សិង្ហបុរីជាមជ្ឈមណ្ឌលស្រូបយកលុយលាក់ទុករបស់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយកម្ពុជា
ដោយ៖ ហ្សាក់ អាដាមូវិក ដេវី (Jack Adamović Davies)
ថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២កាលពីចុងឆ្នាំ២០០២ សារព័ត៌មាននានានៅក្រុងភ្នំពេញបានចេញផ្សាយពោរពេញទៅដោយព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងពាក្យចចាមអារ៉ាមដែលថាមន្ត្រីប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅប្រទេសសិង្ហបុរីបានរកឃើញគណនីធនាគារជាច្រើនដែលមានទឹកប្រាក់រហូតដល់ទៅ ៨០០លានដុល្លារអាមេរិក ហើយដែលគណនីទាំងនោះជារបស់ «ក្រុមអ្នកមានអំណាចនៅកម្ពុជា» សរុបចំនួន២៦នាក់។ ទឹកប្រាក់ទាំងនោះ ត្រូវបានគេនិយាយថា ក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតអាមេរិកាំងគឺជាអ្នករកឃើញក្រោយពីបានបើកការស្រាវជ្រាវតាមដានលើសំណុំរឿងរបស់អតីតមេភេរវកម្ម លោក អូសាម៉ា ប៊ីនឡាឌិន (Osama Bin Laden) ដែលជាមេក្លោងនៃអំពើវាយប្រហារភេរវកម្មនៅសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០១។
ព័ត៌មាននេះ គឺជាដំណឹងដ៏លេចធ្លោមួយ។ ទឹកលុយទាំងនេះ ស្មើនឹងមួយភាគប្រាំនៃទិន្នផលសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល។ ក៏ប៉ុន្តែ មានបញ្ហាតែមួយគត់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងរ៉ាវនេះ។ បញ្ហាគឺនៅត្រង់ថាទាំងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក និងទាំងរដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរីសុទ្ធតែបានបដិសេធថា ពួកគេមិនបានដឹងអំពីគណនីធនាគារដែលរងនូវការចោទប្រកាន់ទាំងនេះទេ ឬអំពីការស៊ើបអង្កេតករណីនេះឡើយ។
២០ឆ្នាំក្រោយមក គេនៅតែមិនទាន់អាចដឹងឱ្យប្រាកដ ថាតើអ្នកផ្តើមគំនិតបញ្ចេញព័ត៌មានចចាមអារាមនេះ គឺជាអ្នកបញ្ចេញព័ត៌មានសម្ងាត់ដ៏ក្លាហានម្នាក់ ឬក៏ជាអ្នកដែលគ្រាន់តែចង់បានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងណានោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្អែកតាមការវិភាគលើកំណត់ត្រាសាជីវកម្ម និងអចលនទ្រព្យនៅសិង្ហបុរី ការវិភាគនេះបានបញ្ជាក់ពីភាពត្រឹមត្រូវនៃអំណះអំណាងដ៏សាមញ្ញនៃព័ត៌មានចចាមអារ៉ាមនេះ ដែលថាអ្នកនយោបាយដ៏មានអំណាចនៅកម្ពុជា និងបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយពួកគេ ពិតជាមាននូវទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មហាសាលលាក់ទុកនៅប្រទេសសិង្ហបុរីប្រាកដមែន។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានរកឃើញទ្រព្យសម្បត្តិនៅសិង្ហបុរីគ្រប់គ្រងដោយបុគ្គលកម្ពុជាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយ។ ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះ មានតម្លៃសរុបរហូតដល់ទៅជាង ២៣០លានដុល្លារ។ ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះរួមមាន សាច់ញាតិលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បុគ្គលម្នាក់ដែលរងទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក អតីតសមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីម្នាក់ ព្រមទាំងប្រពន្ធ កូន និងបងប្អូនបង្កើតរបស់ឧត្ដមសេនីយ៍ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋលេខាធិការ ជាដើម។
នេះគឺជារឿងរ៉ាវដំបូងមួយនៃសាច់រឿងដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរីនឹងលាតត្រដាងពាក់ព័ន្ធនឹងទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះ អំពីវិធីដែលបុគ្គលទាំងនោះទទួលបានទ្រព្យទាំងនេះ ថាតើពួកគេប្រើទ្រព្យទាំងនេះដើម្បីអ្វី និងថាតើទ្រព្យទាំងនេះអាចប្រាប់យើងឲ្យដឹងអំពីទំនាក់ទំនងរវាងលុយកាក់ និងអំណាចនៅក្រុងភ្នំពេញយ៉ាងណាខ្លះ។
ត្រីធំ
យ៉ាងហោចណាស់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយកម្ពុជាចំនួន១៥នាក់ មានផលប្រយោជន៍អាជីវកម្ម ឬអចលនទ្រព្យនៅប្រទេសសិង្ហបុរី។ បុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយគឺជាពាក្យដែលប្រើប្រាស់ដោយមន្ត្រីប្រឆាំងអំពើលាងលុយកខ្វក់ ដើម្បីសំដៅទៅលើបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលកាន់តំណែងសាធារណៈ ឬមានទំនាក់ទំនងជិតដិតជាមួយអ្នកកាន់តំណែងសាធារណៈ ដែលងាយរងឥទ្ធិពលពីអំពើសូកប៉ាន់ និងអំពើពុករលួយ។
ដូចដែលបានបង្ហាញក្នុងក្រាហ្វិកព័ត៌មានខាងក្រោម គ្រាន់តែបុគ្គល ៩នាក់ក្នុងចំណោមបុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយកម្ពុជាទាំង១៥រូប ពួកគេគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលមានតម្លៃយ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ទៅ ២៣៤,៦ លានដុល្លារ។ បុគ្គល ៦រូបផ្សេងទៀត គឺជាម្ចាស់ភាគហ៊ុន ឬម្ចាស់កម្មសិទ្ធិតែម្តងនៃអាជីវកម្មនៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលគេមិនអាចដឹងឱ្យប្រាកដអំពីទំហំនៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេ។ ក៏ប៉ុន្តែ អាជីវកម្មរបស់បុគ្គលទាំងនោះ ទំនងមិនមែនជាអាជីវកម្មដែលមានតែសម្បក ឬចុះបញ្ជីតែនៅលើក្រដាសនោះទេ។ ផ្អែកតាមផ្លូវច្បាប់ នៅតាមយុត្តាធិការភាគច្រើន ដែលក្នុងនោះក៏រួមមានទាំងប្រទេសសិង្ហបុរីផង អ្នកប្រកបវិជ្ជាជីវៈក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងត្រួតពិនិត្យយ៉ាងហ្មត់ចត់បន្ថែមទៀត នៅពេលធ្វើការទាក់ទងនឹងបុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយ ដើម្បីធានាថាលុយរបស់ពួកគេពិតជាលុយស្អាតស្អំ។
លោក ផាទ្រីក អេលី (Patrick Alley) គឺជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅដែលមានចំណងជើងថា «មនុស្សអាក្រក់បំផុត» (Very Bad People)។ សៀវភៅនេះរៀបរាប់អំពីការងាររបស់អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) ដែលជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយរបស់ប្រទេសអង់គ្លេស ដែលធ្វើការប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយ។ លោកគឺជានាយកស្ថាបនិកម្នាក់របស់អង្គការនេះ ដែលបានចាប់ផ្តើមបម្រើការងារកាលពីទសវត្សទី៩០ ដើម្បីលាតត្រដាងអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា។ ចំពោះលោក ការរកឃើញរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី គឺជាតឹកតាងបង្ហាញថា យ៉ាងហោចណាស់អ្នកជំនាញវិជ្ជាជីវៈមួយចំនួននៃវិស័យហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសសិង្ហបុរី មិនបានពិនិត្យពិច័យឲ្យបានហ្មត់ចត់ទៅលើអាជីវកម្មដែលពួកគេសម្របសម្រួលនោះទេ។
លោក ផាទ្រីក អាលី និយាយថា «គ្មានឡើយដែលថាពួកគេពិនិត្យពិច័យឲ្យបានល្អិតល្អន់នោះ។ ពួកគេមិនអាចធ្វើដូច្នេះបានទេ ពីព្រោះថាបុគ្គលភាគច្រើនដែលអ្នកកំពុងនិយាយនេះ គឺជាបុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយ»។
ប្រទេសស្វីសនៅភូមិភាគបូព៌ា
ក្រុមអ្នកមានអំណាចនៅភ្នំពេញ មិនមែនជាក្រុមមនុស្សដែលជ្រើសរើសយកវិធីលាក់ទុកលុយដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់នៃទ្រព្យសម្បត្តិ និងអាជីវកម្មរបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីតែឯងនោះទេ។ រដ្ឋ (សិង្ហបុរី) ដែលជាទីក្រុងមួយនេះ ពោរពេញទៅដោយលុយដែលមានប្រភពមកពីបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ទាំងមូល។ របាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៥ចេញផ្សាយដោយក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់មួយ ឈ្មោះ បូស្តុន ខនសាល់ធីង គ្រូប (Boston Consulting Group) បានប៉ាន់ស្មានថា មួយភាគបីនៃលុយទាំងអស់ដែលមានប្រភពចេញមកពីប្រទេសនានាក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដើម្បីយកទៅលាក់ទុកនៅឯនាយសមុទ្រ ត្រូវគេរកឃើញនៅប្រទេសសិង្ហបុរី។
ក្នុងសៀវភៅចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០០៧ដែលមានចំណងជើងថា «ឪពុកធម៌អាស៊ី» (Asian Godfathers) លោក ចូ ស្តាត់វេល (Joe Studwell) សរសេរថា ដោយសារតែឆន្ទៈរបស់ប្រទេសសិង្ហបុរីក្នុងការទទួលយកសាច់ប្រាក់ «ដោយមានការចោទសួរតិចតួច ឬក៏មិនសួរទាល់តែសោះ អំពីថាតើលុយទាំងនោះមានប្រភពចេញមកពីណា» នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យប្រទេសនេះល្បីឈ្មោះខ្លាំងក្នុងចំណោមមហាសេដ្ឋីប្រចាំតំបន់ ដែលមានបំណងចង់ «រក្សាទុកលុយរបស់ពួកគេនៅឯនាយសមុទ្រ ដោយសារតែភ័យខ្លាចថានៅថ្ងៃណាមួយពួកគេអាចនឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះដោយសារតែការផ្លាស់ប្តូរផ្នែកនយោបាយ។ ការភ័យខ្លាចរបស់ពួកគេគឺជារឿងសមហេតុសមផល។»
លោក ចូ ស្តាត់វេល សរសេរបន្តថា «ទឹកប្រាក់មួយចំនួនក្នុងធនាគារនានារបស់ប្រទេសសិង្ហបុរី គឺជាមូលធនបរទេសស្របច្បាប់ ខណៈទឹកប្រាក់មួយចំនួនទៀតបានមកដោយខុសច្បាប់»។ ប៉ុន្តែ លោកកត់សម្គាល់ថា សិង្ហបុរី និងក្រុងហុងកុង បានបង្ហាញពី «ចំណាប់អារម្មណ៍តិចតួចពាក់ព័ន្ធនឹងការញែកឱ្យដាច់រវាងប្រភពទាំងពីរនេះ។»
ទោះជាយ៉ាងណា រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេសសិង្ហបុរី បានចាត់វិធានការមួយចំនួនដើម្បីលុបលាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ខ្លួន ដែលថាសិង្ហបុរីគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលលាក់ទុកលុយដែលមានប្រភពដើមបែបមន្ទិល។ ឧទាហរណ៍ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ប្រទេសនេះបានចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់ស្តង់ដាររាយការណ៍ពីហិរញ្ញវត្ថុទូទៅ (Common Reporting Standards)។ ស្តង់ដារនេះ គឺជាសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលក្រុមប្រទេសចូលរួមយល់ព្រមផ្លាស់ប្តូរព័ត៌មានអំពីគណនីទាំងឡាយនៅក្នុងធនាគាររបស់ពួកគេ ដែលកាន់កាប់ដោយពលរដ្ឋបរទេស។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ នៅមានរឿងរ៉ាវវែងឆ្ងាយតទៅទៀតសម្រាប់ប្រទេសសិង្ហបុរី។ នេះបើយោងតាមបណ្តាញយុត្តិធម៌ពន្ធដារ (Tax Justice Network) ដែលជាក្រុមផ្តល់ការប្រឹក្សាយោបល់អំពីតម្លាភាពហិរញ្ញវត្ថុ។
អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះបានសរសេរនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនមួយកាលពីឆ្នាំ២០២០ អំពីរដ្ឋដែលជាកោះនោះថា «សិង្ហបុរីបន្តផ្តល់នូវសេវាកម្មសម្ងាត់ជាច្រើនដែលបើកឱកាសឱ្យមានការគេចពន្ធ និងឱកាសមិនចាំបាច់បង់ពន្ធ រួមជាមួយនឹងការលើកទឹកចិត្តដោយបទប្បញ្ញត្តិ និងពន្ធដារ»។
អង្គការបណ្តាញយុត្តិធម៌ពន្ធដារ បានចេញផ្សាយសន្ទស្សន៍ការណ៍សម្ងាត់ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ដោយដាក់ចំណាត់ថ្នាក់មជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុឯនាយសមុទ្រ ថា «ចូលដៃយ៉ាងសកម្មជួយឱ្យបុគ្គលនានាអាចលាក់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេពីសំណាញ់ច្បាប់»។ ប្រទេសសិង្ហបុរីដែលបានជាប់លេខ៥ កាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ បានរអិលធ្លាក់ពីរលេខទៀតក្លាយជាយុត្តាធិការទីបីដ៏អាក្រក់ជាងគេបំផុតនៅលើសាកលលោក ទន្ទឹមពេលដែលមានរបាយការណ៍ចោទប្រកាន់ស្តីពីប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មរបស់រដ្ឋដែលជាក្រុងមួយនេះថា មានភាពកាន់តែសម្ងាត់ខ្លាំងទៅៗ។ សិង្ហបុរីកំពុងរីករាយក្នុងការផ្តល់សេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុឱ្យដល់អតិថិជនដែលមិនមែនជាអ្នកស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសខ្លួន ហើយទំហំនៃសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុនេះកើនឡើង៩ភាគរយ។ ចំណែកសហរដ្ឋអាមេរិកជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខមួយក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយរងនូវ «ការដាក់ពិន្ទុអាក្រក់បំផុតមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ចាប់តាំងពីមានការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ២០០៩»។
អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធររូបិយវត្ថុសិង្ហបុរី (Monetary Authority of Singapore) បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះទេ។ រីឯក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសិង្ហបុរីក៏មិនបានឆ្លើយតបនឹងការស្នើសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះឡើយ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ។
មិត្តដែលត្រូវការពេលដើម្បីពិសោធន៍
ចំណងទាក់ទងរវាងកម្ពុជា និងសិង្ហបុរី មានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅ ដែលជារឿយៗផ្តើមចេញមកពីវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុ។ អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក សុខ អាន បានសរសេរអត្ថបទមួយកាលពីឆ្នាំ២០១២ អំពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនេះ ថា «សិង្ហបុរីគឺជាមិត្តរបស់កម្ពុជា ដែលត្រូវការពេលដើម្បីពិសោធន៍»។
លោកអះអាងថា មិត្តភាពនេះបានកើតមានឡើងចាប់តាំងពីរដូវក្តៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥ នៅពេលដែលសិង្ហបុរីបានប្រកាសទាមទារឯករាជ្យ ហើយកម្ពុជាគឺជា «ប្រទេសដំបូងគេបង្អស់មួយដែលបានប្រកាសទទួលស្គាល់ឯករាជ្យរបស់ប្រទេសនេះ។»
សិង្ហបុរីបានកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូតផ្លូវការជាមួយក្រុងភ្នំពេញក្រោយការឡើងកាន់អំណាចរបស់ក្រុមខ្មែរក្រហមកាលពីឆ្នាំ១៩៧៥។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសនេះមិនបានធ្វើតាមប្រទេសភាគច្រើននៅលើពិភពលោកដែលបានកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មទាំងស្រុងជាមួយរបបខ្មែរក្រហមនេះទេ។
យោងតាមតេឡេក្រាមការទូតរបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ផ្សាយដោយគេហទំព័រ វីគីលីក (Wikileaks) នៅឆ្នាំ១៩៧៦ កប៉ាល់ទំនិញមួយបានចាកចេញពីកំពង់ផែហុងកុងឆ្ពោះទៅកាន់ក្រុងព្រះសីហនុ ដោយមានផ្ទុកទំនិញ ៣ពាន់តោន។ កប៉ាល់នោះដោតទង់ជាតិសិង្ហបុរី។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលពិភពលោកមិនចង់រាប់រកមួយនេះ បានបញ្ជាទិញប្រេងម៉ាស៊ីន និងប្រេង យ៉ាងហោចណាស់ក្នុងតម្លៃ ១លានដុល្លារ (ស្មើនឹង ៤,៦លានដុល្លារសព្វថ្ងៃ ដោយបូកបញ្ចូលតម្លៃអតិផរណា) ដោយផ្ទាល់ពីប្រទេសសិង្ហបុរី។ សារព័ត៌មាននានាបានរាយការណ៍ថា មន្ត្រីសិង្ហបុរីបាន «ចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងក្នុងរឿងទិញត្រីទឹកសាប [ពីកម្ពុជា] ហើយបានបញ្ជាទិញត្រីចំនួន ៣០ ទៅ៥០ តោនក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប្រសិនបើកប៉ាល់សិង្ហបុរីយល់ព្រមចូលចតនៅកំពង់ផែកំពង់សោម។»
តេឡេក្រាមការទូតរបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកឆ្នាំ២០០៦ បានកត់សម្គាល់ថា នៅពេលដែលសិង្ហបុរីបានចាប់ផ្តើមចំណងការទូតឡើងវិញជាមួយកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៩២ កម្រិតនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនេះនៅមិនទាន់ល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ពិសេសពីភាគីសិង្ហបុរី បើទោះបីជាទំនាក់ទំនងខាងក្រៅមើលទៅហាក់មានភាពល្អូកល្អិននឹងគ្នាក្តី។
អតីតៈឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិក លោក ផាទ្រីស្យា ហឺរបូល (Patricia Herbold) បានរំឮកឡើងវិញថា «រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី លោក ចច យ៉ូវ (George Yeo) បាននិយាយថា កម្ពុជាត្រូវបានកសាងឡើងវិញដោយយឺតៗ ជាមួយនឹងក្តីសង្ឃឹមមួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសនេះ។ បើទោះជាលោក ហ៊ុន សែន ជាមនុស្ស «ឃោរឃៅព្រៃផ្សៃ» និង «ស៊ីវិល័យដោយផ្នែក» ក៏ដោយ ក៏លោកគឺជាមេដឹកនាំដែលមានសមត្ថភាពប្រសើរជាងគេក្នុងចំណោមឥស្សរជនផ្សេងទៀតសម្រាប់កម្ពុជានៅពេលនោះ។»
តួលេខចេញផ្សាយដោយក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ដែលលោក ហ៊ុន សែន ជាប្រធាន បង្ហាញថា រាល់ការយល់ឃើញខុសដែលរដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរីអាចមានទៅលើភាពស៊ីវិល័យរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនបានប៉ះពាល់ដល់ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរឡើយ។ ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១៥ និងឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា បានរាយការណ៍ថា កម្ពុជាទទួលបានការវិនិយោគតែ ៥១៧លានដុល្លារពីប្រទេសសិង្ហបុរី។ លោក សុខ អាន បានសរសេរកាលពីឆ្នាំ២០១២ ថា «ចំនួនធុរជនកម្ពុជាទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅសិង្ហបុរី និងសហគ្រិនសិង្ហបុរីមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាដើម្បីពិនិត្យមើលឱកាសធ្វើអាជីវកម្ម កើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់»។
បីឆ្នាំក្រោយមក កូនប្រុសរបស់លោក សុខ អាន គឺលោក សុខ ពុទ្ធិវុធ ដែលបានរៀបការជាមួយកូនស្រីបង្កើតរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺអ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាលី បានក្លាយជាធុរជនម្នាក់ក្នុងចំណោមធុរជនកម្ពុជាទាំងនោះ។ នៅឆ្នាំ២០១៥ លោកបានបង្កើតក្រុមហ៊ុនមួយឈ្មោះ SM Waypoint Pte., Ltd. នៅប្រទេសសិង្ហបុរី។ ក្រុមហ៊ុននេះ បានក្លាយទៅជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិរបស់ក្រុមហ៊ុន SM Waypoint Co., Ltd., នៅកម្ពុជា ដែលផ្តល់សេវាកម្មលក់យន្តហោះឈ្លបយកការណ៍ដ្រ្តូន (surveillance drones) ជូនអតិថិជន។
មិនខុសពីក្រុមហ៊ុនសិង្ហបុរីភាគច្រើនដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរីបានរកឃើញ ដែលថាត្រូវបានកាន់កាប់ដោយបុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយជនជាតិកម្ពុជានោះ ក្រុមហ៊ុន SM Waypoint មិនបានប្រកាសគណនីប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រុមហ៊ុនឡើយ។ ការណ៍នេះធ្វើឲ្យគេពិបាកដឹងឱ្យប្រាកដថាតើក្រុមហ៊ុននេះមានតម្លៃប៉ុណ្ណា។
ចំណែកតូចមួយនៃទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាលរបស់ពួកគេ
ការពិបាកក្នុងការកំណត់នូវទំហំរួមនៃទ្រព្យសម្បត្តិជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយកម្ពុជានៅសិង្ហបុរី នេះ គឺជាដោយសារតែមានភាពងាយស្រួលក្នុងការកាន់កាប់ទ្រព្យសកម្មដោយអនាមិកនៅក្នុងរដ្ឋដែលជាទីក្រុងមួយនេះ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី អាចកំណត់អត្តសញ្ញាណទ្រព្យសកម្មទាំងនេះបានតាមរយៈទិន្នន័យអាជីវកម្មផ្លូវការដែលអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ស្វែងរកឈ្មោះអភិបាលក្រុមហ៊ុន និងម្ចាស់ភាគហ៊ុន។
ទោះយ៉ាងណា មានវិធីជាច្រើនក្នុងការកាន់កាប់អាជីវកម្ម និងទ្រព្យសម្បត្តិនៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដោយមិនចាំបាច់បង្ហាញឈ្មោះនៅក្នុងលទ្ធផលនៃការស្វែងរក។ ជាឧទាហរណ៍ ច្បាប់របស់រដ្ឋដែលជាកោះនេះអនុញ្ញាតឱ្យបង្កើតក្រុមហ៊ុនទិញ និងលក់ហ៊ុនបែបអនាមិក ដែលរួចពន្ធ និងមិនចាំបាច់ចុះបញ្ជី។ តាមរយៈការធ្វើដូច្នេះ បុគ្គលនានាអាចគ្រប់គ្រងទ្រព្យសកម្មរបស់ពួកគេដោយពុំចាំបាច់ប្រកាសកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគេជាសាធារណៈ ឬដល់អាជ្ញាធរនោះឡើយ។
លើសពីនេះទៀត ការដាក់ឈ្មោះនាយក និងម្ចាស់ភាគហ៊ុនជាតំណាងជំនួសដោយសិទ្ធិប្រទាន ដើម្បីលាក់កំបាំងម្ចាស់កម្មសិទ្ធិដើម កំពុងតែត្រូវបានគេនិយមយកមកអនុវត្ត និងត្រូវបានយោគយល់។
នៅពេលដែលព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រ៉ាវីចក្រ ដេញថ្លៃមិនបានសម្រេចយកក្លឹបបាល់ទាត់បារាំងមួយឈ្មោះ សាំង-អេទ្យែន (Saint Étienne) កាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ ឯកសារនានាទទួលបានដោយ វិទ្យុអាស៊ីសេរី បង្ហាញថា ព្រះអង្គម្ចាស់អង្គនេះបានធ្វើដូច្នេះគឺតាមរយៈក្រុមហ៊ុនសម្បកដែលមានឈ្មោះតែនៅលើក្រដាសនៅសិង្ហបុរី។ ក្រុមហ៊ុននោះមានឈ្មោះម្ចាស់កម្មសិទ្ធិតែនៅលើក្រដាសជាពលរដ្ឋសិង្ហបុរីម្នាក់ដែលពុំមានចំណងទាក់ទងច្បាស់លាស់ជាមួយនឹងព្រះអង្គម្ចាស់អង្គនោះទេ។
ខណៈប្រទេសសិង្ហបុរីបានអនុម័តច្បាប់កាលពីខែមករា ដើម្បីផ្សារភ្ជិតចន្លោះប្រហោងនានាក្នុងច្បាប់របស់ខ្លួនដោយតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនបញ្ចេញព័ត៌មានអំពីអត្តសញ្ញាណនៃបុគ្គលដែលតែងតាំងជានាយក និងម្ចាស់ភាគហ៊ុនធ្វើជាតំណាងជំនួសតាមរយៈសិទ្ធិប្រទាន គេត្រូវរង់ចាំមើលថាតើច្បាប់នេះនឹងត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងតឹងរឹងក្នុងកម្រិតណា។
ជាសង្ខេប ទឹកប្រាក់សរុប ២៣៤លានដុល្លារ គឺគ្រាន់តែជាចំណែកដ៏តូចមួយនៃទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាលរបស់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយកម្ពុជានៅសិង្ហបុរី។
លោក អាលី នៃអង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) បាននិយាយក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយ វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីខែកន្លងទៅថា «ប្រសិនបើនេះគឺជាអ្វីដែលគេដឹងជាសាធារណៈ តើនៅមានរឿងរ៉ាវអ្វីខ្លះទៀតដែលគេមិនដឹង កំពុងកើតមានពីខាងក្រោយនោះ?»
ក្រាហ្វិក៖ រ៉យទ័រ (Reuters)/វិទ្យុអាស៊ីសេរី
-------------
កែសម្រួលអត្ថបទ (ភាសាអង់គ្លេស)៖ អេជ៍. ឡេអូ គីម (H. Leo Kim), ផល ណែលសិន (Paul Nelson), ម៉ាត់ ផេនីងថុន (Mat Pennington)
-------------
រចនាគេហទំព័រ៖ ម៉ិញហា ឡេ (Minh-Ha Le)
-------------
ផលិតដោយ៖ វិទ្យុអាស៊ីសេរី
© រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយវិទ្យុអាស៊ីសេរី ឆ្នាំ២០២២