19-Esir rusiye-qeshqeriye munasiwet tarixigha nezer (1)

19-Esirning ikkinchi yérimida yaqup rehberlikide qurulup, tarixta yettisheher döliti we yaki qeshqeriye döliti dep atalghan musteqil hakimiyetning rusiye, en'gliye we osmanli impériyisi bilen élip barghan diplomatik munasiwetliri yéqinqi zaman Uyghur siyasiy tarixidiki muhim sehipidur.

Yéqinqi waqitlardin buyan yaqup begning élip barghan tashqi siyasiti, jümlidin uning char rusiye bilen bolghan munasiwetliri rus alimliri teripidin qaytidin tetqiq qilinishqa bashlidi. Sowét ittipaqining idé'ologiyilik kontrolluqidin qutulghan rus tarixchiliri sabiq char rusiye arxipliri boyiche rus-qeshqer munasiwetliri heqqide yéngi tetqiqat netijilirini otturigha qoymaqta. Ularning qarishiche, char rusiye hökümiti ulugh britaniyining ottura asiyagha kéngiyishidin endishe qilip, qeshqeriyining musteqilliqini étirap qilmasliq, hetta kérek bolsa ching impériyisige yardemliship, bu jaylarni ishghal qilip, uni ching impériyisige qayturup bérishnimu oylashqan idi.

Qeshqeriye-rusiye munasiwet tarixi heqqide izden'gen qazaqistandiki turan uniwérsitétining tarix proféssori ablet kamalof bu mesililer heqqide öz muxbirimiz ümidwarning so'allirigha jawab berdi.