“Otturahal idiyide ching turup, esebiy idiyidin yiraq turush” yighinining chaqirilishi némining béshariti?

2014-Yili 5-ayning 14-künidin 15-künigiche, xitay islam jem'iyiti tunji qétim ötküzgen islam dini otturahal yol tutush idiyisi muhakime yighini ürümchide ötküzüldi.

Xitayning her qaysi jayliridin kelgen meshhur islam dini zatliri we meshhur ölimalar bu yerge jem bolup, islam dinida otturahal yol tutush idiyesini muhakime qildi hemde xitay musulmanlirini “Otturahal idiyide ching turup, esebiy idiyidin yiraq turush” qa chaqiriq qildi.

Xitay qandaq bolup bundaq mezmundiki bir yighin chaqirish éhtiyaji hés qildi? bu némining béshariti? islam dinida otturahal idiye barmu? gherb döletliride munazire qiliniwatqan mötidil islam bilen alaqisi barmu? dégen'ge oxshash so'allargha jawab tépish üchün türkiye istratégiyilik tetqiqat merkizi mutexessisi doktor erkin ekrem ependi we türkiye qehrimanmarash sütchi imam uniwérsitéti oqutquchisi doktor alimjan bughda ependiler bilen söhbet élip barduq.

Doktor erkin ekrem ependi xitayning burundin tartip herqandaq dinni inkar qilip kéliwatqanliqini, bundaq bir yighinni chaqirishi dinning mewjudiyitini qobul qilishning béshariti ikenlikini bayan qildi. Doktor erkin ekrem xitay dewatqan “Otturahal idiyide ching turup, esebiy idiyidin yiraq turush” tiki “Otturahal idiye” atalghusining kungzi idiyesidin kelgenlikini, bir ishni yaxshimu emes, yamanmu emes qilish meniside ishlitilgenlikini éytti. U, xitayning islam dinini özining idiyesige maslashturushqa tirishiwatqanliqi körsetti.

Qehrimanmarash sütchi imam uniwérsitéti oqutquchisi doktor alimjan bughda ependi xitay “Otturahal idiyide ching turup, esebiy idiyidin yiraq turush” namida bundaq yighin chaqirishidiki meqsitining yenila dinni kommunist partiyisi üchün xizmet qildurush ikenlikini, Uyghurlar islam dinining sün'iy xanépi mezhipidin bolghachqa esebiy dinchiliqning yoqluqini, eger peyda bolghan bolsa buning xitayning xata din siyasitining méwisi ikenlikini ilgiri sürdi.