Meshhur yazghuchi chingghiz aytmatof tughulghanliqining 90 yilliqi xatirilendi
2018.12.13

Chingghiz aytmatof bügünki zaman qirghiz edebiyatida meydan'gha kelgen büyük bir sima. Uning eserliri 20-esirning ikkinchi yérimidiki qirghiz edebiyatining eng yuqiri pellisini yaritipla qalmastin, belki yene ottura asiyadiki türkiy xelqler edebiyati shuningdek sabiq sowétlar ittipaqi dewridiki rus tilliq xelqler edebiyatidimu belgilik tesir peyda qilghan.
Chingghiz aytmatof 1928-yili qirghizistanda tughulghan. 1950-Yillardin kéyin u pütkül sowét ittipaqi edebiyatida bir milliy yazghuchi süpitide tonulushqa bashlighan. Uning edebiy eserliri dunyadiki 100 din artuq tilgha terjime qilinip, zor tesir qozghighan. Chingghiz aytmatofning köp qisim eserliri 1980-yillardin kéyin Uyghur tiligha terjime qilinip neshr qilin'ghan shundaqla Uyghur oqurmenliri eng yaqturup oquydighan edebiy eserlerge aylan'ghan. “Aytmatof eserliridin tallanma”, “Aq paraxot”, “Esirdin uzaq bir kün”, “Qiyamet”, “Ala it qiyasi” qatarliq köp qisim eserliri Uyghur tilida neshr qilinip, qizghin qarshi élin'ghan.
Yéqinda qirghizistan jumhuriyitining prézidénti soronbay jéynbekof 2018-yilini “Chingghiz aytmatof yili” dep élan qildi. Bu munasiwet bilen qirghizistan boyiche merhum yazghuchi chingghiz aytmatof tewellutining 90 yilliqigha béghishlan nurghun pa'aliyetler ötküzüldi. Qirghizistan Uyghurliri “Ittipaq” jem'iyitimu bu qatarda aktip pa'aliyet élip bérip, toqmaq, osh we qarabalta qatarliq sheherlerde chingghiz aytmatofning ijadiyitige béghishlan'ghan sen'et kéchiliklirini ötküzdi. Gerche bu pa'aliyetler yazghuchi chinggiz aytmatof tewellutining 90 yilliqigha béghishlan'ghan bolsimu, emma Uyghur jama'iti mezkur murasimlar arqiliq Uyghur milliy medeniyiti we Uyghur xelqining ilimperwerlikini namayan qildi.
Qarabalta shehiride ötküzülgen pa'aliyetke moskowskiy, panfilowskiy we sokulukskiy nahiyeliride yashaydighan Uyghurlar qatnashti. Pa'aliyetke qarabalta sheherlik hökümet xadimliri, “Ittipaq öyi” ning ezaliri we gézit muxbirliri dewet qilindi. Murasim qirghizistan xelq ertisi sultan kerimofning riyasetchilikide élip bérildi.
Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan “Ittipaq” jem'iyitining re'isi artiq hajiyéf, chingghiz aytmatofning pütün türkiy milletlerni pexirlendürgen ataqliq yazghuchi ikenlikini bayan qildi.
Murasim dawamida “Ittipaq” gézitining bash muherriri we pelsepe penlerning kandidat namzati e. Bawudunof chingghiz aytmatofning ijadiyiti toghrisida doklat berdi. U doklatida yazghuchining eserliride weten, milliy roh we insanperwerlik témilirining muhim orun tutidighanliqini tekitlep ötti.
“Yultuz” ansambilining ussulchisi gülnaz mexsutowa chingghiz aytmatofning ömür-hayati toghrisida doklat berdi. Qarabalta shehirining oqughuchiliri yazghuchining eserliridin parchilarni oqup bérishti.
Qirghizistanda tonulghan yazghuchi memetjan yasin boghda ependi öz nutqida chingghiz aytmatofni ustazi qatarida tonuydighanliqini tekitlidi.
Qarabalta sheherlik ayallar kéngishining ezasi gülbostan möminowa edib memetjan yasin ependining yazghuchi aytmatofqa béghishlighan shé'irini oqup berdi.
Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan karabalta sheherlik ayallar kéngishining re'isi gülnisa témirowa mundaq dédi: “Bu pa'aliyet qirghizistandiki Uyghur xelqining abruyini kötürüshte muhim rol oynaydu shundaqla Uyghurlarning medeniyitini namayan qilishta bir köznek bolidu.”
Qarabalta shehiride 2000 gha yéqin Uyghur ahalisi yashaydu. Ular asasen 1960-yilliri sherqiy türkistandin köchüp kelgenler Uyghurlarning ewladliridur.
Qirghizistan Uyghurliri bu yilliq “Ana til” künige béghishlan'ghan pa'aliyetlerde chingghiz aytmatofning “Yüzmu-yüz” esirining bir parchisini Uyghur tilida oqudi, xelq ertisti sultan kerimowa “Aytmatof” namliq naxshisini orunlidi. Undin bashqa qirghizistan jumhuriyitining medeniyitige emgek sindürgen ressam sabitjan babajanof yazghuchi aytmatofning ijadiyitige béghishlan'ghan resim körgezmisi ötküzdi.