вәзийәттин хәвәрдар кишиләрдин бири турпанниң тоқсун наһийәсидә бу йил киргәндин буян тутқун қилишниң йәнә давам қилғанлиқи, бу қетимқисида өткәнки зәрбиләрдин аман қалған дөләт хизмәтчилириниң асаслиқ нишан болғанлиқини инкас қилған иди. инкаста йәнә тоқсунниң шаһ йезисидики музика оқутқучиси дилшат мунәввәрниң 2 ай аввал тутулғанлиқи, бу вәзийәтниң пакити сүпитидә тилға елинған иди. мухбиримизниң дилшат мунәввәрни сүрүштә қилиши давамида, көмүш йезисиниң йеза башлиқи әхмәт турсунниң 2 ай аввал тутқун қилинғанлиқи ашкариланди.
хитай даирилири уйғур районидики лагерларниң 2019-йили тақалғанлиқини илгири сүрүватқан болсиму, лагерлар тақалмайла қалмастин, униңға үстиләп адәм солиниватқанлиқи мәлум болмақта. тоқсун наһийәсиниң вәзийитидин хәвәрдар кишиләрдин бири канададики йотупчи гүлий мәхсутқа учур йоллап, тоқсунниң шаһ йезисидики музика оқутқучиси дилшат мунәввәрниң 2 ай аввал тутқун қилинғанлиқи вә һазирғичә из-дерики йоқлуқини инкас қилған. инкас қилинишичә, бу йил 24 яшқа киргән дилшат мунәввәр шаһ йезисиниң җигдә қудуқ кәнтидә олтурушлуқ икән. биз бу учурни дәлилләш үчүн тоқсундики алақидар идарә органларға телефон қилдуқ. телефонимизни қобул қилған шаһ йезилиқ сақчихана хадими дилшат мунәввәр һәққидә мәлумат беришни рәт қилди. йезилиқ һөкүмәт хадими бу йезида дилшат мунәввәр исимлик бир музика оқутқучиси барлиқини инкар қилмиди, әмма униң тәқдири һәққидә мәлумат берәлмиди. биз дилшат мунәввәрниң әһвалини ениқлишимиз давамида телефонимиз көмүш йезилиқ сақчиханиға бағланди. мәзкур сақчихана хадимидин бу йезиниң маарипқа мәсул йеза башлиқиниң ким икәнликини сориғинимизда, униң бир мәзгилдин бери хизмәт орнида йоқ икәнликини ейтти. бу йоқ болушниң сәвәни сориғинимизда, униң икки айдин бери тутқунда икәнлики ашкариланди. мәлум болушичә бу йил 40 яшларға киргән әхмәт турсун әслидә тоқсунниң бостан йезисидин икән. униң бу йезида қачандин бери ишләватқанлиқи вә немә сәвәбтин тутулғанлиқи мәлум әмәс. әмма илгирики ениқлашлиримизда адәттә һәр дәриҗилик һакимийәт орнида әмәл тутқун уйғур кадирларниң йеқинқи йилларда асасән дегүдәк "икки йүзлимичилик" гумани билән тутулғанлиқи мәлум болған иди.
йәнә илгирики ениқлашлиримизда хотәндики бир секретар аһалиниң 40 пирсәнтини "тәрбийәләш" һәққидә уқтуруш барлиқини баян қилған болса, корладики бир милләтләр иттипақлиқи үлгиси даириләрниң уйғурларға қарита аталмиш "тәрбийәләш" нисбитини 98 пирсәнткә йәткүзүш пилани барлиқини тилға алған иди. йәнә бәзи учурларда1970-йиллардин2000 -йилларға қәдәр туғулған кишиләрниң "хәтәрлик әвлад" дәп қарилип, "тәрбийәләш" обйекти қилинғанлиқиму мәлум болған. музика оқутқучиси дилшат мунәввәр билән йеза башлиқи әхмәт турсунниң юқириқи категорийәләрниң қайсисиға уйғун келип тутулғанлиқи һазирчә мәлум әмәс.