Uyghur élida bingtu'en sheherliri köplep qurulup, xitay nopusi yerleshtürülmekte

Uyghur élida turushluq ishlepchiqirish-qurulush bingtu'enning Uyghur élining jenubida yéngi sheherlerni köplep berpa qilip, xitay nopusini orunlashturushni tézlitiwatqanliqi melum bolmaqta.

“Bingtu'en xewerliri” élan qilghan uchurlargha qarighanda, bingtu'enning 14-diwiziyesining 225-polki turushluq qurumqash shehiri, yeni xitaychida “Kunyu” dep atilidighan yéngi sheher qurulushi jiddiy élip bérilip, asasiy jehettin pütken.

Mezkur sheher kériye nahiyesidin 39 kilomitir, chéra nahiyisidin 40 kilomitir yiraqliqta bolup, uning qurulushi xitay kompartiyesi merkizi komitétining hawalisi, Uyghur aptonom rayonluq partkom we bingtu'en partkomining qollishi bilen 2018-yili 1-aydin bashlap qurulushqa bashlighan iken.

Qurumqash dep atalghan 225-polk turushluq bu sheher eslide kériye nahiyesi we chira nahiyelirige tewe bolghan 6 yéza we déhqanchiliq meydanlirining zéminlirini birleshtürüp qurulghan bolup, xewerde yene munular déyilgen:

“Ötken töt yilda sheherning muqimliqni qoghdash we chégrani qoghdash iqtidari zor derijide yuqiri kötürüldi, qurulush türliri we meblegh jelp qilish küchi yuqiri kötürüldi. Qedimki chöllüktiki 225-polkining ünümlük ormanchiliq we méwe sana'iti, baqmichiliq, yéngi kesip we mulazimet kespi téz tereqqiy qildi. Mektep, doxturxana, may qachilash ponkiti we sana'et karxaniliri omumiyyüzlük quruldi. Ul esliheliri üzlüksiz yaxshilandi, bu yéngi sheher ‛küchlük muskul we söngek‚ ke aylandi.”

Uyghur élida turushluq bingtu'en sheherleshtürüsh we bu sheherlerge xitay nopusini köplep köchürüsh arqiliq Uyghurlarni öz zéminida az sanliqlargha aylandurushta awan'gartliq roli oynap kelgen. Xitayning kéyinki yillarda bingtu'en teweside qurghan aral we tumshuq sheherliri buning asasliq örnikidur. Xitay da'iriliri élan qilghan sanliq melumatlardin melum bolushiche, ilgiri Uyghurlar köp sanliqni igiligen bu sheherlerde qisqa mudet ichide xitay nopusi mutleq üstünlükni igiligen iken.

Amérikadiki Uyghur ziyaliysi élshat hesen ependining körsitishiche, xitay hökümitining meqsiti gheyriy resmiy armiye hésablan'ghan bingtuwenni Uyghur élida zor derijide kéngeytish arqiliq, Uyghurlarni mutleq kontrol qilish we assimlatsiye qilip yoqitish iken.

Derweqe, bingtu'en xewerliridimu xotende qurulghan bu yéngi polkning “Qet'iy irade, pewqul'adde tézlik, küchlük ijra qilish we yéngiliq yaritish rohi arqiliq partiyening yéngi dewrdiki shinjangni idare qilish istratégiyesini yolgha qoyushta bingtu'enning rolini jari qildurudighanliqi” ni tekitligen.