Rozining exlaqni yétishtürüshtiki roli

Musulmanning exlaqini yaxshiliqqa özgertidighan ibadetlerning ichide rozining tesiri eng küchlüktur. Roza tutqan adem köpligen dunyaliq we axiretlik paydilargha érishkinidin tashqiri, chidamsizliq, sewrsizlik, béxilliq, israpxorluqlargha oxshighan yaman exlaq we nachar qiliqlardin nepsini paklash, merdlik, séxiyliq, sewrchanliq qatarliq ésillikke we peziletke qarap yüksilish qatarliq neq paydigha érishidu.

Se'udi erebistanining mekke mukerreme shehiride turushluq yash alimlardin abdulhelim bu heqtiki söhbitimizni qobul qilghan idi.

Abdulhelim hajim bilen söhbet

Abdulhelim hajim mundaq dédi:
‏-Insan roza tutush jeryanida özini tonuydu, özining neqeder ajiz bir mexluqat bolghanliqini, allah ta'alagha hemishe mohtaj ikenlikini hés qilidu, allah ta'alaning németlirini, xususen roza tutush jeryanida achliqning derdini tartqandin kéyin, yil boyi toqluqtin ibaret németni ata qilghan perwerdigarini esleydu, bu arida achliqtin qiyniliwatqan insanlarni, yoqluq derdide ach qalghanlarni eske alidu, ularning qedrige yétidu. Netijide, allah ta'alagha bolghan minnetdarliq burchini, yoqsullargha öteshke tégishlik musulmanliq burchini ada qilishqa tirishidu, rehim-shepqet qilish rohi yüksilidu, németke shükür qilish keypiyati ashidu. Qur'an kerimidiki“ I möminler silerdin ilgirikilerke roza perz qilin'ghandek, silerning teqwadarlardin bolushinglar üchün silerge ramzan rozisi perz qilindi” dégen ayet rozining teqwaliqqa wesile bolidighanliqini ipadileydu.

Teqwaliq-allah ta'alaning emir-permanlirini orundash, tosqanliridin yénish arqiliq özini allah ta'alaning himayisi astigha élish dégen menini ipadileydu.

Teqwaliqning mukapati bu dunyada huzurluq hayat, axirette nazu‏-németlik jennettur. Melumki, roza teqwaliqning eng önümlük yolidur. Chünki roza tutqan adem roza sayiside nepsini paklap, rohini yükseltip islamiy terbiye alghan bolidu. Peyghember eleyhissalamning öylenmigen yashlarni roza tutush arqiliq özlirini jinsiy hewesning azdurushliridin saqlinishqa buyrughanliqini hékmitimu rozining terbiye xaraktérlik ibadet ikenlikini we roza sayiside islamiy terbiye hasil qilghili bolidighanliqigha isharet qilmaqta. Chünki roza tutqan ademning nepsiy istekliri ajizlishidu we sewrchanliq bilen özini nepsiy we jinsiy heweslerning küchi aldida xuddi mustehkem qel'edek saqlap qalalaydu.

Roza jeryanida yoqsullarning halini chüshinish pursitige érishkili bolidu

Roza tutqan adem köp yéyish we köp ichishtin kélip chiqidighan gheplet we bixutluqning neqeder yaman ikenlikini roza tutush jeryanida tonup yétidu. Chünki yil boyi bir künmu achliq hés qilmastin, her küni waqti sa'iti boyiche ghizalinip kelgen adem achliqning azabini we derdini hergiz hés qilmaydu. U qandaqmu hés qilsun? birer kün ach qalmighan tursa? shunga roza tutush jeryanida künige 15 sa'ettin 17 sa'etke qeder ach qélish arqiliq achliq dégenning néme ikenlikini, yoqluqning qandaq qattiq ikenlikini emeliy tejribe bilen yashap bilidu we hés qilidu. Mundaq adem eger rozini allah raziliqini we exlaqini tüzitish niyiti bilen tutqan bolsa, choqum özgiridu, uningdinki béxilliq séxiyliqqa, tash yüreklik rehimdillikke, gheplet hoshyarliqqa özgiridu-de, yoqsullarning, yétimlerning, bir nan'gha zar bolghanlarning qedrige toluq yétidu we ulargha yardem qolini sozushni musulmanliqning we insanliqning telipi dep bilip, qolidin kelgenni qilidu. Roza ene shundaq terbiye mektibidur. Roza tutup bunchilik özgirish hasil qilmighan yaki roza tutush bilenmu héchqandaq terbiye almighan insanlarning tutqan rozisi bihude achliq we ussuzluq derdi chekkendin bashqa héchnerse emes. Chünki, roza tutushtin hasil bolghan meqset emelge ashmisa, tutqan rozining néme ehmiyiti bolsun? ibadetler bu dunyada esqatmisa, axirette qandaq esqatidu?!

Shunga ölimalar deyduki, bu dunyada jennetke kirmigenler axiretning jennetlirige kirelmeydu. Bu dégenning menisi shuki, jennet ehlidin bolidighan mömin adem bu dunyada jennet ehlining ishini qilidu, uning qelbi imanning huzur-halawiti bilen aram tapqan, exlaqi xuddi jennet ehlining exlaqigha özgergen, pütün yürüsh-turushliri jennet ehlining yürüsh-turushini alghan bolidu. Mundaq adem bu dunyada qiliwatqan yaxshi ishliri we allah ta'alagha bolghan yéqinliqi seweblik özini jennette turuwatqandek hés qilidu. Shunga bu dunyaning jennitige kirmigen adem axiretning jennitige kirelmeydu dep éytilghan.

Roza tutqan ademning tutqan rozisi uning mu'amile ishlirigha we gep-sözlirige elwette tesir qilidu. Chünki roza tutup turup yalghan éytishning, roza tutup turup bashqilargha azar bérishning neqeder chong gunah ikenlikini bilidu-de, özini tutuwalidu, könüp qalghan yaman adetlirini ramzanda qilmaydu we ramzandin kéyinmu ömür boyi bu yaman adetlerni qilmasliqni adet qilishqa tirishidu, shuninggha bel baghlaydu.

Peyghember eleyhissalam bir hediste: “Yalghan söz qilishni tashlimighan ademning roza tuttum dep qorsiqini ach qoyghanliqigha allah ta'alaning hajiti yoq” dep körsetken. Démekki, roza tutush dégen qorsaqni ach qoyush dégenlik emes. Roza tutqanda bir nerse yémeslik we ichmeslik dégen rozining tashqi jehettiki telipi, emma rozining heqiqiy telipi ichki dunyani islah qilishtur.