'Тәклип вә тәвсийиләр' тоғрисида тәклип вә тәвсийә

Зораванлиқ билән һөкүмранлиқ қилиниватқан йәнә келип миллий мустәмликә һөкүмранлиқи астида яшаватқан бир милләт ‏ - уйғурниң вәтәнпәрвәрлири, хитайниң қирғинчилиқида қәтли қилинған оғул - қизлирини түнүгүнла узитип қоюп қолиға қәләм елип, уйғурларниң ишқа орунлишалмаслиқ әһвали тоғрисида, хитайниң қош тиллиқ маарип сиясити тоғрисида, уйғурларниң ташқи дуня билән учришиши, йеңи заман деһқанчилиқ техникисидин хәвәрдар болуши, қисқиси уйғурларниң һазирқи заман мәдәнийити билән учришиш мумкинликиниң чәклимигә учриғанлиқи тоғрисида "тәклип вә тәвсийә" йезип җәмийәткә тарқатқанлиқи вә һөкүмәт органлириға йоллиғанлиқи, шу дәриҗидә җүрәт қилиш - бир милләт һәтта бир адәм үчүнму һәқиқәтән алқишлашқа әрзийдиған, һөкүмәт билән мустәмликә җәмийәтниң мунасивитидә кәмдин - кәм оттуриға чиқидиған җүрәтлик қарамлиқтур.

'Тәклип вә тәвсийә'дә "шинҗаңда миллий зиддийәтниң күчийиши" дегән мавзуға кәлсәк, 'тәклип вә тәвсийә'дә "юқирини алдап - төвәнни бесиш ... Айримичилиқ қилиш ... Солчил сиясәт йүргүзүш нәтиҗисидә ... Нәп бериш хәнзу аһалисиғила мәркәзләшкәнлики үчүн ... Өткүр миллий зиддийәт пәйда болди ... Шинҗаңда миллий зиддийәтниң күчийиши ваң лечүән, әркин имир бақи, нур бәкри, яң гаң, әсқәт керимбайдәк ... Шинҗаңдики сиясиюнларниң натоғра сиясити вә һәрикәтлиридин болған ... Дейилипту.

Шундақ, узундин бери, мустәмликә уйғур дөлитидә "сиясәт җуңнәнхәйдин чиқмайду ... Чиқсиму үрүмчигә йитип кәлгичә айропиландин чүшүп қалиду ... Җуңнәнхәй, мәркизи һөкүмәтниң сиясити яхши иди ... Әмма төвәндикиләр, аптоном райондикиләр бу сиясәтни бурмилайду ... Үрүмчидә қолға елинған адәм әгәр бейҗиңда болса қолға елинмайтти ... Дәйдиған балиларчә ишәнчтин пәйда болған үмидварлиқ мустәмликә уйғур җәмийитиниң идеологийә саһәсидә һөкүмран орунда туруп кәлди. Биливелишимиз зөрүрки, аптоном районда ваң лечүән йүргүзгән һәр қандақ сиясәт хитайниң мәркизи һөкүмити бәлгилигән сиясәттур. Нур бәкри, әркин имир бақи, әсқәт керимбай қатарлиқлар иҗра қиливатқан һәр қандақ сиясәт хитайниң мәркизи һөкүмити бәлгилигән сиясәттур.

Бирақ, бу уч нәпәр кишигә хитай мәркизи һөкүмитиниң қойған тәлипи йәнә башқичә "ғалчиниң садақити"ни қандақ ипадиләш җәһәттә һәрикәттә актип болуш, идийидә "пакиз" болуш, мәркизи һөкүмәтни һимайә қилиш җәһәттә иккиләнмәсликтин ибарәт сиясәттур.

Ғалчиларниң бу сиясәтниң һөддисидин чиқиши лазим болиду.

Юқириқидәк қарашлардин келип чиқидиған сиясәт мәнтиқиси қандақ болиду? ваң лечүән солчил сиясәт йүргүзмигән болса милләтләр иттипақи яхши болатти ... Әсқәт керимбай, нур бәкри, әркин имир бақи "ғалчиниң садақити"ни көрсәтмигән болса, шинҗаңниң муқимлиқи әмин болатти ... Мәркәзниң "яхши" сияситини әмәлийләштүргән болса, шинҗаңда һәммә ишлар яхиши болуп кетәтти ... Демәк, мустәмликә дегән бу ибарини унтуп қалғанда сиясәт мәнтиқиси әнә шундақ оттуриға чиқиду.

Мениңчә, 1876 - йили бәдөвләт яқупбәг қурған мустәқил уйғур дөлитигә таҗавуз қилип киргән зу зуңтаң манҗу - хитай ордисиниң сияситини иҗра қилатти.1949 - Йили 8 - айниң 27 - күни йеңи қурулған уйғур дөлитиниң нопузи әхмәтҗан қасимини сталин билән мав зедуң бирлишип өлтүргәндин кейин, мустәқил уйғур дөлитигә таҗавуз қилип "шинҗаң тинч йол билән азад болди" дегән ваң җин, мав зедуң бәлгиләп бәргән сиясәтни иҗра қилатти.

Бүгүнки ваң лечүән җуңнәнхәйдә ху җинтав бәлгиләп бәргән сиясәтни иҗра қилди. Усул - чариләр өзгирип турсиму шиниңларки, мустәмликичи хитай дөлитиниң маһийити һәргиз өзгәрмәйду.

"Тәклип вә тәвсийә" язғанда принсипал мәслиләрдин айлинип өтүп кетип, хитайниң сахта қанунлирини шипә кәлтүрүп йезиш - бирхил усул сүпитидә қиммәтликтур.