Uyghur ziyaliyliri “Xelq'ara ana til küni” murasimida Uyghur tiligha téximu ehmiyet bérishni tekitleshti

Xelq'ara ana tili küni munasiwiti bilen istanbulda ötküzülgen Uyghurlarda ana til söygüsi pa'aliyitide doktor meghpiret kamal sözlewatqan körünüsh. 2024-Yili 17-féwral, istanbul

Xitay kommunist hakimiyiti Uyghur diyarida Uyghur tiligha cheklime qoyup, Uyghur tilidiki ma'aripni emeldin qaldurup, Uyghur tilini yoqitishqa urunuwatqan bolsimu muhajirettiki Uyghurlar ana tilini qoghdash we perzentlirige ögitishke ehmiyet bérip kelmekte. Bolupmu türkiyede Uyghurlar sanining köpiyishige egiship Uyghurlar köprek yashawatqan istanbul, enqere, qeyseri, konya qatarliq sheher we rayonlarda ana til sinipi yaki mektepler échilip, Uyghur tilini ögitishke ehmiyet bérilmekte. Nöwette, türkiyediki Uyghurlarning öz perzentlirini Uyghur tili, medeniyiti, Uyghur milliy kimliki we dini étiqadi bilen terbiyelesh mesilisi jiddiy köngül bölüshke ériship, bu jehetlerde körünerlik netijiler qolgha keldi.

 “Xelq'ara ana til küni” munasiwiti bilen istanbuldiki Uyghur akadémiyesi wexpisi we Uyghur ana tili komitéti, tangnuri telim-terbiye merkizi we serxillar ma'aripi qatarliq orunlarning birlikte uyushturushi bilen 2-ayning 17-küni istanbul sabahattin za'im uniwérsitétining yighin zalida “Uyghurlarda ana til söygüsi” namida edebiyat-sen'et pa'aliyiti ötküzüldi. Bu pa'aliyetke istanbuldiki Uyghur akadémiyesi wexpisi we Uyghur ana til komitéti, tangnuri telim-terbiye merkizi we serxillar ma'aripining oqutquchi, oqughuchiliri, tetqiqatchiliri we Uyghur ösmürliri, ata-anilar wekilliri bolup köp sanda kishi qatnashti.

RFA/Arslan

 Pa'aliyette Uyghur yash-ösmürlirining orunlishida Uyghur tili we edebiyatigha munasiwetlik naxsha oqush, shé'ir déklamatsiye qilish dégendek her xil nomurlar körsitildi. Uyghur akadémiyesi wexpisining re'isi doktor meghpiret kamal xanim pa'aliyette söz qilip, xelq'ara ana tili küni munasiwiti bilen Uyghur tili künini tebrikleydighanliqini bildürdi we Uyghur tiligha ehmiyet bérish kéreklikini tekitlidi.

U, mundaq dédi: “Ana tilimiz bizni qoghdaydighan, bizni bir yerge jem qilidighan, bizning barawerlikimizni, ittipaqliqimizni qoghdaydighan we ige qilidighan eng muhim medeniyet amillirimizdin biri. Dunyada öz ana tilini qoghdash yolida nurghun küreshler bolghan, heqiqeten til bolmisa millet bolmaydu, eger bir til yoqap ketse bir millet yashishi mumkin, emma u milletning ismi yoqap kétidu, shuning üchün tilimizni qoghdishimiz, Uyghurluqimizni qoghdishimiz, bashqa kültür amillirimizni qoghdishimiz we dini étiqadimizni qoghdishimiz üchünmu sherttur, shunga tilimiz yoqap ketmesliki lazim. ”

RFA/Arslan

Pa'aliyet bashlinishtin ilgiri tangnuri telim-terbiye merkizi mudiri shemsinur özUyghur xanim söz qilip, tangnuri telim-terbiye merkizining 2017-yilidin buyan Uyghur tiligha ehmiyet bérip Uyghur ösmürlirini terbiyelep kéliwatqanliqini we bügünki künde, tangnur telim-terbiye merkizi oqutquchi, oqughuchilar we oqughuchilarning ana-aniliri shundaqla ana tili himayichiliri bilen birlikte chong bir a'ilige aylan'ghanliqini bildürdi. U, Uyghur ata-anilargha xitab qilip, “Ejdadlirimizdin bizge miras qalghan ana tilimizni yoqitip qoymasliq üchün ana tilimizni qedirleyli, ana tilimizgha ige chiqayli” , dédi.

 Pa'aliyette yene Uyghur serxillar ma'aripi mudiri doktor mexmutjan özUyghur mu'ellim söz qilip Uyghur serxillar ma'aripining töt yildin buyan Uyghur ösmürlirige izchil halda Uyghur tili we medeniyitini ögitip kéliwatqanliqini bildürüp mundaq dédi: “Yéqinqi yillardin buyan bizning ana tilimiz chong bir xirisqa duch kelmekte, wetinimizning ehwali hemmimizge melum, chet ellerde, türkiyede, yawropada, amérikada chong boluwatqan ballirimiz özimizning milliy ma'aripidin mehrum bolghan halda chong bolmaqta, lékin biz ana tilini xuddi chümülining otni öchürüsh üchün aghzida bir tamcha su toshughan'gha oxshash milliy ma'aripimizni asas qilip chet elde chong boluwatqan eqillik ballirimizgha özining tilini, medeniyitini untup qalmaydighan sewiyege keltürüsh üchün qolimizdin kélishiche tiriship kéliwatimiz we kélechekte özining millitige töhpe qoshalaydighan serxil insanlardin bolup yétiship chiqishini meqset qilimiz”.

RFA/Arslan

Yighinda yene Uyghur akadémiyesi tarmiqidiki ana til komitétining mudiri doktor rahile qeshqerli xanim söz qilip, ana tili komitéti teripidin Uyghur tili we edebiyatigha munasiwetlik teyyarliniwatqan bir yürüsh derslik kitablarni tonushturup ötti we pat yéqinda neshr qilinip dunyaning her qaysi jayliridiki Uyghurlargha tarqitilidighanliqini bildürdi.

Bu pa'aliyette Uyghur oghul-qiz ösmürliri Uyghur tilida her xil nomurlar körsitish arqiliq Uyghurlarning öz ana tilini we medeniyitini söyidighan, qoghdaydighan, yoq bolup kétishke qarshi turidighan bir millet ikenlikini namayan qildi.