឋាភិបាលអ្នកនាពេលអនាគត។ យើងនឹងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីឲ្យអ្នក។
សារដូចគ្នានេះដែរ ក៏កំពុងតែកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការជុំរុញទៅមុខឲ្យមាននូវកិច្ចសន្ទនា អំពីអ្វីដែលបានកើតមានឡើងនៅទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោមពីរដែលចិនបានសង់ ហើយដែលបានរាំងខ្ទប់ទន្លេសេសាន និងទន្លេស្រែពក។
កិច្ចសន្ទនានោះបានកើតមានឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ បន្ទាប់មកគេបានចុះកិច្ចសន្យាត្រូវរ៉ូវគ្នាយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយចាប់ផ្ដើមសាងសង់ទំនប់នេះឡើង ដោយមិនខ្ចីអើពើអំពីតម្រូវការផ្នែកជីវភាពនៃសហគមន៍នៅជុំវិញទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ ក៏ដូចជារឿងរ៉ាវដែលទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងកាត់បន្ថយបរិមាណត្រីសរុបជារួម នៅក្នុងតំបន់អាងទន្លេមេគង្គ រហូតដល់ទៅ ១០ ភាគរយឯណោះនោះ។
អ្នកដឹងទេ នេះគឺជាកង្វល់ចម្បងមួយ។ វាគឺជាភាពលម្អៀងមួយ ដែលកើតមានឡើងទៅក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់ជនជាតិចិន ជុំវិញការមើលឃើញប្រើប្រាស់ និងអភិវឌ្ឍន៍ ដីធ្លី និងលំហធម្មជាតិរបស់ពួកគេ ហើយដែលពួកគេបាននាំចេញយកទៅអនុវត្តនៅប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា។ មានមនុស្សជាច្រើន នៅប្រទេសកម្ពុជា និងនៅឡាវ ដែលជឿជាក់ទៅលើភាពសមហេតុសមផលនៃគំនិតរបស់ចិននេះ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ក្រៅតែអ្វីដែលជាកង្វល់ទាំងអស់នេះ ផ្នែកមួយនៃការអភិវឌ្ឍន៍នាពេលអនាគតក្នុងអ្វីមួយដែលចិនហៅថា គម្រោងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ក៏កំពុងកើតមាន យ៉ាងប្រទាក់ក្រឡាគ្នា ក្នុងតំបន់នៃប្រទេសតាមទន្លេមេគង្គនេះ។ ខ្ញុំចង់ដឹងថា ប្រសិនបើចិនព្យាយាមបម្លែងទន្លេមេគង្គនេះ ឲ្យក្លាយទៅជាគមនាគមន៍ផ្លូវទឹកក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម ពីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទៅចិន ទៅវិញទៅមកនោះ តើអ្វីខ្លះទៅដែលជាផលប៉ះពាល់ធំបំផុតដល់តំបន់ទាំងមូលនោះ?
លោក ប្រាយអ៊ិន អាយល័រ៖ បាទ! នេះគឺជាមហិច្ឆតាដែលក្រុមអ្នកធ្វើគោលនយោបាយរបស់ចិន បានគិតគូរឡើងអស់រយៈពេលស្ទើរតែ ២០ឆ្នាំ ឬក៏យូរជាងនេះទៅទៀត ដើម្បីកែប្រែទន្លេមេគង្គនេះ ឲ្យក្លាយទៅជាផ្លូវទឹកដឹកជញ្ជូនមួយ សម្រាប់កប៉ាល់ដឹកជញ្ជូនចិនធំៗ ចេញពីប្រទេសចិន ទៅដល់តំបន់ដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ។ មានតំបន់ភូមិសាស្ត្ររាំងខ្ទប់ចំនួនពីរ ដែលមិនអាចធ្វើឲ្យកប៉ាល់ធំៗ ឆ្លងកាត់បាន។ ភូមិសាស្ត្រទីមួយ គឺនៅតំបន់ត្រីកោណមាស និងមួយទៀតនៅចំណុចព្រំប្រទល់រវាងឡាវ និងកម្ពុជា។ ទីដែលមានទឹកធ្លាក់ និងផ្ទាំងល្បាក់ថ្ម ដែលត្រូវបំផ្ទុះចោល ប្រសិនបើចង់ឲ្យកប៉ាល់ដឹកទំនិញអាចឆ្លងកាត់បាន ឬក៏មិនអញ្ចឹងទេ បង្កើតព្រែកជីក ដើម្បីឲ្យកប៉ាល់អាចឆ្លងកាត់បាន។ ប្រសិនបើផ្ទាំងថ្មទាំងនោះ ត្រូវដាក់គ្រាប់បែកបំផ្ទុះចោល ឬផ្លូវវៀងត្រូវបង្កើតឡើង ពេលនោះទន្លេមេគង្គ អាចត្រូវបានគេបំប្លែងទៅជាមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនផ្លូវទឹកល្បឿនលឿន។ ទន្លេនេះ នឹងក្លាយដូចគ្នា ទៅនឹងអ្វីដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅទន្លេចៅផាយ៉ា ក្រុងបាងកក ឬដូចអ្វីដែលទន្លេមេគង្គដីសណ្ដនៅវៀតណាម ពីភ្នំពេញទៅវៀតណាម ដែលមានចរាចរណ៍តាមផ្លូវទឹកខ្លាំង។
យើងត្រូវគិតអំពីផលប៉ះពាល់លើរបៀបដែលតំបន់មួយចំនួន នៅប្រទេសឡាវ នឹងប្រែក្លាយ ឬអភិវឌ្ឍន៍ ដោយសារតែរឿងនេះ។ ប្រាកដណាស់ថា វាមានអត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែជាមួយនឹងចំនួនអ្នកធ្វើដំណើរ និងកប៉ាល់ដឹកជញ្ជូនទំនិញដ៏ច្រើនបែបនេះ និងនាវាជាច្រើននៅលើដងទន្លេ គឺប្រាកដណាស់ថា វានឹងមានផលប៉ះពាល់ រួមមានដូចជា ការបំពុលបរិស្ថាន គុណភាពទឹក ផលប៉ះពាល់លើជីវៈចម្រុះនៃទន្លេដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោកមួយនេះ ដែលមានពូជត្រីរាប់ពាន់ពូជ ហែលឆ្លងកាត់នោះ។ ចំណុចចុងក្រោយនោះ គឺថា វាមិនមែនអាស្រ័យទៅលើប្រទេសចិនទេ ជាអ្នកធ្វើការសម្រេចចិត្តនោះ តែគឺជាការសម្រេចចិត្តរបស់ប្រទេសក្នុងតំបន់ ដើម្បីធ្វើដូច្នេះទៅរួចបាន។ នៅតំបន់ត្រីកោណមាស ដែលសុទ្ធតែផ្ទាំងថ្ម ហើយជាផ្នែកមួយនៃអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសថៃនោះ គឺថា ប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃនេះ ហាក់បីដូចជាមានការនឿយណាយខ្លាំង មិនចង់អនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសចិនធ្វើដូច្នោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
- ស្ដាប់ផ្ទាល់ (ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០)
- សំឡេង
- លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសតាមចាប់ខ្លួនបណ្ឌិត សេង សារី ដែលវិភាគរឿងលទ្ធភាពបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិ
- អ្នកជំនាញ និងសង្គមស៊ីវិល៖ រដ្ឋាភិបាលមិនគួរប្រថុយចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យក្មេងអាយុ ៦ឆ្នាំដល់ ១១ឆ្នាំមុនការសម្រេចរបស់ WHO ឡើយ
- សមាគមខ្មែរក្រោមត្រៀមមេធាវីដើម្បីជួយការពារក្ដីអតីតសង្ឃ ប៉ាង សុដា
- លោក សម រង្ស៊ី ថា លោក ហ៊ុន សែន ជាប់អន្ទាក់ខ្លួនឯងមិនអាចផ្ទេរអំណាចទៅកូនប្រុសបាន
- មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមិនតក់ស្លុត ឬភ័យខ្លាច ចំពោះការលបចូលរួមប្រជុំតាមអនឡាញ (Zoom) របស់លោក ហ៊ុន សែន ទេ
