Tonulghan sen'etchi bünyamin aqsun'gur naxsha - muzikiliri bilen Uyghurlarni tonutmaqta

Türkiyede Uyghur, qazaq, qirghiz, özbek, tatar, ezerbeyjan'gha oxshash türkiy xelqlerning naxshilirini éytip dang chiqarghan bünyamin aqsun'gur ependi yéqindin béri türkiyening herqaysi jaylirida naxsha - muzikilar bilen Uyghurlarni tonutmaqta. U, 2015 - yili qurban héyitta ürümchi, turpan, aqsu we qeshqer qatarliq jaylargha bérip ékiskursiye qilip, Uyghurlarning tonulghan alimliridin mehmut qeshqiri, yüsüp xas hajiplarning meqberesini ziyaret qilghandin sirt, hazirqi zaman Uyghur edebiyatining muhim shexisliridin abduxaliq Uyghur, lutpulla mutellip, abduréhim ötkür we zordun sabirlar qatarliqlarning qebrisining béshigha bérip qur'an oqup du'a qilghan. U, qaytip kélipla türkiyediki herqaysi üniwérsitét, tetqiqat merkezliri we ammiwiy teshkilatlarda doklat bérip Uyghur diyaridiki tesiratini anglatmaqta. U, Uyghurlarning tonulghan sha'iri abduréhim ötkürni anglatqanda aldi bilen uning shé'irining asasiy mezmunini anglatqandin kéyin, dutar bilen u shé'ir bilen yézilghan naxshini ijra qilip kishilerning qattiq qiziqishini qozghimaqta.

Ziyaritimizni qobul qilghan bünyamin aqsun'gur ependi hazirghiche Uyghurlar toghrisida 10 qétim doklat bergenlikini, özi bir sen'etchi bolush süpiti bilen körgenlirini héssyati bilen birleshtürüp anglatqan bolghachqa kishilerning zor qiziqishini qozghawatqanliqini bayan qilip munularni dédi: “Bügün aqshamqi doklatimni qoshsam, Uyghurlar toghrisida 10 qétim doklat bergen bolimen. Anglighuchilar doklatimgha bekla qiziqidu. Chünki biz sen'etchiler körgenlirimizni héssyatimiz bilen birleshtürüp anglitimiz. Elwette éytqanlirimiz téma bilen munasiwetlik naxshilar. Lutpulla mutellipning qebrisige barghan bolsam, uni anglatqanda uning shé'irini tékist qilghan bir naxshini, abduxaliq Uyghur we ötkürning mazirigha barghan bolsam, ularning shé'irini tékist qilghan naxshini oquymen. Eger dawanchinggha barghan bolsam, dutar bilen "dawanchingning yoli qattiq tawuzi tatliq" dégen naxshini oqup turup anglitimen. Uning üstige bu naxshilarni Uyghur duttari bilen orunlaymen, Uyghur doppisi bilen köynikini kéyip orunlighan bolghachqa, kishilerning qattiq qiziqishini qozghaymen.”

Samsun 19 - may üniwérsitéti türkologiye oqutquchisi doktor serqan shen ependi 27 - féwral küni samsun türk ojaqlirida bünyamin aqsun'gur ependining doklatini anglighanliqini qiziqishning intayin yuqiri bolghanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Biz uyushturghan doklat bérish pa'aliyitige köp sanda kishi ishtirak qildi. Bünyamin aqsun'gur ependi orunlighan Uyghur xelq naxshiliri kishilerni qattiq jelip qildi. Elwette sen'etchiler alahide kishiler. Ularning köz qarashliri adettiki kishilerningkige oxshimaydu. Shunga özining sherqiy türkistan'gha qilghan ékiskursiyesidin alghan tesiratini sen'etchi sezgürlüki bilen ochuq we chüshinishlik qilip anglatti. Sizgimu melum, sherqiy türkistan umumiy türk medeniyitining böshüki, türk dunyasining dangliq alim we edipliri yétishken muqeddes zémin. Bünyamin ependi bu zéminni, Uyghur türklirining bügünki weziyitini, Uyghur ziyaliylirining tarixtiki jenggiwarliqlirini sen'et bilen bézep turup anglatqan bolghachqa ünümi bekla zor boldi.”

Tonulghan sen'etchi, türkiye dölet téléwiziyisi riyasetchisi bünyamin aqsun'gur ependi buning bir tiyatér emeslikini, Uyghur diyarida öz közi bilen körgenlirini naxsha we muzika arqiliq anglitiwatqanliqini, shunga bezide sehnide özini tutalmay yighlap salghanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Bu bir tiyatér emes, méning körgenlirim. Doklatimni anglighanlar sezgen bolushi mumkin. Bezi waqitlarda özümni tutalmay yighlap kétimen. Chünki sherqiy türkistanda körgenlirim bar, doklat bergende anglitalighanlirim bar, anglitalmighanlirim bar. Biz Uyghurlar bilen yéqinda tonushmiduq, nechche ming yilliq qan qérindashliq munasiwitimiz bar. Shunga qandaq qilsam bu qérindashlirimgha paydiliq bolar dep uninggha bash qaturimen.”

Bünyamin aqsun'gur ependi 1975 - yilidin tartip türkiy xelqlerning naxsha - muzikiliri bilen, bolupmu Uyghur muzikiliri bilen shughulliniwatqan bolup, Uyghurlarning lideri eysa yüsüp alptékin 1975 - yili uninggha dutar, rawap we Uyghur kéyimliri soghat qilghan. Sherqiy türkistan weqpining sabiq bashliqi hamit göktürk ependi bünyamin aqsun'gur ependining türkiyede Uyghurlarning tonulushigha, bolupmu Uyghur naxsha - muzikisining tonulushigha zor töhpiler qoshqanliqini bayan qildi.