Maysem mutellipowa bashchiliqidiki wolkiswagén shirkitige qarita naraziliq namayishi ünüm bermekte

Alime maysem mutellipowa xanim xarward uniwérsitétida yalghuz kishilik namayishni dawam qilmaqta.

Alime maysem mutellipowa xanim amérikaning boston shehridiki dunyagha dangliq uniwérsitét-massachuséts téxnologiye institutining ghol hüjeyre tetqiqatchisi. Shundaq bolushigha qarimay u xitayning Uyghurlargha qaratqan basturush heriketlirige naraziliq bildüriwatqan we üzlüksiz pa'aliyet élip bériwatqan kishilerning biri. U xelq'ara jem'iyetni Uyghur mesilisige qarita diqqet aghdurushqa üzlüksiz chaqirip kelmekte.

Birnechche aydin buyan maysem mutellipowa xanim bashchiliqida her shenbe küni amérikaning boston shehridiki wolkswagén aptomobillirini sétish orunlirida naraziliq namayishliri dawam qilmaqta. Bu namayishta gérmaniyening wolkswagén aptomobil shirkitini xitayning Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqigha qarita inkasqayturushqa chaqirmaqta.

Féysbuk, tiwittér qatarliq ijtima'iy taratqulargha yollan'ghan namayish heqqidiki sin uchurliridin melum bolushiche, mezkur namayish nöwette barghanche kéngiyip, amérika, kanada, gérmaniye, norwégiye qatarliq döletlerdiki 30 din artuq sheherge qeder kéngeygen.

Amérikaning boston shehridiki wolkswagén aptomobil sétish shirketliri aldida bu yil 3-aydin buyan her shenbe küni namayishni dawamlashturuwatqan maysem mutellipowa xanim radiyomiz ziyaritini qobul qildi.

Maysem xanimning bildürüshiche, nöwette ular élip bériwatqan namayishning ünümi körülüshke bashlighan iken. U bu heqte toxtilip, özlirining bostondiki wolkswagén aptomobillirini sétish orunliri aldida namayish qilghinida, wolkswagén shirkitini irqiy qirghinchiliq mesiliside süküt qilish bilen eyibligen, shundaqla xéridarlarni wolkswagén aptomobillirini almasliqqa dewet qilghan.

Maysem xanimning bildürüshiche, ular boston qatarliq sheherlerdiki wolkswagén aptomobillirini sétish orunlirining sirtida namayish ötküzüp, xéridarlargha xitay bilen hemkarlashqan wolkswagén shirkitining aptomobillirining Uyghurlarning mejburiy emgiki bilen ishlepchiqiriliwatqanliqini chüshendürgen.

Maysem xanim ziyaritimiz jeryanida ularning namayishining deslepki qedemde ünümi körülgenlikini bildürdi.

Uning bildürüshiche, ularning chüshendürüshlirini anglighan bir qisim amérikaliq xéridarlar wolkswagén aptomobilini élishtin waz kechken iken. Maysem xanim yene özi bashchiliqidiki namayishchilarning bostondiki wolkswagén aptomobil sétish shirketliri xadimlirining naraziliqigha duch kelgenlikini, hetta ularning saqchi chaqirip namayishqa tosqunluq qilghanliqini bildürdi.

Radiyomiz amérikaning boston shehri etrapidiki wolkswagén aptomobil sétish shirketlirining télifon mulazimet nomuri boyiche ular bilen alaqilishishqa tirishtuq.

Wolkiswagénning bostondiki 1-aptomobil sétish ornidin télifonni alghan mulazimetchi xadim mundaq jawap berdi: “Shundaq, biz bezi zapchaslarni ishlettuq, barliq aptomobil ishlepchiqiridighan shirketler shundaq qilidu.”

Biz uningdin “Bu mehsulatlarning shinjangda ishlen'ginidin xewiringiz barmu?” dep soriduq. U mundaq dédi: “Buni bilmeydikenmen. Xitay bazarliri bilen amérika bazarliri oxshimaydu. Bu heqiqeten tes. Aptomobilgha kéreklik zapchas menbelirini herqaysi jaylardiki aptomobil zawutliri özi tallaydu. Xitay bazirida sétilidighan aptomobillarning menbesi bilen amérika, méksika zawutlirida ishlepchiqirilidighan aptomobil zapchaslirining menbelirimu oxshimaydu. Amérika bazirida sétilidighan mehsulatlirimiz gérmaniyedin bashqa döletlerdin keltürülmeydu. Dimekchi bolghinimni chüshendingizmu? yeni mehsulatlirimizning parchiliri oxshimighan döletlerde oxshimighan jaylardin keltürülidu.”

Bostondiki 2-aptomobil sétish ornining xadimi so'alimizgha jawap bérip, ular sétiwatqan aptomobillarning xitayda ishlen'genlikini inkar qildi.

U mundaq dédi: “Ular bizni xitaydiki zawutlirini ishlitip aptomobil ishlepchiqiriwatidu dep oylaydu, emma bu toghra emes. Bizning shenandoda zawut merkizimiz bar. Bizning yene méksikadimu bir merkizimiz bar.”

Biz uningdin “Siz wolkiswagén aptomobil mehsulatlirining ilgiri we hazirmu xitaydiki zawutlarda, bolupmu shinjangda ishlen'ginidin xewiringiz yoqmu?” dep sorighinimizda, u buningdin xewiri yoqliqini bildürüp, mundaq dédi: “Xewirim yoq, bizning méksika, amérikaning ténési shitati we gérmaniyede aptomobil ishlesh zawutlirimiz bar. Bular amérika bazirida sétilidighan aptomobillar saqlinidighan jaylar. Amérikada sétilidighan aptomobillar xitaydiki zawutlarda ishlenmeydu.”

Melum bolushiche, gérmaniyening wolkswagén aptomobil shirkiti xitay bilen hemkarliship kéliwatqan xelq'araliq aptomobil shirketlerning biri bolup, mezkur shirketning Uyghur rayonida zawutliri bar iken. Emma xitay hökümiti 2017-yildin buyan 1 milyon 800 mingdin 3 milyon'ghiche Uyghurlarni asas qilghan yerlik türkiy milletlerni lagérgha qamighandin buyan, bu shirket xitayning Uyghur rayonida qurulghan zawutlirini taqash we xitay hökümiti bilen bolghan soda alaqisini üzüshke chaqirilghan idi. Halbuki, wolkswagén rayondiki zawutlirini taqash mesilisidin özini üzlüksiz qachurup kelmekte iken.