En'giliye awam palatasi xitayning Uyghurlargha yürgüzüp kéliwatqan basturush jinayetlirini “Irqiy qirghinchiliq” dep jakarlidi

En'giliye parlaménti awam palatasi tor bétining melumatigha qarighanda, en'giliye awam palatasi 22-aprél (peyshenbe küni) Uyghurlargha yürgüzülüp kéliwatqan kishilik hoquq we insaniyetke qarshi jinayetni békitish muhakime yighini ötküzgen. Netijide en'giliye awam palatasi ezaliri Uyghurlarni asas qilghan rayondiki yerlik milletlerning irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetning ziyankeshlikke uchrighuchiliri ikenlikini birdek étirap qilghan. Mezkur yighinda xitayning jinayetlirini resmiy “Irqiy qirghinchiliq” dep jakarlighan. Bu en'giliye parlaméntining tunji qétim toluq awaz bilen xitayning jinayitini “Irqiy qirghinchiliq” dep jakarlishi bolup, buning bilen en'giliye amérika, kanada we gollandiyedin kéyin Uyghurlarning irqiy qirghinchiliqqa uchrawatqanliqini resmiy jakarlighan 4-dölet bolup qalghan.

Roytrés agéntliqining xewer qilishiche, en'giliye parlamént ezaliri konsérwatiplardin bolghan parlamént ezasi nusret ghéni otturigha qoyghan bir teklip layihesini qollighan bolup, bu teklip layiheside Uyghurlarning irqiy qirghinchiliqqa we insaniyetke qarshi jinayetning ziyankeshlikige uchrawatqanliqi ochuq éytilghan hemde en'giliye hökümitining xelq'ara qanunlardin paydilinip, bu jinayetni ayaghlashturushi kérekliki chaqiriq qilin'ghan. Shundaqtimu en'giliye hökümiti xitayning jinayitini “Irqiy qirghinchiliq” dep jakarlashtin özini yene qachurghan bolup, ministirlar “Irqiy qirghinchiliqqa sot mehkimisi höküm chiqirishi kérek,” dep pikir bayan qilishqan.

En'giliye awam palatasining Uyghur rayonidiki kishilik hoquq mesilisini muzakire qilish yighini 2019-yil 1-ayda we 2020-yil 3-ayda ikki qétim ötküzülgen bolup, her qétimda Uyghurlarning hoquqini qoghdashqa da'ir teklipler melum sandiki qarshi awazlar tüpeylidin ötmey kelgen we xitayning jinayitining xaraktérini békitish toghrisida qarar bérish kéyin'ge sürülgenidi.

Igilinishiche, en'giliye awam palatasining tarixta tunji qétim xitayning Uyghur rayonidiki basturush jinayetlirini “Irqiy qirghinchiliq” dep jakarlishi siyaset we ijra'at jehettin biwasite cheklesh küchige ige bolmisimu, en'giliye hökümitini xitaygha qarshi siyaset tüzüshte bésim qilish rolini oynaydiken. Eng muhimi, en'giliyening amérika we kanadagha oxshash ittipaqdashliri bilen zich hemkarliship, xitayning insaniyetke qarshi jinayitige ortaq taqabil turushida zor ehmiyiti bar iken.