បទសម្ភាសន៍៖ ចិន អាចនៅពីក្រោយការបញ្ជាឲ្យយោធាកម្ពុជា វាយកម្ទេចចោលទាំងស្រុងអគារជំនួយរបស់អាមេរិកនៅឯមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម
2020.10.16
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង (Gregory Poling) នាយកគំនិតផ្ដួចផ្ដើមតម្លាភាពលម្ហសមុទ្រ (AMTI) នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអំពីយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ (CSIS) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងលោក មាន ឫទ្ធិ អ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍តាមទូរស័ព្ទ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។ រូប៖ គេហទំព័រamti.csis and RFA
Photo: RFA
ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវកិច្ចការយុទ្ធសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីដើមខែតុលានេះ បានផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍ និងរូបភាពថតពីផ្កាយរណប រកឃើញថា យោធាកម្ពុជាបានវាយកម្ទេចចោលអគារទីបញ្ជាការជួរមុខរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិសន្តិសុខលម្ហសមុទ្រ ដែលជាជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅឯមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្ដែងការខកចិត្តខ្លាំងចំពោះទង្វើនេះ ហើយថា ការវាយកម្ទេចចោលទាំងស្រុងនេះ អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផែនការនានាដែលកម្ពុជាអនុញ្ញាតឲ្យចិនដាក់មូលដ្ឋានយោធានៅទីនោះ។
សូមអញ្ជើញលោកអ្នកនាងចុចស្ដាប់បទសម្ភាសន៍ របស់លោក មាន ឫទ្ធិ ជាមួយលោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង នាយកគំនិតផ្ដួចផ្ដើមតម្លាភាពលម្ហសមុទ្រ (AMTI) នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអំពីយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ (CSIS) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជុំវិញការរកឃើញនេះ និងថា តើចិនអាចនៅពីក្រោយការបញ្ជាឲ្យកម្ពុជាធ្វើដូច្នេះដែរឬទេ ដើម្បីជាការសងសឹករឿងដែលសហរដ្ឋអាមេរិកទើបនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមហ៊ុនចិន UDG៖
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ តើលោកវាយតម្លៃយ៉ាងណាដែរ ជុំវិញការណ៍ដែលកម្ពុជាបានវាយកម្ទេចចោលទាំងស្រុងនូវអគារដែលជាជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឯមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម កាលពីពេលថ្មីៗនេះ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ វាមិនមែនត្រឹមតែពីរឿងរ៉ាវវាយកម្ទេចចោលអគារនេះទេដែលប្រាប់យើងឲ្យដឹងពីរឿងរ៉ាវទាំងមូលនោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ វាគឺផ្នែកមួយនៃបែបផែននៃអាកប្បកិរិយា ដែលខ្ញុំគិតថា ជារឿងរ៉ាវដ៏គួរឲ្យព្រួយបារម្ភខ្លាំង។ យើងឃើញថា កន្លងទៅ អនុប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ម៉ៃឃ៍ ផេនស៍ (Mike Pence) បានសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តាំងពីជិត២ឆ្នាំមកហើយ ដោយបានព្រមានអំពីលទ្ធភាពឲ្យចិនដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនៅទីនោះ។ បន្ទាប់មកទៀត នៅឆ្នាំ២០១៩ ក៏មានការព្រួយបារម្ភបន្ថែមពីមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក ដែលពីដំបូងឡើយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានស្នើសុំឲ្យអាមេរិកជួយកែលម្អអគារនៅទីតាំងនោះ ប៉ុន្តែភ្លាមៗនោះ កិច្ចសន្យានោះ ត្រូវបានលុបចោលទៅវិញ។ យើងក៏ឃើញមានមន្ត្រីកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនចុះទៅធ្វើទស្សនកិច្ចជាច្រើនលើកច្រើនសារទៅតំបន់រាមនេះដែរ ដែលរឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះ សុទ្ធតែគួរឲ្យសង្ស័យខ្លាំងមែនទែន។ ថ្មីៗនេះទៀតសោត ដោយគ្មានការជូនដំណឹងជាមុនទៅភាគីសហរដ្ឋអាមេរិក យោធាកម្ពុជាបានសម្រេចវាយកម្ទេចចោលទាំងស្រុងនូវអគារដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសអូស្ត្រាលី បានផ្តល់មូលនិធិឲ្យកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុននោះ។ អគារនោះ គឺជាទីបញ្ជាការដ្ឋានសន្តិសុខលម្ហសមុទ្ររបស់កម្ពុជា។ រឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះ បន្តស៊ីសង្វាក់គ្នាទៅនឹងការសន្មតដែលថា ចិននឹងទទួលបានសិទ្ធិមួយចំនួនក្នុងការគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ផ្អែកតាមការរកឃើញរបស់ស្ថាប័នលោក ការវាយកម្ទេចចោលអគាររបស់អាមេរិកនេះ កើតមានឡើងនៅម្ដុំខែកញ្ញា។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្នុងពេលប្រដំប្រសងគ្នានោះ ក្រសួងរតនាគាររបស់អាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋអំណាចចិនមួយឈ្មោះ UDGដែលល្បីខាងរំលោភយកដីធ្លីពីប្រជាកសិករខ្មែរនៅខេត្តកោះកុង។ តើលោកគិតថា ការវាយកម្ទេចអគារជំនួយរបស់អាមេរិកនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃការសងសឹកដែលរដ្ឋាភិបាលចិនជាអ្នកនៅពីក្រោយបញ្ជាឲ្យកម្ពុជាធ្វើដូច្នេះ ឆ្លើយតបនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់អាមេរិកនេះ ដែរ ឬទេ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ បាទ! ខ្ញុំអាចនិយាយដូច្នេះបាន... គឺច្បាស់ណាស់។ យើងឃើញថា អគារនៅរាមត្រូវបានវាយកម្ទេចចោលកាលពីចុងខែកញ្ញា។ រីឯការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទៅលើក្រុមហ៊ុនចិន UDG ដោយសារតែបានពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍន៍រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍នៅតំបន់តារាសាគរ ក៏បានកើតមានឡើងក្នុងរយៈពេលនោះដែរ។ យើងឃើញថា មានការកើនឡើងនូវក្ដីបារម្ភរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក យ៉ាងហោចណាស់គិតចាប់តាំងពីរដូវផ្ការីកនាអំឡុងខែមីនា ឆ្នាំនេះ មកម្ល៉េះ ជុំវិញការអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់រាម និងតំបន់តារាសាគរ។ ដូច្នេះ គេក៏អាចថាបានដែរថា រឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះ កើតមានឡើងក្នុងពេលតែមួយ ហើយវាបានកើតឡើងព្រមគ្នាក្នុងខែកញ្ញា។
ក្នុងករណីណាក៏ដោយ វាច្បាស់ណាស់សម្រាប់ភាគីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលថា ការប្រែប្រួលកំពុងតែកើតមានឡើង ខណៈមានសេចក្ដីរាយការណ៍នានាមកថា មានការចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាមួយ រវាងកម្ពុជា និងចិន ដែលអនុញ្ញាតឲ្យចិនមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម ដូចដែលកាសែត ឌឹ វ៉លស្រីត ជរណល (The Wall Street Journal) បានឃើញ។ កម្ពុជា មិនត្រឹមតែបានបដិសេធរឿងនេះទេ ក៏ប៉ុន្តែនៅរៀងរាល់ពេលដែលកម្ពុជាបដិសេធ រឿងរ៉ាវនេះម្តងៗ ស្ថានភាពប្រែប្រួលក៏ចេះតែកើតមានឡើងដែរ។ ទង្វើអស់ទាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យយើងរឹតតែសង្ស័យខ្លាំងឡើងៗ។ ចាប់តាំងពីការវាយកម្ទេចអគារនេះតាំងពីខែកញ្ញា យើងបានឃើញមានការពន្យល់ជាច្រើនពីសំណាក់មន្ត្រីកម្ពុជាផ្សេងៗ គ្នា ហើយការពន្យល់របស់ពួកគេទាំងនោះទៀតសោត ក៏សឹងតែគ្មានន័យអ្វីទាំងអស់។ ដូច្នេះ វាទំនងដូចជាច្បាស់ណាស់ថា មានរឿងរ៉ាវមួយចំនួនកំពុងតែកើតមានឡើង ហើយដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញមិនចង់ឲ្យគេដឹងឮ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្នុងខែនេះ ក៏មានទស្សនកិច្ចរបស់ប្រមុខការទូតចិន លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) មកកាន់កម្ពុជានៅថ្ងៃទី១១ និងទី១២ ខែតុលា។ តើលោកយល់យ៉ាងម៉េចដែរ ចំពោះដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ? តើនេះអាចជាសារមួយឆ្លើយតបទៅនឹងក្ដីបារម្ភរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែរឬទេ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ជាការគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ថា តើបញ្ហានេះត្រូវបានភាគីចិន លោក វ៉ាង យី និងមន្ត្រីកម្ពុជាលើកយកមកនិយាយគ្នាដែរឬក៏អត់នោះ។ ខ្ញុំគិតថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជារួមដោយ ក្រុងប៉េកាំង និងក្រុងភ្នំពេញនោះ គឺដើម្បីផ្ញើសារអំពីចំណងសាមគ្គីភាពរបស់ពួកគេ ខណៈរដ្ឋបាលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកព្យាយាមរិះគន់ចិនជាសាធារណៈលើគ្រប់បញ្ហាទាំងអស់ ដូចជា គម្រោងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ បញ្ហាជម្លោះដណ្ដើមប្រជុំកោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង បញ្ហាវិបត្តិទឹកនៅទន្លេមេគង្គ បញ្ហាជំងឺកូវីដ១៩ ជាដើម។ កម្ពុជាត្រូវបានចិនប្រើប្រាស់ធ្វើជាឈ្នាន់របៀបនេះអស់រយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ ជាថ្នូរនឹងការទទួលបានកិច្ចគាំទ្រពីចិនក្នុងកម្រិតណានៅក្នុងតំបន់។
ជាការពិតដែលថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពឹងផ្អែកជ្រុលខ្លាំងពេកខាងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុទៅលើប្រទេសចិន។ កម្ចីរបស់ចិន ផ្តល់ឲ្យក្រុងប៉េកាំងនូវឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំង។ ប្រសិនបើលោក វ៉ាង យី ទូរស័ព្ទមកថា លោកចង់មកកម្ពុជាដើម្បីជាឱកាសថតរូបរួមគ្នាទុកបង្អួតអំពីសាមគ្គីភាពនេះ នោះលោកនឹងទទួលបាននូវការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើដូច្នេះ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ កម្ពុជាតែងបដិសេធម្ដងហើយម្ដងទៀតយ៉ាងដាច់អហង្ការ រឿងសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ការសង្ស័យថា កម្ពុជាអនុញ្ញាតឲ្យចិនដាក់មូលដ្ឋានទ័ពរាម ដោយចាត់ទុកថា ជារឿងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ហើយថារដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានរឿងរ៉ាវបែបនេះឡើយ។ ខ្ញុំឆ្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែមិនទុកចិត្តកម្ពុជា ជុំវិញបញ្ហានេះ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ បើគេពិនិត្យមើលទិដ្ឋភាពជារួមអំពីភាពគួរឲ្យទុកចិត្តបានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាពិសេសនៅពេលដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហាចិននេះតែម្ដង យើងឃើញថា កន្លងទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់និយាយថា វាជារឿងខុសច្បាប់ដែលចិនបើកកាស៊ីណូនៅកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ ចិននៅតែបើកអាជីវកម្មកាស៊ីណូនៅកម្ពុជាដដែល។ ច្បាប់ភូមិបាលរបស់កម្ពុជាដាក់កម្រិតយ៉ាងតឹងរ៉ឹងបំផុតអំពីទំហំដីសម្បទានដែលអាចផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយវិនិយោគ។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុនរបស់ចិនទទួលបានដីវិនិយោគ ធំសម្បើមហួសឆ្ងាយពីទំហំកំណត់ដោយច្បាប់ តាមរយៈសម្បទានដីជាច្រើន។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តែងទទូចថា មិនឲ្យមានវត្តមានបរទេសចេញចូលមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ យើងដឹងថា មន្ត្រីកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន (PLA) បានលួចទៅពិនិត្យមើលមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមដោយស្ងាត់ៗ។ កាលពីឆ្នាំ២០១៩ មន្ត្រីកម្ពុជា បាននិយាយថា នឹងមានការប្រែប្រួលនៅតំបន់រាម។ ទើបតែនៅប៉ុន្មានសប្ដាហ៍មុននេះ ឆ្លើយតបនឹងរបាយការណ៍ដែលយើងបានចេញផ្សាយ មន្ត្រីយោធាកម្ពុជានិយាយថា អគារនោះត្រូវផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទៅកន្លែងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកដទៃផ្សេងមួយទៀត នៅជាប់នឹងក្រុងព្រះសីហនុ ដែលទីតាំងនោះមានទំហំធំជាងទីតាំងចាស់។ តែតាមការពិតទៅ ទីតាំងមូលដ្ឋានថ្មីនោះមានទំហំតូចជាងកំពង់ផែរាម ដែលត្រូវគេរំពឹងថា នឹងត្រូវឈូសឆាយជាផ្នែកមួយនៃការពង្រីកកំពង់ផែខេត្តព្រះសីហនុ។ ដូច្នេះ រឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះ ហាក់បីដូចជាមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទាល់តែសោះ ហើយវាចេះតែប្រែប្រួលទៅពីមួយខែទៅមួយខែ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ របាយការណ៍របស់ស្ថាប័នលោក បានរកឃើញថា មានការប្រែប្រួល ស្ថានភាពនៅតំបន់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម ហើយក៏បានលើកឡើងដែរថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់សិទ្ធិវិនិយោគនិងអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់ឆ្នេររាម ឲ្យដល់ក្រុមហ៊ុនចិនមួយចំនួន ដូចជាក្រុមហ៊ុន Canopy Sand Development Group ដែលជាបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុនចិនដ៏ធំឈ្មោះ Prince Group ជាដើម។ ខ្ញុំចង់ដឹងថា នឹងមានរឿងរ៉ាវអ្វីទៀតកើតឡើងបន្ទាប់ពីពេលនេះតទៅ។ តើលោកមានព័ត៌មានទេថា ក្រុមហ៊ុនចិនទាំងនេះ ជាក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋអំណាចចិន ដូចគ្នានឹងក្រុមហ៊ុន UDG ដែរឬទេ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ទេ យើងគ្មានព័ត៌មានថា តើអាមេរិកអាចនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មដល់ក្រុមហ៊ុនចិនដទៃទៀតនោះទេ។ មានក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍រមណីយដ្ឋានជាច្រើននៅតំបន់រាម។ ក្រុមហ៊ុន Canopy Sand គឺជាក្រុមហ៊ុនដ៏ធំបំផុតមួយដែលទទួលបានសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍នៅភាគខាងជើងនៃមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម។ អាចថា ក្រុមហ៊ុនចិនទាំងនេះ ជាប់ ឬក៏មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយរដ្ឋអំណាចចិន។ ដីសម្បទានដទៃទៀត ឧទាហរណ៍ដូចជានៅផ្នែកខាងកើតនៃតំបន់រាម គឺទទួលបានសិទ្ធិវិនិយោគដោយអតីតមន្ត្រីយោធានៃកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន។ ដូច្នេះ ប្រាកដណាស់ថា តំបន់រមណីយដ្ឋានមួយចំនួនទាំងនេះ ធ្វើឲ្យមានកង្វល់។
រឿងរ៉ាវមួយទៀតដែលគេគួរយល់នោះគឺថា គ្មានអ្វីមួយដែលគេហៅថា ក្រុមហ៊ុនចិន ត្រូវតែឯករាជ្យពីក្រុងប៉េកាំងនោះទេ។ រាល់ក្រុមហ៊ុនចិនទាំងអស់ អាចប្រតិបត្តិការទៅបាន គឺត្រូវតែមានការអនុញ្ញាតពីក្រុងប៉េកាំង។ ប្រសិនបើរដ្ឋអំណាចចិននិយាយថា អ្នកឯងត្រូវតែលួចយកការណ៍សម្ងាត់ឲ្យរដ្ឋចិន នោះក្រុមហ៊ុនទាំងនេះនឹងធ្វើតាមភ្លាម។ ពោលគឺ គ្មានរឿងដែលថា មានក្រុមហ៊ុនឯកជនចិន ឯករាជ្យពីរដ្ឋអំណាចចិននោះឡើយ។ រឿងមួយទៀតដែលគេត្រូវដឹងដែរនោះ គឺថា នេះគឺជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួនរបស់ចិន ដែលទំនងដូចជាមិនសមទំនងសម្រាប់ធ្វើពាណិជ្ជកម្មទាល់តែសោះ។ វាហាក់បីដូចជាគ្មានតម្រូវការខ្លាំង ដែលត្រូវវិនិយោគទៅលើគម្រោងទាំងអស់នេះទេ តួយ៉ាង ដូចជាការចាក់ដីពង្រីកឆ្នេរនៅក្នុងគម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុន Canopy Sand មានព្រះលានយន្តហោះនៅតំបន់តារាសាគរ ស្ថិតនៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃឆ្លេរាមជាដើម ដែលហាក់ដូចជាមិនដឹងបម្រើឲ្យគោលបំណងអ្វីឲ្យជាក់លាក់នោះទេ។ បញ្ហាអស់ទាំងនេះហើយ គឺជារឿងរ៉ាវដ៏គួរឲ្យសង្ស័យខ្លាំងមែនទែន។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ប្រសិនបើការមន្ទិលសង្ស័យបែបនេះចេះតែកើតមានឡើងបន្ត ហើយស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នក៏ចេះតែអូសបន្លាយតទៅទៀត តើសហរដ្ឋអាមេរិកអាចនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មដល់ក្រុមហ៊ុនចិនទាំងនេះទៀតដែរឬទេ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ខ្ញុំមិនដឹងទេ។ ខ្ញុំពិតជាមិនដឹងមែន។ វាអាស្រ័យទៅលើភស្តុតាង។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន UDG រងនូវទណ្ឌកម្ម គឺដោយសារតែក្រុមហ៊ុនមួយនេះ មានចំណងទាក់ទងផ្ទាល់ទៅនឹងរដ្ឋអំណាចប្រទេសចិន ហើយនឹងការណ៍ដែលក្រុមហ៊ុននេះបានរំលោភបំពានច្បាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងច្បាស់។ ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនចិនដទៃត្រូវបានរកឃើញថា បម្រើឲ្យរដ្ឋអំណាចចិន ជាសហគ្រាសរបស់រដ្ឋអំណាចចិន ឬក៏ប្រតិបត្តិការដោយទទួលរងឥទ្ធិពលខ្លាំងពីក្រុងប៉េកាំង ហើយក្រុមហ៊ុនទាំងនោះហាក់បីដូចជារំលោភច្បាប់កម្ពុជា ក្នុងរបៀបដែលទំនងជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នោះការណ៍នេះ នឹងបណ្ដាលឲ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្មហើយ។ សំណួរសំខាន់មួយទៀតនោះ គឺថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីក្នុងរយៈពេលមិនដល់មួយខែទៀតផង។ ខ្ញុំមិនគិតថា រដ្ឋបាលរបស់លោក ចូហ៍ បៃឌិន (Joe Biden) ទំនងជានឹងធ្វើដូច្នេះណាស់។ មែនទែនទៅ ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនចិន UDG គឺជារឿងស្របច្បាប់។ តែខ្ញុំមិនគិតថារដ្ឋបាលលោក ចូហ៍ បៃឌិន នឹងផ្តល់អាទិភាពលើការដាក់ទណ្ឌកម្មដូច្នេះទេ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ តើការវាយកម្ទេចអគារជាមួយរបស់អាមេរិកនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ នឹងបណ្ដាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់អនាគតនៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដល់កម្រិតណាទៅតាមការមើលឃើញរបស់លោក?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកំពុងស្ថិតក្នុងភាពល្អក់កករកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ហើយភាពល្អក់កករនេះនឹងមិនងាយផុតរលត់ទៅវិញនោះទេ។ ការពិតគឺថា ចិនកំពុងតែមានអំណាចគ្របដណ្តប់យ៉ាងសម្បើមទៅលើលោក ហ៊ុន សែន ក៏ដូចជាខ្សែបណ្ដាញពួកអ្នកជំនួញ និងអ្នកនយោបាយនៅជុំវិញខ្លួនគាត់។ សហរដ្ឋអាមេរិកចង់រក្សាទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានជាមួយកម្ពុជាដើម្បីកុំឲ្យកម្ពុជារអិលធ្លាក់ចូលក្នុងគន្លងរបស់ចិនទាំងស្រុង។ ប៉ុន្តែ ទំហំនៃឥទ្ធិពលរបស់ចិននេះ នឹងជៀសមិនផុតពីបង្កើតបាននូវភាពតានតឹងដល់ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក នោះឡើយ។ បើសិនជារឿងរ៉ាវដូចដែលថា មានការអនុញ្ញាតឲ្យកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនដាក់មូលដ្ឋាននៅតំបន់រាមជាអចិន្ត្រៃយ៍ ជាការពិតមែននោះ នោះវានឹងបង្កើតបានជាបញ្ហាដ៏សម្បើមមួយដល់ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ ប្រមុខការពារជាតិកម្ពុជា លោក ទៀ បាញ់ អះអាងថា ការវាយកម្ទេចអគារនៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាមនោះ គឺជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាសុទ្ធសាធ។ តើលោកយល់យ៉ាងម៉េចដែរជុំវិញអំណះអំណាងបែបនេះ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ពិតណាស់ វាអាស្រ័យលើកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនពន្យល់ប្រាប់ឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាដឹងអំពីមូលហេតុ ដែលខ្លួនសម្រេចវាយកម្ទេចចោលអគាររបស់អាមេរិកនេះ? ហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជាមិនប្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យដឹងជាមុនអំពីផែនការវាយកម្ទេចនេះ ខណៈដែលខ្លួនធ្លាប់បានស្នើសុំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកជួយជួសជុលអគារនោះកាលពីក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅម៉ិញ។ ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនពន្យល់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើង ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនទៅកាន់តំបន់នោះ និងការចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា ឬចុះកុងត្រាជាមួយចិននៅតំបន់រាមនេះ។ ប្រសិនបើរឿងនេះ ជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាក្នុងការសម្រេចចិត្ត នោះវាមិនអីទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វី បានជារឿងរ៉ាវអស់ទាំងនេះកើតមានឡើងជាលក្ខណៈលាក់លៀម និងដោយសម្ងាត់ទៅវិញ?
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ តាមការវាយតម្លៃរបស់ស្ថាប័នលោក ហេតុអ្វីបានជាចិនចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងម្ល៉េះទៅលើតំបន់កំពង់ផែកោះកុង និងកំពង់ផែរាមនេះ? តើតំបន់ទាំងពីរនេះ ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយឲ្យចិនយ៉ាងណាខ្លះទៅ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ខ្ញុំគិតថា កំពង់ផែរាម ជួយបម្រើផលប្រយោជន៍ឲ្យចិនបន្តិចបន្តួច។ ចិនចង់ពង្រីកឥទ្ធិពលនាវាចរណ៍របស់ខ្លួន ចូលទៅក្នុងតំបន់ឈូងសមុទ្រសៀម ជ្រោយម៉ាឡាកា ហើយសំខាន់បំផុតគឺ ឲ្យបានទៅដល់ភូមិភាគខាងលិចនៃមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។ ដូច្នេះ នៅពេលណាដែលចិនមានលទ្ធភាពចូលទៅតំបន់ទាំងនេះនៅកម្ពុជា នោះវានឹងជួយឲ្យចិនកាន់តែមានសមត្ថភាពកាន់តែខ្លាំង។ តែវាមិនមែនជាការប្រែប្រួលធំសម្បើមអីនោះទេ។ ចិនមានរួចជាស្រេចទៅហើយនូវមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងអាកាស និងកងទ័ពជើងទឹកដល់ទៅ ៣ នៅតំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រេតលី (Spratley Islands) ដែលនៅមិនសូវជាឆ្ងាយប៉ុន្មានពីជ្រោយម៉ាឡាកា។
អ្វីដែលអាចជាកត្តាប្រែប្រួលដ៏ចម្បងនោះ គឺនៅពេលដែលយើងនឹងចាប់ផ្ដើមឃើញមានយន្តហោះចិន ឬក៏កងទ័ពជើងអាកាសរបស់ចិន ឬកងទ័ពជើងអាកាសនៃកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន ប្រតិបត្តិការចេញពីដែនអាកាសនៃតំបន់តារាសាគរ ក្នុងខេត្តកោះកុង។ គឺនៅពេលនោះហើយ វានឹងអនុញ្ញាតឲ្យចិនអាចពង្រីកអំណាចដែនអាកាសរបស់ខ្លួនមកលើតំបន់ឈូងសមុទ្រសៀម លើជ្រោយម៉ាឡាកា ឬអាចថា ទៅរហូតដល់ប្រជុំកោះនៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌាទៀតផង។ នោះហើយគឺជាកត្តាប្រែប្រួលដ៏ចម្បងដែលនឹងប៉ះពាល់ដល់សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសសិង្ហបុរី ថៃ និងសូម្បីតែឥណ្ឌាផងដែរ។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ អ៊ីចឹង គិតមកទល់ពេលឥឡូវនេះ តើលោកអាចវាយតម្លៃឲ្យច្បាស់ និងប្រាកដតែម្តងទេថា ចិននឹងបម្លែងតំបន់ទាំងនេះនៅកម្ពុជា ទៅបម្រើឲ្យវិស័យយោធារបស់ខ្លួន?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ថា ខ្ញុំមិនគិតថា ចិននឹងបម្លែងតំបន់រាមនេះឲ្យក្លាយជាមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួននោះទេ។ រាមគឺជាមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា។ ខ្ញុំគិតថា កប៉ាល់ចម្បាំងរបស់កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន អាចនឹងចាប់ផ្ដើមធ្វើទស្សនកិច្ចកាន់តែច្រើនទៅកាន់តំបន់កំពង់ផែរាមនេះតែម្តង។ ចិននឹងត្រូវបានភាគីកម្ពុជាអញ្ជើញឲ្យមកជួយជួសជុល និងកសាងកំពង់ផែរាមនេះ ដូចអ្វីដែលយើងបានដឹងឮតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនាពេលថ្មីៗ នេះអញ្ចឹង។ កប៉ាល់ចម្បាំងរបស់កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិននឹងទទួលបានសិទ្ធិចេញចូលតំបន់កំពង់ផែរាមនោះដែរ។ តំបន់កំពង់ផែរាមនេះ វានឹងមិនដូចគ្នាទៅហ្នុងកំពង់ផែ ដូរ៉ាឡេហ៍ (Port of Doraleh) នៅប្រទេសជីបូទី ដែលចិនមានមូលដ្ឋានទ័ពនៅទីនោះនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ វាជាកំពង់ផែមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ដែលចិនទទួលបានសិទ្ធិចេញចូល និងប្រើប្រាស់បាន។ នេះហើយគឺជាលទ្ធភាពច្រើនដែលនឹងអាចកើតមានឡើង។
លោក មាន ឫទ្ធិ៖ សំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំ តើលោកមានជាអនុសាសន៍អីខ្លះដើម្បីអាចឲ្យទាំងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក បង្កើនទំនុកចិត្តនឹងគ្នាឡើងវិញបាន ហើយលុបបំបាត់ចោលនូវភាពសង្ស័យអស់ទាំងនេះ?
លោក ក្រិកហ្គោរី ផលីង៖ ខ្ញុំនឹងមិនផ្តល់ដំបូន្មានណាមួយដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ ព្រោះខ្ញុំមិនគិតថា គេនឹងទទួលយកទៅធ្វើតាមនោះទេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលខ្ញុំគិតថាសហរដ្ឋអាមេរិកចាំបាច់ត្រូវធ្វើ ហើយដែលខ្ញុំគិតថា ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជាបានព្យាយាមធ្វើរួចមកហើយនោះ គឺថា ត្រូវនិយាយឲ្យបានច្បាស់លាស់ទៅកាន់ភាគីកម្ពុជាថា ពិតណាស់ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកំពុងតែតានតឹង ហើយភាពតានតឹងនេះនឹងមិនងាយផុតរលត់ទៅណានោះទេ។ ភាពតានតឹងនេះ នឹងកើនឡើង ឬក៏ធ្លាក់ចុះទៅតាមពេលវេលា។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលកម្ពុជាបានធ្វើចុងក្រោយនេះ គឺវាដូចជាជ្រុលជ្រួសខ្លាំងបន្តិចហើយ។ ប្រសិនបើមានយន្តហោះរបស់ចិនចាប់ផ្ដើមហោះហើរចេញពីដែនអាកាសរបស់កម្ពុជាដើម្បីពង្រីកអំណាចដែនអាកាសរបស់ចិន ដែលជាការគំរាមកំហែងដល់អត្ថប្រយោជន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដល់អត្ថប្រយោជន៍របស់សម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់ឈូងសមុទ្រថៃ នៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌាខាងលិច នោះការណ៍នេះនឹងក្លាយជាកត្តាផ្លាស់ប្តូរទាំងស្រុងនូវទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជារវាងកម្ពុជាជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន ពោលគឺមិនមែនត្រឹមតែជាមួយប្រទេសថៃ និងវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេដែលព្រួយបារម្ភនោះ។ ដូច្នេះ ខណៈដែលសហរដ្ឋអាមេរិកមិនអាចធ្វើឲ្យកម្ពុជាកែប្រែ ឬផ្លាស់ប្ដូរចិត្តគំនិតរបស់ខ្លួនបាន ក៏ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកអាចជួយបញ្ជាក់ឲ្យកាន់តែច្បាស់លាស់មែនទែនទៅក្រុងភ្នំពេញ ថា តម្លៃនៃផលខូចខាត វានឹងមានទំហំធំហួសពីផលប្រយោជន៍ដែលកម្ពុជាទទួលបានពីចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- អ្នកតាមដាននយោបាយថា អាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្ម លោក លី យ៉ុងផាត់ ជាការកាត់ផ្ដាច់សរសៃឈាមសេដ្ឋកិច្ចរបស់បក្សកាន់អំណាច
- កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ រក្សាជំហរតស៊ូ ដើម្បីសេរីភាពសហជីព និងការពារផលប្រយោជន៍កម្មករក្រោយមានសេរីភាព
- ហេតុអ្វីបានជាអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្ម «ស្តេចកោះកុង»?
- ក្រសួងការបទេស និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចាត់ទុកថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ ដែលក្រសួងរតនាគារសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក លី យ៉ុងផាត់
- ពលរដ្ឋរិះគន់អាជ្ញាធរអប្សរាបណ្តោយឱ្យអ្នកមានលុយមានអំណាចសង់ផ្នូរខ្មោចចិនមួយធំក្នុងតំបន់អង្គរ