Bayqal kölige 1919‏ - yili chöküp ketken bir ming alte yüz tonna altun bayqaldi

Süret, qedimi uyghur xandanliqining térritoriyisi körsitilgen xerite.

En'gliyide chiqidighan 'eynek' géziti 9‏ - ayning 1‏ - küni, bayqal kölige 1919‏ - yili chöküp ketken bir ming alte yüz tonna altun bayqalghanliqidin ibaret bir chong möjize heqqide xewer élan qildi.

Rusiye su'asti charlash kémisi bu yil 7‏ - ayda bayqal kölining 400 métir chongqurluqtiki bir nuqtisida parqirap turghan métal barliqini bayqighan

Rusiye uchur wastilirining xewerlirige qarighanda, rusiye bu yil 7‏ - aydin bashlap 'tinchliq bir' belgilik su asti charlash kémisi bilen, bayqal kölide tetqiqat xaraktérlik charlash élip bérishqa bashlighan.

Bu kémidiki üch neper alim bayqal kölining oxshimighan chongqurluqtiki nuqtilirini közetken. Eng chongqur yéri bolghan alte ming métirliq nuqtisighiche chöküp kirgen. Netijide bayqal kölining 400 métir chongqurluqtiki bir nuqtisida parqirap nur chaqnitip turghan métal barliqini bayqighan.

Bayqal kölining tégide parqirap turghan altunni körgen tunji dölet bashliqi -- mongghuliye prézidénti elbegdorji

Rusiye téléwiziyilirining xewer qilishiche, mongghuliye prézidénti elbegdorji, 2010‏ - yili 16‏ - iyul küni rusiyining 'tinchliq bir' belgilik su asti charlash kémisi bilen bayqal kölining 400 métir chongqurluqtiki bir noqtisighiche chöküp kirip, parqirap nur chaqnitip turghan métalni körgen tunji dölet bashliqi bolup hésablinidu.

Shuningdin kéyin toxtimay élip bérilghan köp qétimliq ilmiy charlash arqiliq, bayqal kölining 400 métir chongqurluqida parqirap nur chaqnitip turghan métalning altun ikenliki, belki uning miqdari nahayiti köp ikenliki éniqlan'ghan.

Bayqal kölining tégidiki bu bayliq 1919 ‏ - yili 11‏ - ayda chöküp ketken 28 wagon altun bolushi mumkin

En'gliye gézitliride bayan qilinishiche, bayqal kölidiki bu bayliq 1919 ‏ - yili 11‏ - ayda bayqal kölige chöküp ketken altun bayliqi bolushi mumkin. 90 Yildin kéyin bu heqte yézilghan kitablarda hékaye qilinishiche, charrusiye padishasi sowét qizil armiyisi teripidin tutuwélin'ghandin kéyin, char padishahining leshker béshi gorsak padishahning birming alte yüz tonna altunni 28 wagon'gha qachilap yaraq sherqqe yushurup qoyush üchün élip mangghan. Poyiz bayqal köli rayonigha kelgende yéqilghusi tügep toxtap qalghan. Gorsak bu altunlarni arghimaq qétilghan chanilargha bölüp qachilap bayqal köli boyliridiki muzluqlarda sörütüp kétiwatqanda, dehshetlik qar - shiwirghan'gha uchrap, hemmisi biraqla tonglap qalghan. Yil örülüp hawa issighanda muzluqlar érip ketkende, bu mexpiyetlik ashkarilinip qalmayla bayqal kölige chöküp ketken.

Bu bayliqni charpadishah jemeti bilen charpadishah tölimigen qerzlerning igiliri taliship qélishi mumkin

Rusiye, en'gliye uchur wastiliri bayqal kölige chöküp ketken altun bayliqi bayqalghanliqining jeryanini tepsiliy élan qilghandin kéyin, bu birming alte yüz tonna altun bayliqidin kim behriman bolush kérekliki heqqide munazire qozghaldi.

Perez qilinishiche, eger bu bayliq, yeni 70 milyard amérika dolliri qimmitige ige bolghan birming alte yüz tonna altun bayqal kölidin süzüp chiqilsa, charrusiyining axirqi padishasi romanuf jemeti bilen eyni waqitta romanuf tölimigen qerzlerning igisi bolghan en'gliye qatarliq döletler otturisida jiddiy bayliq talishish yüz bérishi mumkin.

Bayqal köli rayoni heqqidiki tarixiy bayanlar

Wiki iniskilopidiyiliride bayan qilinishiche, bayqal köli dunya buyiche sekkizinchi chong tatliq su köli dep hésablinidu. Bu kölge 336 derya we éqindin su quyulup turidu. Uning omumi kölimi 55 ming 700 kwadrat métir, otturiche chongqurliqi 750 métir, eng chongqur nuqtisi alte ming métir. Bu köl rusiyining érkusik shehiri rayoni bilen buyrat mongghul aptonom réspublikisining chégra siziqi.

Bayqal küli rayoni miladidin ilgiri hun qewmlirining igilikide, miladi 5‏ - 6‏ - esirlerde türk qewmlirining igilikide bolghan, 7‏ - 8‏ - esirlerde bu rayonda Uyghur qewmliri xanliq qurghan. Miladi 840‏ - yili yüz bergen 'jut' yeni shiddetlik qar -shiwirghan apitide, Uyghur qewmliri üz yurti bolghan turpan oymanliqi, kengsu yaylaqliri we pamir éteklirige qaytip kelgendin kéyin, mongghul qewmliri 'dalay nur' yeni ilahi köl dep atap choqunidighan bu rayon'gha köchüp kélishke bashlap, eng burunqi hun en'enilirini dawamlashturup qalghan. Türk, Uyghur xanliqliri dewridiki tash abidiler hazirgha qeder bu rayonda saqlinip turmaqta.

Bayqal köli b d t qoghdaydighan 'dunya medeniyiti we tebi'et miraslirining'ning biri

1965‏ - Yili amérikining prézidént sariyi bolghan aqsarayda échilghan dunya medeniyet mirasliri yighinida otturigha qoyulghan 'bayqal kölini dunya puqrasi' qilish teshebbusigha we 1968‏ - yili xelq'ara tebi'iy miraslarni qoghdash jem'iyitining 'dunya tebi'iy mirasliri' tizimlikige kirgüzüsh teshebbusigha asasen, birleshken döletler teshkilatining 1972‏ - yili insaniyetning tebi'iy muhiti heqqide ötküzülgen chong yighinda bu köl 'dunya medeniyiti we tebi'et mirasliri' tizimlikige élin'ghan.

Xitaylarmu munazirige qatniship 'xen sulalisi dewride suwu dégen padichi bayqal boylirida qoy baqatti' déyishke bashlidi

En'gliye gézitliride bayqal kölige chöküp ketken altun bayliqi bayqalghanliqi heqqide xewer élan qilin'ghandin kéyin, bu bayliqtin kim behriman bolush kérekliki heqqide munazire qozghaldi, bu munazirige xitaylarmu qatnashti. Xitayche 'shinminwang' dégen tor gézitide, hazir rusiye tewesidiki bayqal köli, qedimqi zamanda xitayche 'shimaliy déngiz' dep atilatti, bu rayonda xitayning 'shimaliy milletler' dep atilidighan az sanliq milletliri yashaytti. Xen sulalisi dewride bu rayonni igiliwalghan hunlar esirge alghanlarni qul qilip qoy baqquzatti. Xen sulalisining puqrasi suwu dégen kishi mushu bayqal boylirida qoy baqatti, dégendek bayanlar bar.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.