ວາງຫຼັກສູດ ເພດສຶກສາ ເພື່ອແກ້ ບັນຫາ ສັງຄົມ

ສຸພັດຕາ
2021.11.26
ວາງຫຼັກສູດ ເພດສຶກສາ ເພື່ອແກ້ ບັນຫາ ສັງຄົມ ນັກຮຽນ ໃນໂຮງຮຽນແຫ່ງນຶ່ງ, ວັນທີ 22 ເມສາ 2020.
ນັກຂ່າວ ພົລເມືອງ

ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາ, ກອງທຶນເພື່ອປະຊາກອນ ແຫ່ງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື (UNFPA), ສະມາຄົມ ສົ່ງເສີມສຸຂພາບຄອບຄົວ ຫຼື (PFHA)  ແລະມູລນິທິດູແລປິ່ນປົົວພຍາດເອສ ຫຼື (AHF) ໄດ້ຕຽມເອົາຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ເຂົ້າໃນວິທຍາລັຍ ອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກວິຊາຊີບ ຢູ່ 4 ແຂວງພາກໃຕ້ ຄື ແຂວງຈໍາປາສັກ, ແຂວງສາຣະວັນ, ແຂວງອັດຕະປື ແລະແຂວງເຊກອງ ຮວມທັງຕິດຕັ້ງ ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ໃຫ້ວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກວິຊາຊີບ ໃຫ້ 4 ແຂວງດັ່ງກ່າວນີ້ນໍາດ້ວຍ ເພື່ອຊ່ອຍໃຫ້ນັກຮຽນວັຍຈະເຣີນພັນ ເຂົ້າໃຈການວາງແຜນຄອບຄົວ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນອັດຕຣາການເສັຽຊີວິດຂອງແມ່ໃນເວລາເກີດລູກ ພ້ອມທັງຫຼຸດຜ່ອນອັດຕຣາການຕິດເຊື້ອພຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສັມພັນ HIV ເອສ ແລະຫຼຸດຜ່ອນອັດຕຣາແມ່ຍິງຖືພາ ແຕ່ອາຍຸຍັງນ້ອຍ ຮວມທັງຖືພາແບບບໍ່ຕ້ອງການນັ້ນນໍາດ້ວຍ.

ພາຍຫຼັງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ໄດ້ສໍາຣວດຂໍ້ມູນດ້ານປະຊາກອນ ແລ້ວພົບວ່າ ປະຊາກອນ ອາຍຸລະຫວ່າງ 15-18 ປີ ຢູ່ຣະດັບ ວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ຫຼືເຕັກນິກວິຊາຊີບ ເປັນກຸ່ມທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງ ຕໍ່ການຕິດເຊື້ອ ພຍາດທາງເພດສັມພັນ HIV ເອສ ແລະການຖືພາແຕ່ອາຍຸຍັງນ້ອຍ ທັ້ງໆ ທີ່ຮ່າງກາຍຍັງບໍ່ພ້ອມທີ່ຈະມີລູກ ແລ້ວເຮັດໃຫ້ຜູ້ເປັນແມ່ ສ່ຽງໃນເວລາເກີດລູກ ອາຈເສັຽຊີວິດໄດ້, ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ກອງທຶນເພື່ອປະຊາກອນ ແຫ່ງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື (UNFPA) ທ່ານນຶ່ງ ກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ເມື່ອວັນທີ່ 17 ພຶສຈິກາ ນີ້ວ່າ:

“ເຂົາເປັນກຸ່ມທີ່ຄອບຄົວບໍ່ພ້ອມ ຖານະກະບໍ່ຄ່ອຍດີປານໃດ ມັນກໍເຮັດໃຫ້ເຂົາມີຄວາມສ່ຽງ ທີ່ຈະມີອັນນ່າ ເພດສັມພັນ ບໍ່ປ້ອງກັນເນາະ ເຮັດໃຫ້ມີບັນຫາຕາມມາ ກໍຄືການຖືພາແບບບໍ່ຕ້ອງການ ໝາຍຄວາມວ່າ ບໍ່ທັນພ້ອມທີ່ຈະມີລູກ ແຕ່ໄປມີ ມັນກໍເຮັດໃຫ້ເຂົາເກີດຄວາມສ່ຽງ ເອົາລູກແບບບໍ່ປອດພັຍ ແລະເຮັດໃຫ້ເຂົາເສັຽຊີວິດໄດ້ ຫຼືມີຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ເຂົາຫັ້ນ ສູ່ການຕິດເຊື້ອພຍາດທາງເພດສັມພັນ ແລະ HIV.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ຫຼັກສູດເພດສຶກສານີ້ ຄາດວ່າຈະມີນັກຮຽນທັງໝົດ 5,400 ຄົນ ເຂົ້າຮ່ວມຫຼັກສູດດັ່ງກ່າວ ແລະເຂົ້າເຖິງກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ຢູ່ແຕ່ລະວິທຍາລັຍ, ສ່ວນຮູບແບບແລະຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ໃນຣະດັບວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກວິຊາຊີບນັ້ນ ຈະເປັນການສອນຄວາມຮູ້ ຕາມຕາຕະລາງການຮຽນ-ການສອນ ຂອງແຕ່ລະສາຂາຢ່າງເໝາະສົມ ແຕກຕ່າງຈາກສາຍສາມັນ.

ໂຮງຮຽນເຕັກນິກ-ວິຊາອາຊີບ ແບບປະສົມ ແຂວງອັດຕະປື ຖືເປັນສະຖາບັນການສຶກສາ ທີ່ຈັດຢູ່ໃນກຸ່ມວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ຫຼືເຕັກນິກວິຊາຊີບປະຈໍາແຂວງ ທີ່ຈະຮັບການຮຽນຫຼັກສູດດັ່ງກ່າວ ເນື່ອງຈາກໄດ້ຮັບການສນັບສນູນ ງົບປະມານດ້ານການສຶກສາ ຈາກທາງຣັຖບານ ແລະກໍເປັນເຂດທີ່ສ່ຽງ ທີ່ນັກຮຽນ ອອກໂຮງຮຽນໄປແຕ່ງງານ ແລະມີລູກກ່ອນອາຍຸ 18 ປີ ຍ້ອນບໍ່ຮູ້ຈັກວິທີປ້ອງກັນ ຈຶ່ງມີຄວາມສ່ຽງດ້ານຊີວິດ, ດັ່ງຄະນະບໍຣິຫານ ໂຮງຮຽນເຕັກນິກ-ວິຊາອາຊີບ ແບບປະສົມ ແຂວງອັດຕະປື ທ່ານນຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ຄືຢູ່ອັດຕະປືນີ້ນ່າ ເປັນນັກຮຽນທີ່ຢູ່ຫ່າງໄກສອກຫຼີກເນາະ ເທິງພູເທິງຜາສ່ວນຫຼາຍ ແມ່ນຢາກແຕ່ງງານເອົາລູກ ກ່ອນ 18 ປີຫັ້ນນ່າ ມີບັນຫາໂຕນີ້ ໂດຍສະເພາະການປ້ອງກັນເຂົາຫັ້ນນ່າ ມີຄວາມສ່ຽງທາງດ້ານຊີວິດເນາະ ແລະເສຖກິຈຕ່າງໆອິຫຍັງໄປເນາະ ເພາະວ່າເຮົາມີລູກແຕ່ຍັງນ້ອຍ ບໍ່ມີການພັທນາເສຖກິຈອິຫຍັງ ທາງດ້ານຄອບຄົວຫັ້ນນ່າ.”

ສ່ວນວິທຍາລັຍເຕັກນິກ-ວິຊາອາຊີບ ແຂວງຈໍາປາສັກ ຍັງບໍ່ທັນມີງົບປະມານ ສອນຫຼັກສູດດ້ານເພດສຶກສານີ້ເທື່ອ ແລະຖ້າຫາກຫຼັກສູດດັ່ງກ່າວ ສາມາດຈັດຕັ້ງປະຕິບັດພາຍໃນວິທຍາລັຍໄດ້ແທ້ກໍຈະເປັນການດີ ເພາະຈະໄດ້ຊ່ອຍເຫຼືອສັງຄົມໄປນໍາ ຊຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ພໍ່ຜູ້ປົກຄອງ ຫຼືຍາດພີ່ນ້ອງຂອງນັກສຶກສາ ຈະໄດ້ຮູ້ແລະເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບຄໍາວ່າ ເພດສຶກສານີ້ໄປນໍາດ້ວຍ, ດັ່ງຄະນະບໍຣິຫານ ວິທຍາລັຍເຕັກນິກ-ວິຊາອາຊີບ ແຂວງຈໍາປາສັກ ທ່ານນຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ຄັນວ່າມີ ກໍຄິດວ່າຊິເປັນການດີ ຊ່ວຍສັງຄົມຫຼາຍເຕີບເນາະ ເພາະວ່າເຮົາຈະສອນໃຫ້ເຂົາເຈົ້າ ສ່ວນຫຼາຍຄົນທີ່ມາຮຽນນໍາພວກເຮົາ ມີມາແຕ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ເຖິງແມ່ນເຮົາບໍ່ໄດ້ລົງເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ແຕ່ວ່າເປັນບົດຮຽນອັນດີ ສໍາລັບນັກສຶກສາທີ່ມາຮຽນ ຫຼັງຈາກເຂົາຈົບໄປແລ້ວ ເຂົາກັບບ້ານກັບຊ່ອງ  ເມືອຫາພີ່ຫານ້ອງ ເຂົາຈະເລົ່າສູ່ກັນຟັງ.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ໃນຣະດັບວິທຍາລັຍນີ້ ອາຈເປັນຫຼັກສູດທີ່ສືບຕໍ່ຫຼາຍປີແລະຍາວນານ ບໍ່ຄືກັບໂຄງການໃດໂຄງການນຶ່ງ ທີ່ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໄດ້ 2-3 ປີ ແລ້ວກໍປະລະໄປ ເນື່ອງຈາກບົດຮຽນຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ເປັນການຮຽນ-ການສອນ ແບບຣຸ້ນຕໍ່ຣຸ້ນ ຮຽນຈົບຣຸ້ນນີ້ ກໍມີຣຸ້ນໃໝ່ມາຮຽນຕໍ່ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ເຮັດໃຫ້ຄຣູ-ອາຈານ ສາມາດພັທນາສ້າງຊັພຍາກອນມະນຸດໃນລາວ ໃຫ້ມີຄວາມເຂົ້າໃຈເຣື່ອງເພດສຶກສາຫຼາຍຂຶ້ນນໍາອີກ.

ສໍາລັບ ການມີກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ຢູ່ພາຍໃນວິທຍາລັຍນັ້ນ ອາຈເຮັດໃຫ້ນັກສຶກສາ ຫຼືຊາວໜຸ່ມ ແລະຄົນທົ່ວໄປທີ່ຜ່ານມາ ແລ້ວພົບເຫັນເຂົ້າໃຈວ່າ ເປັນການສົ່ງເສີມໃຫ້ຊາວໜຸ່ມ ຢາກທົດລອງໃຊ້ຖົງຢາງນັ້ນຫຼາຍຂຶ້ນ ຖ້າຫາກເປັນໄປໄດ້ ກໍຄວນເອົາກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍດັ່ງກ່າວ ໄປຕັ້ງໄວ້ຢູ່ສະຖານທີ່ບັນເທິງຈະດີກວ່າ, ດັ່ງນັກສຶກສາ ຈາກວິທຍາລັຍ ເຕັກນິກ-ວິຊາຊີບ ແຂວງຈໍາປາສັກ ຜູ້ນຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ເຂົາກໍສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວ ເຂົາຊິມາສົນໃຈເຣື່ອງນີ້ ເພາະວ່າ ຈັ່ງໃດເຂົາກໍ ແນ່ນອນມັນກໍຕ້ອງມີຢູ່ແລ້ວເຣື້ອງນີ້ ເພາະວ່າວັຍຣຸ້ນສ່ວນຫຼາຍ ດຽວນີ້ບໍ່ແມ່ນວ່າ ແຕ່ຍັງເດັກນ້ອຍ ກໍມີຜູ້ບ່າວ ຈັກໝົດເຣື່ອງນີ້ ເພາະວ່າ ວັຍ ຄືວັຍສມັຍຈັ່ງຊີ້ ມັນກໍຢາກຮູ້ຢາກລອງ ເອົາກ່ອງຢາໄປຢູ່ໂຮງຮຽນ ມັນກໍບໍ່ຢາກປານໃດ ມັນກໍໂຮງຮຽນ ຄັນວ່າ ຢູ່ທາງນອກເນາະ ຢູ່ຮ້ານກິນດອກກິນດືື່ມ.”

ໃນຂະນະທີ່ ຊາວໜຸ່ມທີ່ມາຮຽນຢູ່ວິທຍາລັຍ ເຕັກນິກ-ວິຊາຊີບ ແຂວງຈໍາປາສັກ ຈໍານວນຫຼາຍ ກໍບໍ່ຄ່ອຍຮູ້ຈັກວິທີປ້ອງກັນ ໃນຍາມທີ່ມີເພດສັມພັນຢ່າງຖືກຕ້ອງ ບໍ່ວ່າຈະເປັນການຄຸມກໍາເນີດ ແບບກິນຢາຄຸມ ຫຼືການໃສ່ຖົງຢາງອະນາມັຍ ເພື່ອປ້ອງກັນ ການຕິດເຊື້ອພຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສັມພັນ HIV ເອສ ແລະການຖືພາ ແບບບໍ່ຕ້ອງການ ຫາກມີຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ແລະກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ແລ້ວມາຕັ້ງໄວ້ຢູ່ໃນວິທຍາລັຍ ກໍຈະເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາເຈົ້າ ມີການວາງແຜນຄອບຄົວທີ່ດີ ແລະແມ່ຍິງເອງ ກໍບໍ່ຕ້ອງສ່ຽງຈະເອົາລູກອອກ ຍ້ອນຖືພາແບບບໍ່ພ້ອມນໍາອີກ, ດັ່ງນັກສຶກສາ ຈາກວິທຍາລັຍ ເຕັກນິກ-ວິຊາຊີບ ແຂວງຈໍາປາສັກ ອີກຜູ້ນຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ດີຫັ້ນແຫຼະເນາະ ບາງຄົນກະບໍ່ຮູ້ກິນຢາຄຸມ ບາງຄອບຄົວ ຈົນບໍ່ມີເງິນລ້ຽງຫັ້ນແຫຼະ ຜິດຖຽງກັນແຫຼະ ບາງຄອບຄົວ ບາງຄອບຄົວກໍຄຶດວ່າເອົາອອກກໍມີຫັ້ນແຫຼະ  ແນວມັນບໍ່ມີການວາງແຜນ.”

ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ທີ່ຈະຕັ້ງຢູ່ວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກວິຊາຊີບ ຢູ່ 4 ແຂວງພາກໃຕ້ນັ້ນ ມີທັງຄວາມເຫັນດີ ແລະບໍ່ເຫັນດີ, ຂະນະທີ່ ໃນທາງປະຕິບັດ ຣະດັບສາກົລ 45 ປະເທດ ທີ່ມູລນິທິດູແລະປິ່ນປົົວພຍາດເອສ ໄດ້ເຂົ້າຈັດຕັ້ງ ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ຢູ່ຕາມວິທຍາລັຍ ແລະມະຫາວິທຍາລັຍ ໃນແຕ່ລະປະເທດນັ້ນ ພົບວ່າ ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍ ມີຜົນດີຕໍ່ຊາວໜຸ່ມຫຼາຍກວ່າຜົນເສັຽ, ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາ ທ່ານນຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ອາຈຄົນທົ່ວໄປ ກໍແມ່ນອາຈຄິດຢູ່ວ່າ ເອ໊ ເອົາຖົງຢາງນີ້ມາໃຊ້ໂຮງຮຽນນີ້ ມັນຊິດີບໍ ເຮັດໃຫ້ເຂົາແຮ່ງໄປມີບໍ ເຖິງບໍ່ມີຖົງຢາງ ເຂົາກໍມີກັນຢູ່ແລ້ວເນາະ ມັນກໍຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໄດ້ ຢາກບອກວ່າ ຜົນປໂຍດຂອງການມີ ມັນຈະຫຼາຍກວ່າກັານບໍ່ມີຖົງຢາງ.”

ເຈົ້າໜ້າທີ່ທ່ານນີ້ ກ່າວຕື່ມວ່າ ງົບປະມານຂອງກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາ ແລະ ກອງທຶນເພື່ອປະຊາກອນ ແຫ່ງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື (UNFPA) ມີຈໍາກັດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ອົງການສາກົລ ຄື: ສະມາຄົມ ສົ່ງເສີມສຸຂພາບຄອບຄົວ ຫຼື (PFHA) ແລະມູລນິທິດູແລປິ່ນປົົວພຍາດເອສ ຫຼື (AHF)  ເຂົ້າມາສົ່ງເສີມງົບປະມານ ວຽກງານຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ແລະ ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ຢູ່ 4 ແຂວງພາກໃຕ້ຕື່ມ ເຊິ່ງພາຍໃນແຜນ ຂອງທ້າຍເດືອນນີ້ ທາງສະມາຄົມ ສົ່ງເສີມສຸຂພາບຄອບຄົວ ແລະມູລນິທິດູແລປິ່ນປົົວພຍາດເອສ ຈະຕ້ອງໄດ້ຝຶກອົບຮົມຄຣູ-ອາຈານ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຂອງແຕ່ລະວິທຍາລັຍ ອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກ-ວິຊາຊີບ ເພື່ອໃຫ້ຄຣູ-ອາຈານ ນໍາເອົາຄວາມຮູ້ ແລະຫຼັກສູດເພດສຶກສານີ້ ໄປສອນນັກຮຽນ ພ້ອມທັງກຽມຈັດຕັ້ງ ກ່ອງແຈກຖົງຢາງອະນາມັຍຟຣີ ຢູ່ແຕ່ລະວິທຍາລັຍອາຊີວະສຶກສາ ແລະເຕັກນິກວິຊາຊີບ ເປັນລໍາດັບຖັດໄປ.

ຫຼັກສູດເພດສຶກສາ ທີ່ທາງອົງກາສາກົລ ໄດ້ອອກແບບມານີ້ ຈະດີ ແລະຊ່ອຍຫຼຸດຜ່ອນ ອັດຕຣາການເສັຽຊີວິດຂອງແມ່ໃນເວລາເກີດລູກ, ຫຼຸດຜ່ອນອັດຕຣາການຕິດເຊື້ອພຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສັມພັນ HIV ເອສ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນອັດຕຣາແມ່ຍິງຖືພາແຕ່ອາຍຸຍັງນ້ອຍ ແຕ່ຈະຫຼຸດໄດ້ໜ້ອຍຫຼືຫຼາຍນັ້ນ ແມ່ນຂຶ້ນຢູ່ກັບຄຣູ-ອາຈານ ທີ່ຈະເອົາຄວາມຮູ້ດັ່ງກ່າວນີ້ໄປສອນໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ ແລະຈະສ້າງແຮງຈູງໃຈຫຼືຄວາມເຂົ້າໃຈໃຫ້ກັບຮຽນໄດ້ໜ້ອຍຫຼືຫຼາຍຊໍ່າໃດ ກໍຂຶ້ນຢູ່ກັບຄຣູ-ອາຈານ ທີ່ສອນບົດຮຽນດັ່ງກ່າວເຊັ່ນດຽວກັນ, ອີງຕາມຂໍ້ມູນ ຈາກກະຊວງສຶກສາທິການແລະກິລາ.

ນອກຈາກນີ້ ປະມານເດືອນກັນຍາ ທີ່ຜ່ານມາ ມະຫາວິທຍາລັຍແຫ່ງຊາດລາວ ແລະ ກອງທຶນເພື່ອປະຊາກອນ ແຫ່ງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື UNFPA ໄດ້ຮ່ວມມືກັບ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາ ແລະ ອົງການ UNESSCO ເພື່ອທົບທວນຄືນ ເຖິງການເອົາຫຼັກສູດ ເພດສຶກສາແບບຄົບຖ້ວນເຂົ້າໃນການສຶກສາຊັ້ນສູງ ໂດຍມະຫາວິທຍາລັຍແຫ່ງຊາດລາວ ເປັນມະຫາວິທຍາລັຍທໍາອິດ ທີ່ຈະມີການທົດລອງຮຽນຫຼັກສູດດັ່ງກ່າວ. ສະບາຍດີ

ອອກຄວາມເຫັນ

ອອກຄວາມ​ເຫັນຂອງ​ທ່ານ​ດ້ວຍ​ການ​ເຕີມ​ຂໍ້​ມູນ​ໃສ່​ໃນ​ຟອມຣ໌ຢູ່​ດ້ານ​ລຸ່ມ​ນີ້. ວາມ​ເຫັນ​ທັງໝົດ ຕ້ອງ​ໄດ້​ຖືກ ​ອະນຸມັດ ຈາກຜູ້ ກວດກາ ເພື່ອຄວາມ​ເໝາະສົມ​ ຈຶ່ງ​ນໍາ​ມາ​ອອກ​ໄດ້ ທັງ​ໃຫ້ສອດຄ່ອງ ກັບ ເງື່ອນໄຂ ການນຳໃຊ້ ຂອງ ​ວິທຍຸ​ເອ​ເຊັຍ​ເສຣີ. ຄວາມ​ເຫັນ​ທັງໝົດ ຈະ​ບໍ່ປາກົດອອກ ໃຫ້​ເຫັນ​ພ້ອມ​ບາດ​ໂລດ. ວິທຍຸ​ເອ​ເຊັຍ​ເສຣີ ບໍ່ມີສ່ວນຮູ້ເຫັນ ຫຼືຮັບຜິດຊອບ ​​ໃນ​​ຂໍ້​ມູນ​ເນື້ອ​ຄວາມ ທີ່ນໍາມາອອກ.