Ghulja nahiyiside mu'awin hakimning meschitte küresh yighini échishi Uyghurlarni narazi qildi

Radi'omiz igiligen uchurlardin melum bolushiche, bulturdin buyan ghulja nahiyiside mektep balilirining diniy pa'aliyetke qatnashmasliqi heqqide bir qatar höjjet belgilimiler tarqitilghan. Bu belgilimilerning qattiq ijra qilinishi nahiyidiki Uyghurlarni narazi qilghan.

Bolupmu yéqinda nahiyide yüz bergen meschitte élip bérilghan xetme-qur'an'gha balilar qatnashqanliqi üchün, nahiyining mu'awin hakimining meschitte yighin échip, yashan'ghan diniy zatlarni qattiq ibariler bilen eyiblishi, nahiyidiki Uyghurlar arisidiki naraziliq keypiyatini téximu kücheytken.

Uyghur biz torining 26-féwraldiki sanida, 7-féwral küni ghulja nahiyisidiki melum meschitte ötküzülgen diniy pa'aliyetke balilar qatnashqanliqi sewebidin, meschittiki diniy zatlarning jawabkarliqqa tartilghanliqi heqqidiki xewer élan qilin'ghandin kéyin, bu weqe tordashlar arisida munazire qozghighan. Radi'omiz ghulja nahiyisidin igiligen ehwallardin ikki yildin buyan haki isimlik mu'awin nahiye hakimi diniy ishlargha mes'ul qilin'ghandin buyan ghulja nahiyisidiki her xil diniy cheklimilerning köpiyip, nöwette nahiyidiki Uyghurlarning herqandaq diniy pa'aliyet ötküzüshi teske toxtaydighan weziyet shekillen'genliki üchün nahiyidiki Uyghurlarning naraziliqi barghanche küchiyiwatqanliqi melum boldi.

Biz weqening tepsilatini bilish üchün, ghulja nahiyisige téléfon qilip ehwal igiliduq. Öz kimlikini ashkarilashni xalimaydighan bireylen, yéqinqi ikki yildin buyan ghulja nahiyiside yolgha qoyuluwatqan bir qatar diniy cheklimilerning nahiyining mu'awin hakimliridin haki isimlik kishining biwasite bashqurushida, bashqa nahiyilerge qarighanda qattiq qolluq bilen élip bériliwatqanliqini bildürdi.

Bu kishi mundaq dédi:
“Shundaq, yéqinqi ikki yildin buyan ghulja nahiyiside diniy étiqadqa qaritilghan cheklimiler qattiq boluwatidu. Bolupmu ghulja nahiyisining mu'awin hakimliridin haki isimlik kishi nahiyidiki xelq ishliri we diniy ishlarni bashqurushqa mes'ul qilin'ghandin buyan, ghulja nahiyiside diniy pa'aliyetlerge qaritilghan cheklimiler ilgiriki yillardikidin hessilep kücheytildi. Ghulja nahiyiside ilgiri normal diniy pa'aliyetler dep qarilip kéliwatqan öy-öylerde élip bérilidighan mewlut oqutush, xetme-qur'an qilish qatarliq diniy pa'aliyetlerni hazir awwal hökümetning ruxsitini alghandin kéyin, andin belgilen'gen meschitlerde ötküzüsh telep qilindi. Yéza, kent, mehellilerde mexsus kadirlar belgilinip, uzun könglek kiyip, romal artqan ayallarni, 50 yashqa kirmey turup saqal qoyuwalghan erlerni, 18 yashqa kirmey turup meschitke kirgen balilarni tizimlashqa mes'ul qilindi. Hazir jüme künidiki namazda meschit aldida mexsus saqchilar turup meschitke kirgenlerni tekshüridu.”

Bu kishi 7-féwral küni meschitte yüz bergen “Küresh yighini” heqqide mundaq dédi:
“7-Chésla meschitte ötküzülgen xetme-qur'an esli méyit yerlikige qoyulghandin kéyinki 40 kün ichide, her peyshenbe jama'etke bérilidighan qur'an tilawiti idi. Elwette bu yerde uruq-tughqan, qoshna-qulumlarning baliliri qatnashqan bolsa kérek. Emma nahiyining mu'awin hakimining qur'an tilawiti ayaghlashmay turupla, meschitke basturup bérip, küresh yighini échip, ashu dada yolluq aqsaqallarni qattiq gepler bilen eyiblishi heqiqeten adem ishenmigüdek bir ehwal. Bundaq ishni ashu “Bökini al dése, béshini élip kélidighan hakidin bashqa adem qilmaydu!”

Igilishimizche, ghulja nahiyisining mu'awin hakimi haki bu yil 55 yashlarda bolup, esli yéza kadirliqidin nahiyige östürülgen. Yashliq dewride medeniyet zor inqilabidin kéyinki yillarda aktipliqi bilen kent bashliqliqidin ösüp chiqqan bu yéza kadiri, yuqiri melumati bolmisimu xizmette aktip,kishilerge ziyade qattiq qol bolushi seweblik, haki toghruluq gep bolghinida, kishiler uning esli ismini atimay,“Haki qara qorsaq”, “Haki qotur aktip”,“Bökini élip kel dése, béshini élip kélidighan chaparmen” dégendek süpet sözlirini qoshup atashqa adetlen'gen iken.

Radi'omiz ilgiri igiligen ehwallardinmu, yéqinqi ikki yildin buyan ghulja nahiyiside diniy étiqadni chekleydighan her xil höjjet-belgilimiler tüzüp chiqilip, qattiq ijra qilinishqa bashlighan. 2012-Yili 8-awghust ramzan mezgilide ghulja nahiye samyüzi yéziliq hökümet teripidin tarqitilghan “Oqughuchilar meschitte namaz oqusa mektep jazalinidu” dégen höjjet؛ bu yil qishliq tetildin ilgiri tarqitilghan“Ata-anilarning balilarning meschitke kirmeslikige kapaletlik qilish toxtamnamisi” qatarliqlarda, ghulja nahiyiside yash-ösmürlerning, hökümet xizmitidiki oqutquchi- xizmetchilerning diniy étiqad pa'aliyetlirige qatnishishi omumyüzlük cheklen'gen.